Weg met het beoordelingsgesprek, richt je op intrinsieke motivatie

Intrinsieke motivatie is de nieuwe heilige graal van het huidige HR-denken. Want als werknemers hun motivatie uit zichzelf halen – in plaats van externe prikkels zoals (financiële) straffen of beloningen – zijn ze gelukkiger, productiever én hebben ze minder sturing nodig. Dat klinkt niet alleen logisch, maar het blijkt ook uit menig onderzoek. Wat betekent dit voor het beoordelingsgesprek?

Reden genoeg om het event IM2019, dat in september plaatsvond, te bezoeken. Een event over intrinsieke motivatie, georganiseerd door Profile Dynamics, die met analysetools individuen en organisaties helpt met hun individuele, thema- en organisatieontwikkeling. Onder andere organisatiepsycholoog Kilian Wawoe was van de partij, die met zijn onderzoek heeft aangetoond dat financiële bonussen niet motiveren. En Erik Scherder, de Breinprofessor des Vaderlands, die onder andere bekend is van masterclasses en tv-programma’s.

Intrinsieke motivatie: waar krijg je energie van?

De rode draad van deze middag was dat je je bewust moet zijn van waar je energie van krijgt (tip: verdiep je in je drijfveren). Ga hier vervolgens meer van doen in het kader van persoonlijke groei en zorg dat het ook een beetje moeite kost.

Zet in op persoonlijke groei

Kilian Wawoe is organisatiepsycholoog bij de VU en ex-HR-manager bij ABN AMRO. Intrinsieke motivatie komt volgens hem, en de onderliggende theorie van zelfdeterminatie, neer op drie aspecten:

• Competenties: doen waar je goed in bent
• Verbondenheid: erbij horen
• Autonomie: je eigen keuzes kunnen maken

Stop met het beoordelingsgesprek

Overkoepelend als het gaat om intrinsieke motivatie is het gevoel dat je groeit. En daar gaat het in de manier waarop we gewend zijn om te managen vaak mis, volgens Wawoe. Hij houdt een overtuigend pleidooi tegen het geven van bonussen en een van de belangrijkste rituelen uit dit managementdenken: het beoordelingsgesprek (door hem steevast ‘veroordelingsgesprek’ genoemd). Zijn argumentatie: met een beoordelingsgesprek kruipt de manager in de huid van twee tegenstrijdige gesprekspartners. Die van coach en die van rechter. De een motiveert, de ander veroordeelt. Vaak schieten we door in het tweede, en dat demotiveert omdat het haaks staat de persoonlijke groei als intrinsieke motivator.

Het is de (echte) dialoog in het teken van persoonlijke ontwikkeling en het faciliteren ervan, dat in zijn ogen vooral een rol speelt in het motiveren van medewerkers. Ook interessant is dat we dingen meer gaan waarderen naarmate we er moeite voor doen. Denk daarbij aan het IKEA-effect, waarbij het succes van IKEA niet zelden in verband wordt gebracht door de inspanningen die haar klanten leveren voor hun uiteindelijke meubel. Een mooi bruggetje naar de energieke Erik Scherder en zijn presentatie, getiteld: The Busier, the Better.

Deze 68-jarige hersenprofessor is live nog energieker dan op tv; een genot om mee te maken als je geïnteresseerd bent in public speaking. Met het grootste gemak neemt hij ons op speelse, interactieve wijze – “Snapt u het nog?, Bent u er nog bij?” – mee in zijn wereld van dopaminebeloningen en de remmende werking van de accumbens in het septum. Een hele andere kijk op motivatie, waarbij de gezondheid van onze hersenen, als hardware voor motivatie, centraal staat.

Het mag een beetje moeite kosten

En gezonde hersenen zijn uitgedaagde hersenen. Daarbij pleit Scherder, ondersteund door statistieken en 3D-modellen van de hersenen, voor een zo actief mogelijk leven. Het ergste wat je zou kunnen willen, is niks doen op een strand, aldus Scherder. Dit is slecht voor ons brein. Daarbij moeten we een ‘bore-out’, de sleur van herhalende activiteiten, net zo serieus nemen als een burn-out.

Weg met de e-bike

Ga liever veel uitdagingen aan die zo divers mogelijk zijn, ook in het weekend. Vergeet daarbij niet om minimaal 30 minuten per dag ‘matig-intensief’ te bewegen. De stikstofmonoxide die daarbij vrijkomt, verwijdt de bloedvaten naar de hersenen en voorkomt vroegtijdige aftakeling. En die dertig minuten is per dag, je kunt het niet compenseren door twee keer per week intensief naar de sportschool te gaan. Neem daarom ook vooral de fiets naar je werk. En niet een elektrische, want het gaat om het leveren van een beetje inspanning. Daarmee is de e-bike een groot gevaar voor de nationale breinfitheid, aldus Scherder.

Vind je intrinsieke motivatie belangrijk? Zorg er voor dat je brein fit is door:

• Je hersenen zo veel en zo vaak mogelijk uit te dagen
• Deze uitdagingen zo divers mogelijk te laten zijn
• Veel te bewegen

De samenvatting van een interessante middag over intrinsieke motivatie? Wees bewust van waar je energie van krijgt, ga daar (veel) meer van doen en zorg dat het ook een beetje moeite kost: the busier the better. Ook zouden we er goed aan doen om de manier waarop we werken iets meer volgens deze lijn te organiseren. Veroordeel het beoordelingsgesprek en maak plaats voor het échte gesprek in het teken van intrinsiek gemotiveerde ontwikkeling, zodat mensen zich gesteund, gewaardeerd en uitgedaagd voelen. En koop nooit, maar dan ook NOOIT een e-bike.