Portretrecht & Louis van Gaal: wel een licentie, toch voor de rechter

Column – Heb je hem al gehad, de beruchte Getty Images-dreigbrief van MillerReyBrighton Advocaten? Of de Masterfile-dreigbrief van The Legal Group Advocaten (Helen Maatjes)? Ik kan deze brieven inmiddels dromen. Denk je een keer eerlijk bezig te zijn na Getty-spookverhalen en haal je gewoon een licentie op een foto bij Gettyimages.nl, word je wéér besprongen. Dit keer door de advocaat van Louis van Gaal!

Ja, maar ik heb een licentie

Wat was er aan de hand? Interbest had een ‘Six Word Story-wedstrijd’ georganiseerd rondom het WK-voetbal, en gebruikte daarbij de foto van Van Gaal, die ze had ‘gekocht’ bij Getty. Die advertentie kwam paginagroot in de Telegraaf en op de achterkant van het blad ‘Adformatie’. Van Gaal was hier boos over en kwam in actie: als aan hem was gevraagd of hij zijn foto in de Telegraaf had gewild, had hij daar toch wel 100.000 euro voor kunnen vragen. Klinkt misschien hebberig, maar de adverteerder was tenslotte ook geen filantropische instelling. 100.000 euro werd het niet bij de rechter, wel 25.000 euro. Wat ging hier nou fout? Er was toch een licentie van Getty?

Wat koop je bij Getty?

Als je de Getty-site bekijkt en een willekeurige Van Gaal-foto aanklikt, krijg je met enig doorklikken wel het volgende te zien: “voor commercieel gebruik is aanvullende clearance vereist van derden”. En lees je dat voor redactioneel gebruik “doorgaans geen release nodig” is. Daar kun je zekerheid over krijgen door de aanvullende uitzoekservice of vrijwaring van Getty. Ofwel, je koopt eigenlijk gebakken lucht en een hoop onzekerheid; wil je meer, dan moet je extra betalen.

Hoe zit het juridisch?

Maar hoe zit dat dan juridisch? Auteursrecht is het recht van de maker van (bijvoorbeeld) een foto om die foto openbaar te maken en te verveelvoudigen. Niemand anders mag dat zonder de toestemming van de maker. Portretrecht is eigenlijk een beperking daarop: het recht van de geportretteerde om zich – onder omstandigheden – tegen openbaarmaking en verveelvoudiging te verzetten. Ofwel: onder omstandigheden heb je van twee personen toestemming nodig: de auteursrechthebbende en de geportretteerde.

Wat zijn die omstandigheden dan? Als een “redelijk belang van de geportretteerde zich tegen openbaarmaking en verveelvoudiging verzet”. Sommige indianenstammen geloofden dat een stukje van hun ziel werd gestolen als ze werden gefotografeerd. Nou zal dat niet snel houden bij een rechter, maar wat wel houdt, is dat er een beetje uit je portemonnee wordt gestolen. In juridische termen: verzilverbare populariteit. Ofwel: een ander verdient aan jouw bekendheid, waar je dat zelf had willen of kunnen doen.

Privacybelang

Andere redelijke belangen liggen vaak op het gebied van privacy (naakt of erotiek doet het daarbij goed). Een voorbeeld van zo’n privacybelang: een foto van een in de ogen van sommigen te schaars geklede vrouw op een Turks dansfeest, had volgens de rechter in 2010 niet in de Volkskrant mogen worden afgedrukt.

Moraal van dit verhaal

Moraal van dit verhaal: staat er een persoon op de foto die je wil publiceren, vraag die persoon dan zekerheidshalve om toestemming. Krijg je die niet of vind je de desbetreffende persoon niet, dan weet je dat je het belang om te publiceren moet afwegen tegen de kans dat een beroep op het portretrecht slaagt en de te betalen schadevergoeding en proceskosten die daar uit voort kunnen vloeien.

Afbeeldingen met dank aan 123RF.