Oogcontact tijdens online meetings: zo komt je boodschap beter over

Bij een online presentatie wil je van het scherm afspatten. En de aandacht van je publiek vasthouden zodat ze helemaal met je meegaan in wat jij van ze wil. Je wil ze verleiden om jouw ideeën over te nemen. Maar hoe doe je dat? In het echte leven verleid je met je ogen. Maar dat valt tijdens videobellen niet mee. Want bij een online meeting in de camera kijken, is best lastig. Toch is oogcontact superbelangrijk blijkt uit onderzoek.

In de camera kijken

Het is veel natuurlijker om op je beeldscherm te kijken naar gezichten van de andere deelnemers. Want zo voer je in het dagelijks leven tenslotte ook een gesprek. Sprekers kijken zo’n 40% van de tijd naar het gezicht van hun gesprekspartner. Luisteraar zelfs zo’n 75% van de tijd, volgens psycholoog Michael Argyle in zijn standaardwerk over non-verbal communication Bodily Communication. Maar is dat online ook handig?

Sprekers kijken zo’n 40% van de tijd naar het gezicht van hun gesprekspartner

Nee, zeggen onderzoekers, want dat maakt dat je publiek minder positief op je reageert en je boodschap minder goed overkomt.

Rol van oogcontact

Waarom? Dat heeft alles te maken met de rol van oogcontact. Als je online naar de gezichten van je gesprekspartners kijkt dan krijg je geen oogcontact. Want oogcontact ontstaat op een webcamera alleen als je in de camera kijkt. Echter, zodra je dat doet kan jij de ander niet meer zien. Dus is in de camera kijken niet iets waar je automatisch toe geneigd bent en in de praktijk maak je dus erg weinig oogcontact.

In de camera kijken niet iets wat je automatisch doet

Ogen vergroten eerlijkheid

En het is juist dat oogcontact wat zoveel met ons doet. Eén van de recente klassiekers in psychologisch onderzoek is het onderzoek uit 2006 van Melissa Bateson naar de theedrink-gewoontes van haar collega’s aan de psychologiefaculteit van Newcastle in het Verenigd Koninkrijk. Om precies te zijn: de vraag of ze wel keurig betalen voor hun thee.

De faculteit heeft een donatiebox en zonder medeweten van haar collega’s hield Bateson bij in hoeverre er daadwerkelijk werd gedoneerd. Ze veranderde 10 weken lang één variabele: de donatieposter werd om de week voorzien van ofwel een afbeelding van twee ogen, ofwel van enkele bloemen.

Dat had een enorm effect: in de weken dat er ogen op zaten werd er bijna 3x zoveel gedoneerd als de andere weken! Ze concludeerde dat de beelden van ogen “coöperatief gedrag uitlokken omdat ze mensen de indruk geven dat ze bekeken worden”.

Zo sterk is de kracht van een blik: kijkende ogen voeren de sociale druk op, zelfs als het ogen op papier zijn.

Bloemen vergroten je eerlijkheid niet, ogen wel

Oogcontact is positief

Die sociale druk klinkt misschien onprettig, maar toen onderzoeker Jari Hietanen onlangs al het onderzoek naar het effect van oogcontact naast elkaar legde, concludeerde hij dat oogcontact zorgt voor automatische positieve reacties bij andere mensen.

Dat komt onder andere omdat wij als sociale dieren bij de groep willen horen. Een directe blik geeft aan dat we aandacht krijgen en onderdeel van die groep uitmaken. En dus wordt een directe blik als een positief sociaal signaal gezien. Het fijne van zo’n positieve indruk gegeven aan anderen is dat ze makkelijker naar je luisteren. Ze zijn ontspannen. En ontspannen toehoorders zijn essentieel als je informatie wil overbrengen, zoals ik al eerder liet zien in dit artikel.

Als sociale dieren willen we bij de groep horen

Oogcontact vermijden

Het tegendeel is ook het geval. Een afdwalende blik, zoals de blik die je voor de kijker hebt als je naar je monitor kijkt, lijkt op het vermijden van oogcontact. Dat wordt als defensief, ontwijkend en onoplettend beschouwt. Die (onbewuste) negatieve indruk kan er dan weer toe leiden dat je minder de neiging hebt om te luisteren naar wat iemand te zeggen heeft.

Naar de monitor kijken lijkt op het vermijden van oogcontact

Dat blijkt ook uit experimenten. Zoals dat van Chris Fullwood. Die liet mensen online luisteren en kijken naar een verkoper die over twee verschillende zepen praatte. Bij het ene product keek de verkoper elke keer als de tekst op zijn monitor was onderstreept, recht in de camera. Dat was zo’n 30% van de tijd. Bij het andere product keek hij daarentegen de hele tijd op de monitor.

Toen de toehoorders daarna onverwacht vijftien vragen over de beide zepen moesten beantwoorden, wisten ze beduidend meer goede antwoorden te geven over het verhaal waarbij regelmatig in de camera was gekeken.

Het kijken in de camera geeft aan wat jij als spreker belangrijk vindt (welk onderdeel van je betoog) en wie jij belangrijk vindt (diegene aan de andere kant). Dus als jij regelmatig in de camera kijkt tijdens je Zoom-meeting, dan komt je boodschap een stuk beter over. Voor jou voelt dat wellicht erg gekunsteld, maar het is het zeker waard.

Van oogcontact leer je beter

Dit effect van oogcontact is een algemeen effect. Zo wordt het niet alleen gevonden in Westerse samenlevingen, maar ook in Aziatische. Onderzoek van onderzoekers van Chinese universiteiten in Xi’an en Wuhan laat bijvoorbeeld zien dat studenten beter via video leren als de docent direct in de camera kijkt.

Wat heel erg interessant is, is dat dat effect alleen geldt als de docent ook blij kijkt. Met een neutraal gezicht werkte het niet. Dat is niet onlogisch, want zoals al eerder gezegd wil je als presentator je publiek ontspannen hebben. En ontwapenend lachen is een geweldige manier om dat te bereiken. Het maakt bij je publiek knuffelhormonen aan die zorgen voor een goede verstandhouding.

Direct en blij in de camera kijken, zorgt dat je boodschap beter overkomt

Kijk en lach in de webcam

Dus, als jij regelmatig in de webcam kijkt tijdens je Zoom-meeting dan komt je boodschap een stuk beter over. Voor jou voelt dat wellicht erg gekunsteld, maar het is het waard als je je publiek wil verleiden om aandacht aan jou en je boodschap te besteden.

En vergeet dan niet om je publiek ook vriendelijk toe te lachen. Want eigenlijk is presenteren op Zoom net als flirten: zorg voor oogcontact en een verleidelijke glimlach als je wilt dat je publiek aandacht aan je besteedt.