Hoe de crowd de komkommer redt… En ons allemaal.

De uitbraak van de EHEC-bacterie houdt sinds een week de gemoederen flink bezig. In onder meer Duitsland lieten consumenten de komkommer massaal liggen uit angst voor besmetting, ook de Nederlandse komkommer. Met dramatische gevolgen voor de Nederlandse land- en tuinbouw.  Misschien een typisch geval van massahysterie, maar diezelfde ‘crowd’ zou ook een belangrijke rol kunnen spelen in de oplossing.

Bestaande medicijnen uitgewerkt

Al jaren weet de farma-industrie dat antibiotica op zijn laatste benen loopt. Het bij toeval door Fleming ontdekte stofje (penicilline) was bijna een eeuw lang het wondermiddel om bacterie-infecties te bestrijden. Niet alleen mensen maar ook dieren en gewassen werden er op grote schaal mee behandeld. Maar bacteriën leren snel door te muteren en zich te vermenigvuldigen. Steeds meer soorten worden resistent tegen antibiotica en zijn dan niet meer te behandelen. En er is voorlopig geen goed alternatief gevonden. Wereldwijd wordt daarom al jaren rekening gehouden met een zeer grote uitbraak (pandemie) van een bacterie-infectie die niet of nauwelijks meer te stoppen is.

Er is dringend behoefte aan nieuwe antibiotica of volledig nieuwe medicijnen. Maar dan moeten deze wel ontwikkeld worden. Farmaceutische bedrijven zoeken al jaren naar alternatieven voor antibiotica, zij het met zeer beperkt succes en op bescheiden schaal. Door de lage prijs van de huidige antibiotica, loont het bovendien amper om te investeren in nieuwe ontwikkelingen. Het Nederlandse DSM, een van de grootste producenten, verplaatste de afgelopen decennia steeds meer productie naar goedkopere landen zoals China.

Bestaande businessmodellen uitgewerkt

De ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen is uiterst kostbaar, mede door het vele ontwikkelwerk en het uitvoerige klinische testen. De farmaceutische bedrijven hebben zich de afgelopen jaren daarom steeds meer geconcentreerd op enkele medicijnen met een grote verwachte omzet, de zogenaamde blockbusters. Elke nieuwe vondst wordt bovendien dichtgetimmerd met octrooien om zo de concurrentie buiten de deur te houden of om later te worden opgekocht.

Het hele businessmodel van de industrie lijkt in ieder geval niet toereikend om de uitdaging aan te kunnen waar de samenleving staat met de uitbraak van EHEC. Hoog tijd voor het opnieuw uitvinden van de farma-industrie: ‘Reinventing Big Pharma’.

Nieuwe businessmodellen en de crowd

Waar bacteriën kiezen voor een model van veel uitproberen, overvloed door te muteren, vermenigvuldigen en te delen, kiest de farma-industrie in haar aanval voor een model van smalle pijplijnen met enkele producten en kennis voor zichzelf houden. De sector zou dan ook veel kunnen leren van de strategie van de bacteriën.

De ‘crowd’ speelt daarbij een cruciale rol: door een overvloed aan mankracht en ideeën te mobiliseren kunnen nieuwe vindingen dichterbij komen. Crowdsourcing van processen die tot nu toe waren voorbehouden aan bedrijven en onderzoekslaboratoria, dus.

In alle fasen van het ontwikkeltraject van nieuwe medicijnen zou de crowd betrokken kunnen worden.

1. Bij het ontwikkelen van nieuwe ideeën en concepten. Hier kunnen platformen zoals Innocentive, vooral gericht op experts, een rol spelen. Om een grotere groep burgers te betrekken zijn meer eenvoudige en laagdrempelige platformen nodig. Ideeën uit de crowd kunnen een hele frisse en nieuwe blik op de materie geven waar experts nooit op zouden komen. Bovendien wordt een schat aan kennis en ervaring aangeboord bij amateurs en fanatici.
2. Bij het uitproberen en testen van combinaties. Foldit, Galaxy Zoo en Google Image Labeller laten zien dat de crowd prima aan het werk te zetten is door die eenvoudige spelletjes te laten spelen. Burgers zouden zo kunnen helpen grote hoeveelheden data te verwerken en analyseren. Zie hier een wetenschappelijk onderzoek waarin geprobeerd is zogenaamde citizen science toe te passen in de farma.
3. Bij het testen van producten kan crowdsourcing een verrijking zijn ten opzichte van de huidige clinical trials. Als medicijnen een eerste stadium van testen hebben doorstaan, kunnen ze op een breder publiek worden getest. Het platform Patients Like Me laat zien dat er naast goed gecontroleerde klinische testen ook op grotere schaal testen te doen zijn om medicijnen te testen. Patiënten houden zelf een dagboek bij van de medicijnen die ze gebruiken en in combinatie met welke voeding en andere medicijnen. Uiteindelijk ontstaan zo inzichten in effectiviteit van medicijnen en of ze goed bevallen. Een waardevolle aanvulling op klinische testen en bovendien vele malen sneller. Er zou een discussie op gang moeten komen hoe deze vormen van testen zich tot de klinische testen zouden kunnen verhouden en als onderbouwing kunnen dienen voor toelating van medicijnen.

De bovenstaande 3 stappen vragen om een hele andere manier van werken. Ze vragen om het bouwen van een open platform waarop bedrijven, wetenschappers, experts en de crowd samenwerken. Zo’n platform zou gecontroleerde ruimte kunnen geven aan de creativiteit en mankracht van de crowd, net zoals de app-stores bij mobiele telefoons. Met een ontwikkel ‘toolkit’ (API) waarmee burgers en fanatici eenvoudig eigen toepassingen kunnen ontwikkelen en kunnen voortbouwen op kennis van anderen. Een platform dat uitnodigt om kennis te delen, toegankelijk te maken en te ontsluiten.

Nieuwe doe-het-zelf technologie

Als de industrie zelf niet het initiatief neemt, dan zouden burgers dat in de toekomst zelf wel eens kunnen gaan doen. Er is een al jaren groeiende doe-het-zelf- biologie beweging (DIY Biology) Dit is nu nog een klein en select groepje maar de mogelijkheden worden steeds krachtiger. Zo wordt er elektronica ontwikkeld die een volledig analyse-laboratorium vervangt: stoffen kunnen worden geanalyseerd met slechts één chip (lab on a chip). Chips die bovendien steeds goedkoper worden.

In plaats van deze ontwikkelingen af te wachten of met argusogen te volgen, zou de farma-industrie deze ontwikkelingen moeten omarmen en stimuleren. Zorgen dat ze  een onderdeel worden van een platform waarmee de crowd ingezet kan worden bij het ontwikkelen van nieuwe geneesmiddelen.

Morgen beginnen

De urgentie hiervan is met de uitbraak van EHEC opnieuw bewezen. Het wordt hoog tijd dat de farmaceutische industrie een stap maakt en gaat beginnen met het uitproberen en ontwikkelen van nieuwe businessmodellen langs deze lijnen.

Nederland heeft daarvoor een uitstekende positie met een relatief sterke kennisinfrastructuur en een in omgang bescheiden hoeveelheid grote farmaceutische bedrijven. Nu het Kabinet inzet op topsectoren, zou het zou goed zijn als deze sector, samen met de betrokken kennisinstellingen en overheden, geld vrijmaakt om te beginnen met een nieuwe aanpak van innovatie. En daarmee uiteindelijk voorop te lopen in de ontwikkeling van een nieuw businessmodel voor de farmaceutische industrie. En minstens zo belangrijk: daarmee in de toekomst mogelijk sneller en goedkoper nieuwe medicijnen te ontwikkelen. Een mooi maatschappelijk rendement.

En zo kan de ‘crowd’ niet alleen de komkommer helpen maar ook de farma-industrie… En uiteindelijk zichzelf.