Heb jij controle over je zoekresultaten? Zo ontvlucht je de filter bubble

Je hebt je vast gerealiseerd dat Google een prijskaartje heeft, maar heb je er nooit bij stilgestaan wat die prijs nou eigenlijk inhoudt? Het internet, en dan vooral zoekmachines zoals Google, is tegenwoordig de belangrijkste informatiebron in ons dagelijks leven. Deze zoekmachines gebruiken onze persoonlijke gegevens om zo jouw zoekresultaten persoonlijker te maken. Erg handig, maar heb je zo nog wel controle over wat je wilt vinden?

Feit is, mensen zijn lui. Als iets gemakkelijker kan, dan doen we dat. Dit is eigenlijk wat we doen als we iets ‘Googlen’. Het is een makkelijke manier om snel aan informatie te komen en ook nog eens gratis. Niet slecht om te doen, maar misschien is het tijd om alles even op een rijtje te zetten.

Bubble trouble

Met meer dan 1,17 miljard gebruikers en 3,5 miljard zoekopdrachten per dag, is Google de meest gebruikte zoekmachine ter wereld. Dit is terug te zien in het marktaandeel van Google van bijna 80 procent. Deze feiten maken wel duidelijk dat Google haast een monopolie heeft op de zoekmachinemarkt. Het laat ook zien dat Google een invloedrijke en interessante organisatie is die toegang heeft tot persoonlijke gegevens van meer dan 1,17 miljard mensen.

Het is algemeen bekend dat Google in ruil voor ‘gratis’ informatie jouw persoonlijke gegevens verkoopt aan derden. Dit betekent dat Google veel weet, van wat voor browser je gebruikt tot waar je bent. Ook al sluit je je computer af, Google is altijd actief. Maar hoe zinvol is het voor de Google-gebruiker om gepersonaliseerde informatie te ontvangen dat is gebaseerd op een stereotype?

Gefilterde interesses

In 2009 introduceerde Google de gepersonaliseerde zoekresultaten. Terwijl daarvoor een zoekterm altijd tot dezelfde resultaten leidde, kreeg na 2009 iedereen andere zoekresultaten. Google begon de interesses van een persoon te observeren gebaseerd op de browsergeschiedenis, locatie en 198 meer algoritmes. Hiermee was het ‘filter bubble’-fenomeen geboren en heeft het onze levens compleet veranderd, zonder dat we het door hebben gehad. Eli Pariser was de eerste die aan dit fenomeen een naam aan gaf in zijn boek ‘The Filter Bubble, what the internet is hiding from you’ in 2011.

Maar wat betekent een gepersonaliseerd zoekresultaat nou precies en wat is een filter bubble? Een filter bubble is een persoonlijke filter over de zoekresultaten die door veel zoekmachines wordt gebruikt, in dit voorbeeld dus Google. Google gebruikt meer dan 200 algoritmes om de zoekopdrachten zo goed mogelijk te kunnen filteren en het dus persoonlijk te maken. Deze algoritmes bestaan uit persoonlijke gegevens van jou.

Hoe krijg je dan ongefilterde resultaten?

Als een zoekmachine je eenmaal in zo’n filter bubble plaatst, is het moeilijk om hieruit te komen en andere resultaten te ontvangen die niet zijn gebaseerd op jouw persoonlijke interesses. Erik Schmidt, voormalig CEO van Google zei al dat het voor zoekmachinegebruikers erg moeilijk wordt om iets te zien of kopen dat niet op de één of andere manier al voor hen is voorgesorteerd. 

Basisinstincten online

Het probleem van filter bubble is dat we niet zelf besluiten welke informatie in deze bubbel komt en wat we liever links laten liggen. De informatie die in jouw bubbel zit, is gevormd door de informatie waarop je het eerst hebt geklikt, je eerste instinct. Meestal klik je op iets dat je interessant vindt of leuk vindt om te lezen. Je kunt dit vergelijken met je basisinstinct. Bijvoorbeeld, je vindt aardbeienijs echt het lekkerste dat er is en je houdt totaal niet van groente. Dan kies je natuurlijk eerder voor het aardbeienijs, dan voor de gezonde groente. Op deze manier krijg je teveel ongezonde voedingsstoffen binnen en geen vitaminen.

Dit geldt eigenlijk ook voor de manier waarop wij onze informatie consumeren. Er is leuke informatie, zoals je dagelijkse kattenvideo, en er is meer uitdagende informatie, zoals een goed essay. Pariser claimt dat een ongezond gebruik van informatie het dialoog zal verstommen en men alleen nog maar bezig zal zijn met zichzelf, zonder daar de gevolgen op de lange termijn van te overzien.

Is het allemaal zo erg?

De theorie van Pariser bekijkt alleen niet de mogelijkheid dat ook de zoekmachinegebruiker ouder wordt en daarmee de interesses veranderen. Hierdoor zal ook de informatie in de bubbel veranderen. Daarnaast dringt Google niets aan je op, de zoekresultaten zijn gepersonaliseerd, maar dat zorgt er wel voor dat er genoeg variatie is.

Het zou natuurlijk leuk zijn als zoekmachinegebruikers uit zichzelf eens zouden zoeken naar andere meningen en ideeën. Feit is dat we eerder klikken op het laatste nieuws over Kim Kardashian dan op informatie die ons niet zoveel boeit. Het basisinstinct is misschien ook wel gewoon de menselijke natuur. Ook is het niet zo dat je, als je aan een andere mening wordt blootgesteld, je gelijk jouw eigen mening of zelfs gedrag zal bijstellen. Vooral wanneer deze andere mening online staat, zal dit niet zoveel invloed hebben.

Het probleem met de filter bubble

Ondanks dit alles denk ik dat het belangrijk is om blootgesteld te worden aan verschillende meningen en interesses. Niet omdat je je mening moet bijstellen, maar om er eens over na te denken en te vergelijken met je eigen overtuigingen.

Tegenwoordig is Google de meest gebruikte internettool en de primaire lens waarmee de gebruiker de wereld om hem heen ervaart. Alle interesses en ideeën van deze gebruiker staan vast in algoritmes die Google gebruikt om deze weer te bevestigen met een persoonlijk zoekresultaat dat hierop aansluit. Dit heeft effect op hoe we reageren op andere culturen, opinies enzovoort.

Momentopname

Mede doordat de meeste kliks zijn gebaseerd op je basisinstinct, zijn je persoonlijke zoekresultaten een momentopname van jou en je stereotype.

Ik maak me zorgen over het gebrek aan blootstelling van tegengestelde opinies en overtuigingen van andere mensen. Het onbewust creëren van je eigen filter bubble waarmee je je online isoleert van andere interesses en meningen kan niet goed zijn.

‘The internet you see has recently been redesigned to flatter, pander and validate – not challenge, enlighten and educate’, – Mike Elgan, Tech-cultuur schrijver.

Ik denk dat hij meer dan gelijk heeft. Het internet is geen bron waar mensen met elkaar in contact komen om nieuwe informatie te verwisselen maar een bron waar mensen met dezelfde interesses en meningen met elkaar in contact komen om dezelfde informatie te herhalen. Hierdoor worden gebruikers beschermd van tegengestelde informatie, en blijven ze vastzitten in hun filter bubble zonder het door te hebben.

In 3 stappen controle over je zoekresultaten

Hoe laat je deze filter bubble barsten? Er zijn verschillende manieren om het personaliseren van je zoekresultaten tegen te gaan. Niet elke oplossing is even makkelijk, daarom bespreek ik de drie gemakkelijkste manieren die je in het dagelijks leven kunt toepassen.

1) Verwijder je zoekgeschiedenis en cookies

Als je online zoekt, worden je zoekopdrachten en kliks opgeslagen. Dit heeft effect op je zoekresultaten in Google en heet het ‘carry-over’ effect. In het voorbeeld van de link is gezocht naar een vakantie in Hawaii voordat ze zochten naar Urban Outfitters. In de zoekresultaten is te zien dat de zoekopdracht naar Hawaii invloed heeft op de huidige zoekopdracht. Door je zoekgeschiedenis te verwijderen, heb je daar geen last van.

Het verwijderen van cookies verschilt per browser. Ik bespreek de meest gebruikte browser, Chrome. Zo verwijder je cookies in Chrome:

• Klik op het blokje met drie streepjes, rechtsbovenin. Klik op Geschiedenis > Browsegeschiedenis wissen. Klik onder ‘Privacy’ op ‘Browsegegevens wissen’.
• Zorg in ieder geval dat ‘Cookies en andere siteplugingegevens’ aangevinkt staat bij het verwijderen.

2) Ga incognito

Als je een incognito window gebruikt is het voor Google lastiger je kliks te volgen. De pagina’s die je bezoekt zullen niet opgeslagen worden en cookies ook niet. Op deze manier heb je dus niet het werk om telkens je geschiedenis en cookies te verwijderen. Dit is ook erg handig als je bijvoorbeeld een vliegticket wilt kopen. Vliegtuigmaatschappijen veranderen de prijzen van de tickets als je vaak op hun website komt. Als je het incognito window gebruikt, zullen de prijzen niet zomaar omhoogschieten als je op jacht bent naar een vliegticket.

3) DuckDuckGo

DuckDuckGo is een zoekmachine die niet jouw persoonlijke gegevens bewaart. Ze zullen geen voorgaande zoekresultaten vergelijken en aanpassen op je huidige zoekopdracht. Hierdoor ontvangt elke gebruiker dezelfde informatie. Dit zorgt voor een meer transparante informatiebron voor iedereen.

Blijf niet hangen in je filter bubble!

Veel mensen weten wel van de persoonlijke zoekresultaten af, maar doen er verder niets aan en blijven dus in hun filter bubble hangen. Dit hoeft niet erg te zijn, maar hierdoor word je wel beperkt in wat je ontvangt aan informatie, waardoor je tegengestelde meningen of nieuwe informatie niet ziet. Met behulp van de drie tips blijf je niet in je eigen internetbubbel en pak je de controle over jouw informatiestroom terug!

Afbeeldingen met dank aan Fotolia