Zo maken deze 4 digitale superhelden maatschappelijke impact

Hackers, programmeurs, game-designers en digitale artiesten. Ze hebben allemaal een eigen passie. Ook wel: hun eigen digitale superpower. Maar met ‘great power, comes great responsability’. Wat dragen digitale superhelden bij aan de maatschappij?

Tijdens Dutch Digital Day wordt daar een antwoord op gegeven. Geen bureaupresentaties of case studies, maar gewoon lekker praten over je passie. Of, zoals host Jim Stolze het noemt: je digitale superpower. Op het podium New York Times-journaliste Deborah Acosta, fact checker Christiaan Triebert, beroepshacker Mitch Altman en game-designer Yu-Kai Chou. In dit artikel lees je wat zij bijdragen aan de maatschappij.

1. Deborah Acosta: weg met de journalistieke bubbel

Mark Zuckerberg lanceerde Facebook Live, maar het is de jonge New York Times-journaliste Deborah Acosta die er écht maatschappelijke impact mee maakt. Zij gebruikt Zuckerbergs tool voor een nieuwe vorm van journalistiek waarbij je als publiek digitaal ‘ter plaatse bent’ en zelf het nieuws maakt. Acosta noemt het Live Interactive Video. Wat inhoudt dat zij een item maakt via Facebook Live en het publiek (ook live) mag meebepalen wat er gevraagd of gefilmd moet worden.

Dat levert prachtige, ongefilterde items op. Zo praten tientallen Facebook’ers met een ooggetuige van de moordaanslag in de gay-bar in Orlando. Ze vragen hem dingen als “Hoe voel je je?’ en “Mag ik je wond zien?”, maar tonen ook hun medeleven en ontzetting. In onderstaande video zie je de presentatie van Acosta. Vanaf 10.40 minuten de Facebook Live-sessie.

CNN zendt later die dag een interview uit met dezelfde ooggetuige, maar dan in een traditionele (gemonteerde) interview-setting. Het verschil is verbluffend. Waar je bij Acosta bij wijze van spreken naast de man op de bank zat, voelt het CNN-item onpersoonlijk en afstandelijk.

Naast objectieve verslaggeving, geeft Live Interactive Video ook een ongefilterd beeld van de samenleving. Zo laat Amerika zich van zijn meest conservatieve kant zien als Acosta de transgender Caitlyn Jenner volgt tijdens haar bezoek aan een school in Brooklyn. De kwetsende hate comments zijn niet van de lucht, maar worden rechtstreeks uitgezonden. Dat maakt de verslaggeving van Acosta zo maatschappelijk relevant. Ze heeft een medium gevonden waarmee ze nieuws uit de journalistieke bubbel haalt en direct bij het publiek brengt. Zonder eindredactie, zonder montage. Acosta verbindt het publiek rechtstreeks met het onderwerp en toont daarmee de pure, soms rauwe waarheid van beide kanten.

2. Christiaan Triebert: de wereldbevolking als researchteam

Pure waarheid. Dat is ook het businessmodel van Christiaan Triebert. Zijn bedrijf doet aan open source fact checking, dat wil zeggen dat het gratis verkrijgbare, openbare bronnen van internet gebruikt om bijvoorbeeld het echte verhaal achter de crash van MH17 te achterhalen. En dat is belangrijk, want door al die verschillende berichtgevingen en nepnieuws weet je als gewone burger vaak niet meer wat de waarheid is.

In het geval van MH17 deed Bellingcat een aantal bijzondere ontdekkingen. Een mooi voorbeeld van hetgeen ze boven tafel haalden in deze zaak, is de poging van het Russische Ministerie van Defensie om de verantwoordelijkheid in de schoenen van het Oekraïense leger te schuiven. Toen bekend was dat MH17 waarschijnlijk door een bug-raket was neergehaald, publiceerde het Russische Ministerie twee satellietfoto’s van een Oekraïense legerbasis. Op de eerste foto (14 juli) is een bug missile launcher te zien. Op de tweede foto (17 juli) de dag van de ramp, is de launcher verdwenen. Wat impliceert dat het Oekraïense leger een bug-raket heeft gelanceerd.

Bellingcat toont echter iets bijzonders aan. Op de foto van de 14e zijn duidelijk bomen te zien op de basis. Op de foto van de 17e, zijn deze bomen weg. Je zou nog kunnen denken dat ze in drie dagen allemaal gekapt zijn. Maar… op openbare satellietfoto’s van Microsoft Bing en Google Earth is te zien dat er op 2 juli ook geen bomen waren. Sterker nog, er waren de hele maand juli geen bomen, behalve op de 14e juli.

En zo zijn er talloze valse berichten, nepnieuws en insinuaties die Bellingcat kan fact-checken via beschikbare online data. Triebert ziet het internet dan ook als een grote puzzeldoos waar voor elk raadsel de juiste stukjes te vinden zijn. Ook hier zorgt verbinding voor impact, want de puzzel wordt, bedoeld of onbedoeld, gelegd dankzij de digitale data-input van mensen over de hele wereld.

3. Mitch Altman: hacken voor een betere toekomst

“Ik ben geen fan van conventionele wijsheid of leren uit boekjes”, zegt professionele hacker Mitch Altman. “Ik ben ook geen fan van al die start-ups die als paddenstoelen uit de grond schieten met producten of diensten waar niemand op zit te wachten. Als we nieuwe dingen willen ontdekken die echt waarde toevoegen aan de maatschappij, dan moeten we zelf gaan verkennen en experimenteren.”

Met dit pleidooi introduceert Mitch Altman de Hackerspace Movement. Fysieke plekken over de hele wereld waar mensen samen op zoek gaan naar hetgeen echt betekenis toevoegt. Iedereen kan meedoen, maar de basisregel is dat jij zelf het startpunt bent en op zoek gaat naar iets waar jij gelukkig van wordt. Daar gaat het volgens Altman allemaal om.

Met een maatschappelijke betekenis

Wij mensen worden niet gelukkig van producten of diensten die geen functie hebben. We worden ook niet gelukkig als we dingen doen die geen betekenis hebben voor de maatschappij. Dus roept de Hackers Movement uit om samen te creëren, te experimenteren, conventies te hacken, bestaande dingen te verbeteren en de wereld te herscheppen. Levert dat, naast een groep heel gelukkige mensen ook nog wat op? Jazeker! Zo komt het oer-ontwerp van de 3D-printer bijvoorbeeld uit een Hacker Movement in de U.S. en komt de drone uit de koker van een Hacker Movement in Duitsland. Twee niet geringe uitvindingen die hun maatschappelijke betekenis ruimschoots hebben bewezen.

4. Yu-Kai Chou: motiveer mensen met game-mechanieken

Een andere digitale toepassing met grote maatschappelijk potentie is gamification. Yu-Kai Chou moet echter nog wel even uitleggen wat dat precies inhoudt. En dat is opvallend, want in veel (vooral Amerikaanse bedrijven) wint het toepassen van spelprincipes en -mechanieken op niet-gamesituaties snel terrein. Dat komt, volgens Chou, omdat game-mechanieken bepaalde gebieden in onze hersenen activeren. Niet voor niets zijn games mateloos populair onder alle lagen van de bevolking.

Als je deze mechanieken toepast op niet-game situaties, hebben ze hetzelfde effect. Ze prikkelen onze drijfveren voor motivatie. Volgens Chou heeft ieder mens acht specifieke drijfveren om iets wel of niet te doen. Chou heeft deze drijfveren opgetekend in een model: het Octalysis-model. Het model toont de acht drijfveren met daaraan gekoppeld de game-mechanieken die deze drijfveren activeren.

Toepassen van het model

Als je het model goed toepast, kun je mensen overal voor motiveren. Zo heeft het gamificeren van onderwijs bijvoorbeeld als resultaat dat kinderen gemotiveerder zijn om te leren en daarom meer onthouden (denk aan het Nederlandse Squla of de SteveJobsscholen van Maurice de Hond). Maar het kan ook worden ingezet om werknemers effectiever te laten werken of om verslaafden hun gedrag te laten veranderen. Bovendien zorgt gamification ervoor dat iedereen veel meer plezier heeft in hetgeen hij doet. Dat mag met recht een betekenisvolle bijdrage aan de maatschappij worden genoemd.

Digitale superhelden hebben positieve impact

Digitale superhelden nemen dus wel degelijk hun verantwoordelijkheid en hebben een positieve impact op de samenleving. Misschien een open deur, maar misschien toch goed om hier nogmaals te onderstrepen. Gewoon als tegengas voor het nog steeds heersende beeld dat het digitale tijdperk rammelt aan de deuren van ethiek, sociaal samenzijn, werkgelegenheid en privacy. Ik kijk in ieder geval nu al uit naar de dag dat mijn dochter in plaats van een konijn een leuke R2-D2 of C-3PO op haar verjaardagslijstje zet, die haar kan helpen met leren, ontwikkelen en met al haar pubervragen.