Verdieping

Social media & intiem kapitaal: hoeveel geef jij weg?

0

Een spijbelmiddagje op school? Ze lijken zich in elk geval niet bijzonder veel zorgen te maken om proefwerken, huiswerkopdrachten of zich eigenlijk überhaupt bewust te zijn van de wereld om hen heen; de twee meisjes die centraal staan in het nieuwe project van fotograaf Willem Popelier ‘Showroom Girls’.

Rol fotografie op internet en social media

Showroom Girls bestaat uit 91 foto’s van twee uiterst stereotype en daardoor zeer herkenbare pubermeisjes, blijkbaar grote fans van Holland’s Next Top Model, getuige hun creatieve en soms schaamteloze poses voor de camera. Popelier vond de foto’s bij toeval tijdens zijn onderzoek voor zijn project Showroom waar hij foto’s exposeert die mensen van zichzelf hebben gemaakt op openbare webcams. Hierdoor raakte Popelier gefascineerd door de rol van de fotografie op het internet en social media. Deze fascinatie werd echter naar nieuwe hoogtes getrokken door de vondst die hij deed op één bepaalde computer: 200 foto’s en twee filmpjes die de productieve pubermeisjes in een klein uurtje bij elkaar geposeerd hadden. Nog interessanter was echter het feit dat ze, hoewel ze meer dan de helft van de foto’s verwijderd hadden, er opzettelijk nog een groot aantal hadden laten staan.

Willem Popelier – Showroom Girls

Je hele leven staat online

Popelier startte, geholpen door de naam van één van de meisjes op haar kettinkje, een zoektocht en kon zo niet alleen de identiteit van de twee meisjes bij elkaar sprokkelen, maar verkreeg zelfs meer informatie dan hij gedacht had. Een huisadres of schoolrapport bleken makkelijk legaal op te vragen. En via het Twitterprofiel van één van de meisjes kon hij zich goed een beeld vormen van wat haar dagelijks bezighield en wie in haar sociale netwerk zaten. Haar complete leven online, en nu dus in een museum.

In de kleine bibliotheek van Foam kan de bezoeker zich ook hieraan vergapen. Popelier presenteert zijn vondsten in chronologische volgorde op grote vellen papier. Met een roze stip zijn de gezichten van de meisjes onherkenbaar gemaakt. De gewiste foto’s zijn worden ook gepresenteerd, met een roze vlak, waardoor de bezoeker een indruk krijgt van de complete willekeurigheid waarmee dit wissen gebeurd is. Ook het Twitteraccount van één van de meisjes is in het museum beland: via een printer in het midden van de toonzaal rollen haar gedachtes, verborgen onder grijze balken, het museum binnen. De enorm bij elkaar getwitterde stapel papier is veelzeggend.

Willem Popelier – Showroom Girls

Intimiteit in tijden van Facebook

De tentoonstelling raakt een buitengewoon actueel thema, namelijk hoe we tegenwoordig met onze privacy omgaan. Of intiem kapitaal, zoals filosofe Stine Jensen het zou noemen, die niet geheel toevallig het voorwoord heeft geschreven in de bijbehorende brochure bij de tentoonstelling. Een term die ze gebruikt heeft in haar essay voor de Maand van de Filosofie ‘Echte vrienden: Intimiteit in tijden van Facebook, GeenStijl en WikiLeaks’ (2011).

Alle tweets van het meisje

Onder intiem kapitaal verstaat Jensen alles wat betrekking heeft op waardevolle persoonlijke informatie, iets dat je normaal gesproken slechts met een kleine kring mensen deelt. Jensen signaleert tegenwoordig een verschuiving, maar vooral een vervaging, van de grenzen tussen publiek en privé domein. In haar woorden: ‘Het privédomein bestaat niet meer, of beter gezegd: het is overal.’ In een dergelijke wereld is persoonlijke informatie iets waard geworden. Privacy is verhandelbaar, oftewel: intiem kapitaal. Via het blootgeven en delen van persoonlijke informatie is het volgens Jensen mogelijk om macht en invloed te verwerven, op eenzelfde manier als de drie oorspronkelijke soorten kapitaal van Pierre Bourdieu werken: economisch kapitaal (geld en onroerend goed), cultureel kapitaal (kennis, vaardigheden en opleiding) en sociaal kapitaal (netwerk en relaties).

Of de twee meisjes zich bewust waren van de werking van intiem kapitaal is natuurlijk zeer de vraag. Maar het heeft ze uiteraard wél mooi een privétentoonstelling in een toonaangevend fotomuseum opgeleverd. Belangrijker zijn echter de vragen die worden opgeroepen bij de toeschouwer: hoeveel van jouw intiem kapitaal geef jij momenteel prijs? Wat koop je er eigenlijk allemaal mee? En natuurlijk: hoeveel intiem kapitaal zou jij uitgeven om een persoonlijke tentoonstelling in het FOAM te krijgen?

De tentoonstelling Showroom Girls is tot 31 augustus te bezichtigen in het FOAM.