De Kracht van Verspreiding

Er is een overeenkomst tussen de Mexicaanse griep en de dramatische gebeurtenissen in Apeldoorn tijdens Koninginnedag. En het heeft alles met snelheid en netwerken te maken. Allereerst: de griep.

Stel, in een kolonie van tien mensen breekt een besmettelijke griep uit. Zolang de kolonie met niemand anders contact heeft, is er geen gevaar voor de wereld. De kolonie kan uitsterven, maar dat deert niet als niemand het weet. Een gebeurtenis zonder podium is immers geen gebeurtenis.

Met een wereldgriep die in deze tijd uitbreekt is het anders. Het aantal verplaatsingen van de mens is de afgelopen tientallen jaren exponentieel toegenomen, en de snelheid waarmee dit gebeurt ook. Het feit dat de aarde warmer wordt is niet alleen een gevolg van de dunnere ozonlaag, het komt ook omdat de mensenmoleculen op de aarde sneller en meer bewegen. De aspergesteker van vandaag is morgen met een sombrero in Mexico te zien en staat overmorgen weer te stukadoren in Erp. Dit is een wereld van het grote vervoersspel zonder grenzen, van charters en van busreizen met vertrekgarantie.

Kortom: de kans dat een besmettelijke ziekte zich razendsnel verspreid over de wereld is veel groter in een snelle wereld dan in een langzame wereld. We verplaatsen ons nu van het moleculaire netwerk naar het digitale. Het internet als netwerk is een beklemmend construct als je bedenkt hoe klein de afstand tussen mensen is geworden. We zitten op seconden van elkaar, de hele wereld heeft zich verzameld op een speldenknop. Als de Mexicaanse griep via het internet verspreid zou kunnen worden, zou de gevreesde fase zes al lang zijn bereikt en zou er al lang sprake zijn van een pandemie. Het internet echter vervoert geen atomen, laat staan moleculen.

Dát is het grote voordeel van de wereld buiten het internet, dat het steeds meer een exclusief karakter krijgt zolang het buiten de tentakels van het allesvretende netwerk kan blijven. Bloesem. Stilte. Verplaatsing. Het kenmerk van een idee daarentegen, goed of slecht, is dat het wél digitaliseerbaar is. Een kindermoordenaar in België? Binnen de kortste keren is hetzelfde dreigement twee keer toegepast in Nederland. Een voetballer die een deur ramt? AZ-keeper Romero brak zijn hand, de afgelopen maand zagen we het minstens vier maal. Met een auto op een menigte inrijden? Het werd al duizenden malen verfilmd.

Met andere woorden, een wanhopige die op zoek is naar een mediagenieke invulling van een miskend gevoel, vindt binnen een fractie van enkele secondes een prachtig staalboek van mogelijkheden, daar zorgt de virale verspreidingskracht van het net voor. De enige voorwaarde is dat je toegang hebt tot ‘dat net’. En dat is dan het paradoxale. Het is dikwijls het enige netwerk dat de dwaler nog heeft.

Deze column is eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.