Groei in je bedrijf: hoe meer je waardeert, hoe harder je innoveert

Wil je verandering teweeg brengen? Begin dan positief! Ga de boel niet afkraken, maar ophemelen. Focus niet op kritiek, maar op complimenten. Denk niet vanuit ‘nooit meer X’, maar vanuit ‘voortaan altijd Y’. Leer de geheimen kennen van ‘waarderend’ werken. Hoe meer je waardeert, hoe harder je innoveert.

Bij de afkorting AI denken de meeste mensen meteen aan artificial intelligence (kunstmatige intelligentie). Toch staan deze twee letters in het land van psychologen en trainers ook voor iets anders, namelijk: Apprectiative Inquiry. Pardon? Nou, laten we dat maar vertalen als ‘waarderend onderzoeken’.

Matthijs Steeneveld, organisatiepsycholoog en trainer, schreef er een boek over: Apprectiative Inquiry (aff.) – waarderende werkvormen voor trainers, teamcoaches en veranderaars. Hij definieert ‘AI’ als een manier om groepen, teams en organisaties zélf hun verandering en ontwikkeling te laten vormgeven. Door vanuit een positieve grondhouding te observeren, communiceren en concluderen, stimuleer je het vieren van successen, het schetsen van droomscenario’s en het verbeteren van de huidige situatie.

Wat doen we goed?

Deze methode focust op waardering. Daarbij staat één beginvraag centraal: wat gaat er goed? En je raadt het al: hier gaat het bij veel organisaties juist fóut. Het is immers een menselijke gewoonte om uitgebreid te benoemen wat er allemaal misloopt in een proces of strategie, en vervolgens alle zeilen bij te zetten om deze fouten te corrigeren of in het vervolg te voorkomen. Maar mensen die te veel inzoomen op problemen, bekruipt vaak een gevoel van teleurstelling. “Zitten we werkelijk zo enorm te prutsen?” Afijn, bij ‘AI’ kies je dus bewust voor de positieve insteek. Niet klagen, maar prijzen.

Door vast te stellen wat er voortreffelijk gaat, maak je duidelijk waarin het bedrijf of de afdeling sterk is. Dat geeft de deelnemers direct een fijn gevoel aan het begin van zo’n onderzoek. De politiek, de gekwetste ego’s en de wijzende vingers mogen lekker achterwege blijven. Bovendien: wat je aandacht geeft, groeit. “Als een groep mensen onderzoekt wat er wél bevalt, dan is het logisch dat zij daar automatisch meer van gaan doen”, schrijft Steeneveld. Dat is mooi meegenomen: je staat al meteen met 1-0 voor.

Welke droom streven we na?

Vanuit deze veilige, vruchtbare startpositie navigeer je naar de vervolgvraag: wat is onze droomsituatie? Kijk of je samen kunt vaststellen wat jullie werk-walhalla inhoudt. Hier kan de formulering van de vraag een handje helpen. “Zou het niet geweldig zijn als…” is bijvoorbeeld een woordkeus die tot de verbeelding spreekt. Laat ieder teamlid tijdens een korte brainstorm deze zin maar eens afmaken en kijk wat er loskomt. Mocht deze aanpak jou te hoogdravend in de oren klinken, dan kun je de vervolgvraag ook kleiner houden: “Waar willen we meer van?” is ook een prima uitgangspunt.

Als een groep mensen onderzoekt wat er wél bevalt, dan is het logisch dat zij daar automatisch meer van gaan doen.

Een aardige werkvorm die in het boek staat, heet ‘Welk boek wil je lezen?’. Hierbij kiezen alle deelnemers een thema waarin zij geïnteresseerd zijn, waar ze alles van willen weten of waar ze in hun werk graag meer mee te maken krijgen. De uitdaging is om daadwerkelijk een kaft te kiezen, een titel en subtitel te bedenken, desnoods een design te tekenen. In deze opzet komen op een speelse manier grote wensen en (ja, ook) problemen boven tafel, die goede input vormen voor de voortzetting van het AI-proces.

Hoe komen we daar?

 

Positieve vibes zijn leuk, net als droombeelden, maar waar blijft de actie? Appreciative Inquiry daagt de deelnemers uit om in vervolgstappen te denken. Het stapsgewijs uitstippelen van de route naar een droom/doel, maakt de verandering tastbaar. ‘Stap voor stap’ zien wij mensen nu eenmaal eerder voor ons dan een grote sprong richting een stip op de horizon.

Pak jullie gezamenlijke doel erbij, opgebouwd uit de uitkomsten van de brainstorm. Bijvoorbeeld betere samenwerking, fijnere werkomstandigheden of resultaatgerichter werken. Hoe specifieker je deze beschrijving kan maken, hoe eerder er haalbare stappen uit voort zullen komen. Probeer deze zo goed mogelijk groepsgewijs te verwoorden. En daarna komt het belangrijkste onderdeel: ermee aan de slag gaan in de praktijk.

Door de stappen sámen te zetten, zorgen jullie dat de verandering duurzaam en collectief tot stand komt. Dat schept een band, dat stimuleert goed gedrag én dat leidt uiteindelijk tot een geslaagde afronding.

Veranderaars, opgelet!

Matthijs Steeneveld geeft in zijn boek Appreciative Inquiry (aff.) een opsomming van oefeningen die een team dichter bij deze vorm van samenwerken brengt. Deze zijn kort en krachtig beschreven, zodat de lezer er snel mee op pad kan in zijn eigen realiteit.

De doelgroep van het boek is ‘trainers, teamcoaches en veranderaars’, zo zegt de subtitel. Maar die laatste term kun je zo breed uitleggen als je wilt. Ik hoop dat menig enthousiaste collega in deze AI-aanpak aanknopingspunten ontdekt om de rest van de afdeling mee te krijgen in de positieve stroom van complimenten, droomscenario’s… en keiharde actie. Want AI mag dan een moeilijke term zijn, de achterliggende gedachte is uit te leggen in een vrij simpele aansporing: denk positief.