Van digitale revolutie naar sociale innovatie! What’s next?

Nieuwe media. Het nieuwe is er anno 2012 wel een beetje af. Bedrijven zijn zich meer en meer bewust van het feit dat nieuwe media niet moeten omdat het erbij hoort, maar omdat de consument erom vraagt. Inderdaad, op het gebied van monitoring is er nog veel te leren, maar ook daarvoor inmiddels voldoende experts. Betekent dit dan dat we er nu zijn? Nee! Bij lange na niet.

Social media testamenten en verzekeringen tegen internetfraude

Vorig jaar schreef ik over ‘De gevolgen van de revolutie die Nieuwe Media heet’. Hierbij ging ik in op de maatschappelijke en psychologische gevolgen van nieuwe nedia (denk aan de katalyserende rol van social media bij rellen en opstanden, appverslavingen en mediadepressies). Maar we zoomden ook in op de lessen die we hieruit konden leren. Conclusie: nieuwe media zijn even wennen.

Het lijkt raar om een social media testament op te stellen of een verzekering af te sluiten tegen internetfraude. Toch zijn we ons steeds meer bewust van het feit dat ons online gedrag hetzelfde wordt beoordeeld als in de offline wereld en dat onze digitale voetafdruk onuitwisbaar is. Gevolg: de grenzen tussen online en offline vervagen steeds verder.

Kansen? Plenty! Verschillende technieken – zoals Beeldherkenning en Augmented Reality – zijn in het artikel de revu gepasseerd. De stelling hierbij was dat ‘de mobiele telefoon de afstandbediening van het leven wordt’. Deze stelling is dit jaar wel uitgekomen. Zo blijkt uit gegevens van Trendwatching.com dat een activiteit als het raadplegen van ‘Maps’ op een smartphone niet meer gezien wordt als ‘going online’, maar gewoon een onderdeel is van ‘everyday life’.

Hoe kunnen we nu het best met deze ontwikkelingen omgaan? In alle kansen schuilt een bedreiging, maar ook zeker een uitdaging. In dit artikel ga ik verder waar ik vorig jaar gebleven was. Ditmaal niet met het oog op (korte termijn) trends, maar beredeneerd vanuit de behoefte en noodzaak aan een omslag.

Techniek als zesde zintuig

De komende twee jaar zal de ontwikkeling van ‘de mobiele telefoon als afstandbediening van het leven’ zich verder doorzetten. Ervan uitgaande dat techniek steeds kleiner wordt, zal ook de mobiele telefoon plaats gaan maken voor andere – meer geïntegreerde –  toepassingen. Bij Google hebben ze een duidelijke visie: ‘We believe technology should work for you’. Dat is precies wat Google’s Project Glass in deze ‘feel good’ clip lijkt te doen.

Techniek als extensie van de mens

Wanneer we bovengenoemde ontwikkeling verder doortrekken, zullen ook deze ‘technische accessoires’ moeten wijken. Volgens deze ‘graduate’ studenten kan dat nogal een wending nemen.

Alternative Reality

Uitgerekend Google heeft – weliswaar in spelvorm – een oplossing voor deze dreigende ‘Mind Hacking’. Ze noemen het wereldwijde spel ‘Ingress’. Hierbij vecht je tegen de ‘mind control’ van aardbewoners. Je kunt als speler kiezen voor één van de twee partijen: The Enlightened en The Resistance. Je loopt rond in de echte wereld, waar je virtuele voorwerpen oppakt door er overheen te lopen. Deze energie kun je vervolgens uitgeven bij bepaalde portalen, die te vinden zijn in openbare locaties zoals bibliotheken.

Technologische evolutie is overigens geen nieuw begrip. In de jaren ’50 hield korte verhalenverteller Philip K. Dick zich al bezig met thema’s als de ‘ontspoorde technologische vooruitgang’. In 2002 baseerde Steven Spielberg een science fiction film op een van zijn verhalen, namelijk Minority Report. Hierin zien we Tom Cruise door een – wat lijkt – winkelcentrum lopen, waarbij zijn iris wordt gescand –  herkend – om zo persoonlijke reclameboodschappen op hem af te vuren. Hierbij vormt de mens dus zélf de link naar content.

Asociale innovatie?

Noem het onrealistisch, noem het doemscenario’s, feit is dat de meeste toekomstbeschouwingen niet bijster sociaal zijn. Wanneer je het ‘halleluja’-moment van Google’s Project Glass – mocht deze aanwezig zijn –  even laat bezinken, zie je in de onderstaande clip een alternatieve waarheid.

De Franse korte film ‘Lost in Memories’ laat verder zien dat onze drang naar het ‘digitaliseren van onze herinneringen’ ten koste kan gaan van ons sociale (wel)zijn.

Toekomstmuziek? Dat kan niemand met zekerheid zeggen. Maar dat we systematisch ‘desocialiseren‘ wordt ook bevestigd door recent onderzoek.

Depressie door Facebook

En dan vergeet ik voor het gemak nog maar even wat de mogelijke gevolgen zijn van de paradox, waarbij de afname van fysiek sociaal contact samengaat met een toename van (gepercipieerde) sociale druk. Zo zien we in onderstaande trailer jongeren, die op het eerste gezicht alles lijken te hebben, maar tegelijkertijd last blijken te hebben van depressieve gevoelens. Dit als gevolg van de enorme druk die op hun schouders rust om op bijvoorbeeld Facebook een fantastisch inspirerend, actief, sociaal, wereldwijs, intellectueel, materialistisch en zingevend leven over te brengen.

Vorig jaar kondigde het zich al sterk aan; de hang naar authenticiteit. Niet alleen de zoektocht naar ‘echtheid’ maar ook het aroma van nostalgie blijkt verslavend. Het lijkt een unicum dat jongeren verlangen naar de tijd waarin hun ouders opgroeiden.

De uitdaging: hoe kunnen we nieuwe media inzetten bij sociale innovatie?

En nu? Afschaffen die technologie? Terug naar een ‘digiloos’ tijdperk? Nee, dank u. Ondanks de bovengenoemde scenario’s omarm ik technologische vooruitgang. De uitdaging is echter om hier delicaat mee om te gaan.

“In de laatste decennia zijn we sociaal en cultureel in een ongekende dynamiek terecht gekomen als gevolg van digitalisering, globalisering, commercialisering en individualisering. Dit gaat gepaard met een enorme drang naar het nieuwe en tegelijkertijd een sterke behoefte aan houvast en een beweging om het bestaande te bewaren. Deze twee tendensen van dynamiek en behoud hoeven echter niet te botsen, maar kunnen elkaar juist versterken en samen smelten tot fantastische resultaten!”

Toch gaan er nog steeds verschillende geluiden op; enerzijds groepen die bang zijn dat we door het online geweld onze offline identiteit verliezen en anderzijds de ‘new kids’ die geen genoeg kunnen krijgen van de digitalisering van ons bestaan. Het antwoord zal dus in het midden liggen; zo kun je smartphones bijvoorbeeld verbieden in het klaslokaal, maar je kunt ook de lesstof verrijken door de inzet van een second screen. Verbieden is verleiden.

Bedrijven kunnen van deze inzichten leren. Zowel bij de (loyaliteits)versterking van een merk en het aantrekken van nieuwe doelgroepen, als bij de verbetering van de relatie tussen de overheid en burgers.

Sociale innovatie bij KLM

Een voorloper op het gebied van ‘Social Innovation’ of ‘Social Business‘ zoals ze het zelf graag noemen, is KLM. Zij hebben goed in de gaten dat het sociale aspect van nieuwe media optimaal benut kan worden, om de behoevende consument van dienst te zijn.

Ook zonder een groot budget weet KLM de ‘regels’ van sociale innovatie goed te gebruiken. In dit geval om de merkloyaliteit te vergroten.

En natuurlijk kan Schiphol dan niet achterblijven…

De uitdaging is bekend; het is tijd voor een ‘Social Innovasion’ (de invasie van sociale innovatie), waarbij we gaan beseffen dat nieuwe ontwikkelingen vragen om nieuwe toepassingen. We moeten niet proberen om nieuwe media van de eettafel te weren. We moeten proberen ze in te zetten om het gesprek aan tafel weer op gang te krijgen.

Met dank aan alle critici en collega’s voor het aanscherpen van mijn visie. Heb je vragen of toevoegingen op dit verhaal? Ik hoor het graag in de comments hieronder.