Boekrecensie: Iedereen (Here comes everyone)

Het is geen sinecure om een historische ontwikkeling te beschrijven terwijl je er zelf nog deel van uit maakt. Netwerk- en internetspecialist Clay Shirky doet zeker een goede poging. In zijn boek ‘Iedereen’ (‘Here comes everyone’, 2008) beschrijft Shirky wat er gebeurt als mensen het gereedschap krijgen om samen te werken zonder dat ze de traditionele organisatiestructuren daarbij nodig hebben. Om een paar bekende voorbeelden te noemen: Wikipedia, Flickr, Facebook. Een recensie van Fia Sanders.

Internet biedt interessante voordelen

Shirky plaatst de ontwikkelingen van sociale media in historisch perspectief. Hij laat de parallellen zien met vroegere revoluties, zoals de uitvinding van de losse zetsels in de vijftiende eeuw. Hij verklaart het verschil tussen een rel in katholieke kerk in 1992 en in 2002. En hij zet samenwerking via sociale media af tegen samenwerking via de traditionele hiërarchische organisatiestructuur. Internet biedt wezenlijke voordelen. Hij zet een aantal belangrijke kenmerken van de sociale media voor ons op een rij. Die zorgen ervoor dat samenwerken en groepsvorming via de nieuwe techniek zo anders maakt.

Publiceren kost niks, dus iedereen publiceert

Zo zijn de kosten om te publiceren absurd laag. Iedereen kan het, en iedereen doet het ook. Met alle problemen van dien: de pers die z’n monopolie kwijt raakt op de publicatiekanalen, de ‘amateurisering’ van content. Daarnaast is groepsvorming zó makkelijk dat de coördinatiekosten te verwaarlozen zijn. Groepen coördineren zichzelf. En zijn daarom vaak effectiever dan een hiërarchische organisatie.

Voor wat hoort wat

Waarom doen mensen dit allemaal? Gratis en voor niks bieden ze hun expertise op internet. Ze passen lemma’s aan in Wikipedia of voorzien hun virtuele vrienden van advies over tuinieren. De crux is dat de beloning niet financieel is. De beloning zit in: ik doe wat voor jou, dan zul jij in de toekomst ook wel wat voor mij doen. Op Flickr bijvoorbeeld mag je je foto’s publiceren, maar het is wel de bedoeling dat je commentaar levert op andermans foto’s.

Shirky onderbouwt dit gegeven met een aantal experimenten uit de psychologische hoek. En hij laat ook zien wat er gebeurt als mensen die ongeschreven regel overtreden. Encarta, de digitale encyclopedie van Microsoft, begon ooit een soort wiki. Maar deelnemers moesten tekenen dat alles wat zij publiceerden eigendom was van Microsoft. Het project mislukte.

20 procent levert 80 procent

Een netwerk, digitaal of niet, bestaat uit veel kleine netwerken. Hyves en Flickr zijn duidelijk voorbeelden. Maar een aantal mensen uit de verschillende kleine netwerken is ook weer met anderen verbonden, zodat ze de kleine netwerken onderling verbinden. Deze verbindende leden hebben natuurlijk een belangrijke rol, belangrijker dan de andere leden. De kracht van een netwerk hangt dus af van het functioneren van die verbindende leden. Hier geldt de 20/80-procentregel. 20 procent van de mensen levert 80 procent van de activiteit. Je ziet dat goed bij bijvoorbeeld Wikipedia dat eigenlijk maar een paar honderd echt actieve leden heeft. Niettemin kan die kleine groep niet zonder die 80 procent.

Wat een groep nodig heeft om te slagen

Ik heb het boek aan de ene kant gelezen omdat ik wil begrijpen wat er in onze veranderende samenleving gebeurt. Aan de andere kant las ik het met mijn bril van communicatieadviseur op: hoe kan ik deze nieuwe ontwikkelingen toepassen in de praktijk, en wel specifiek bij de overheid en op het gebied van ‘burgerparticipatie’.

Het interessantste hoofdstuk in dit opzicht vond ik dat waarin Shirky beschrijft wat belangrijk is voor het al dan niet slagen van internetgroepen. Om te beginnen een geloofwaardige belofte, niet te agressief, niet te slap. Mensen moeten begrijpen wat ze eraan hebben om lid te worden van een groep. Vervolgens levert de juiste techniek de randvoorwaarde om mee te kunnen doen. Er is een groot verschil tussen software voor kleine of voor grote groepen, of de techniek snel of langzaam moet zijn.

Impliciete afspraken zijn zeker zo belangrijk

Tot slot moeten er ook goede afspraken zijn. Wat wordt er van je verwacht, en wat kun je van anderen verwachten. Het gaat vaak genoeg juist mis op impliciete afspraken. Zoals bij Digg die bijdragen over kopiëren van dvd’s eraf haalden op verzoek van een organisatie voor auteursrechten. Maar de gebruikers kwamen er tegen in opstand. De onbeschreven afspraak was dat Digg-gebruikers alles mogen publiceren, ook content die illegale acties uitlokt.

‘Iedereen’ een must

Het boek van Clay Shirky (foto) is wollig en op z’n Amerikaans geschreven, met veel herhalingen. Het vergt concentratie, ook omdat de lijn binnen de hoofdstukken niet altijd even helder is. En ik bleef wel eens met vraagtekens zitten. Hoe ga je bijvoorbeeld om met de Ana’s, de groep anorexiameiden die elkaar tips geeft over hoe je jezelf uit kunt hongeren? Terecht merkt Shirky op dat je dit niet tegen kunt houden. Maar hoe je er mee omgaat, daar heeft hij geen antwoord op. Maar laten we wel wezen, wie wel? De tijd zal het ons nog moeten leren.

Al met al een inspirerend en verhelderend boek en een must voor de communicatieadviseur. Geen tijd? Een korte samenvatting vind je op Ambtenaar20.nl en er zijn vast ook wel Engelstalige samenvattingen te vinden.

Clay Shirky doceert interactieve telecommunicatie aan de New York University en doet onderzoek naar de wisselwerking tussen ons sociale en ons technologische netwerk. Kijk op www.shirky.com, o.a. voor zijn artikelen en op www.shirky.com/weblog.

Titel: Iedereen (vertaling van: Here comes everybody)
Auteurs: Clay Shirky, vertaling: Pim van Tol
Uitgever: Business Contact
Jaar: 2008
Nummer: ISBN-13 9789047000808
Mediatype: Boek (240 pagina’s)
Prijs: € 24,90
Bestellen: via Managementboek.nl (ook de bestellen via andere websites)

Fia Sanders is communicatieadviseur en werkt vooral in opdracht van de overheid en non-profitorganisaties. Binnen haar brede advieswerk heeft zij speciale aandacht voor webcommunicatie en -participatie.