God’s away on business

Ieder bepaalt zijn eigen thema voor 2011. Het jaar van de Facebook-lente. Het jaar van het netwerk. Het jaar van Mark Rutte (‘jobs, jobs, jobs’ zei hij. ‘Jobs, Jobs, Jobs’, hoopte Obama te horen). Het jaar van Steve Jobs misschien? Het werd het jaar van de zakenreis van God.

Tom Waits schreef in 2002 “God’s away on business’. Nu gaan we de tekst steeds beter begrijpen.

Het begon dit jaar met Richard III. Met Orkater speelde Gijs Scholten van Asschat de titelrol. Het werk van Tom Waits wordt volop gebruikt. ‘It’s all over’, zingt Richard III in het oor van zijn broer, die even later wordt vermoord. ‘God’s away on business’, zingt de band. God is er even niet. Zoals hij er regelmatig niet was, dit jaar. Nout Wellink verklaarde dat de crisis ook voor hem kwam als een dief in de nacht. Niemand had het zien aankomen. Toch mooi, dat je kunt zeggen dat je in het goede gezelschap verkeert van ‘niemand’. ‘En, bij wie hoor jij?’. ‘Bij niemand’. Het is de ultieme eenzaamheid.

Degene die het toch allemaal heeft zien aankomen was God, maar hij vergat het dit keer door te geven aan zijn plaatsvervangers. De bestuurders van Goldman Sachs bijvoorbeeld. In de filmdocumentaire ‘Inside Job’ wordt de financiële crisis van 2007 ontleed. Lloyd Blankfein, de toenmalige bestuursvoorzitter van Goldman Sachs, houdt stijf vol dat de banken -Goldman Sachs voorop – goed werk verrichtten. Sterker nog, ze deden het werk dat God eigenlijk had moeten doen. Blankfein is ‘just a banker, doing God’s work’. Ook toen was er dus sprake van een zakenreis. Blankfein was de hulp-god. Opmerkelijk weinig aandacht is er in de film overigens voor de rol van de advocaten die het kromme recht spraken. Vraag advocaten niet om een moreel oordeel; vraag ze naar de letter van het contract, dat is hun tijdelijk geweten. ‘There’s a leak in the boiler room’, zingt Tom Waits in hetzelfde lied. ‘Who are the ones dat we kept in charge? Killers, thieves and lawyers’.

God is veel op reis geweest, hij nam het er van. Het is niet de eerste keer dat de muizen op tafel er een bende van maken. Als ik met gids Martha deze week op 2e kerstdag in het Auschwitzkamp Birkenau over de Hauptstraße richting de vernietigde gaskamers loop, vraag ik haar waar God was. ‘He probably was on leave’, zegt de studente. Ze glimlacht er verontschuldigend bij. 90% van de Polen is Katholiek, vertelde de taxichauffeur ons.

Tom Waits schreef een lied met eeuwigheidswaarde. Er zit ook een sprankje hoop in: “There is always free cheddar in the mousetrap”.

We hebben -met medeweten van God, dat kan niet anders- een prachtnetwerk aangelegd. Kom maar op, God, met de boodschap, met de richting, met de duiding van deze tijd; we hebben er behoefte aan voordat we via de crisis de recessie induiken en er in geen enkele muizenval nog kaas ligt. De netwerk-kerk, ze zitten allemaal bomvol. Heb even gekeken, maar Facebook.com/god is nog niet gereserveerd. Kan iemand dat doorgeven?

Deze column werd eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.