Verhalend evalueren: een nieuwe vorm van storytelling

Als het om performance management gaat, hebben professionele organisaties er sinds vandaag een mooie methodiek uit de wereld van storytelling bij: verhalend evalueren. In een verhalend klimaat wordt een organisatie pas echt een lerende organisatie. Hoe werkt het?

De methodiek is het antwoord op een veel gehoorde zucht: “Mensen willen wel veranderen, ze willen alleen niet veranderd worden.”

Gekmakende bureaucratie

Meten is weten. En dus piepen en kraken sectoren als het onderwijs, de zorg en hulpdiensten onder een massieve last aan kwantitatieve, cijfermatige evaluaties, lijstjes, toetsingskaders, rapportages, statistieken, protocollen, procedures en waarnemingsverslagen.

Tesselaar en Rodermond geven in ‘De Gids voor narratief evalueren’ (aff.) als voorbeeld dat de veiligheidsregio Drenthe een evaluatiemethodiek gebruikt van 45 pagina’s waarmee het maanden kan duren om een incident of crisis te evalueren. Een gekmakende bureaucratie in de ogen van velen.

Het meetregime leidt ertoe dat we steeds meer het gevoel krijgen dat we niet meer kunnen vertrouwen op intuïtie, kennis en ervaring, op vakmanschap kortom.

Vertrouwen op vakmanschap?

Kwantitatieve evaluaties zijn statisch en leiden niet tot echte verbetering. En behalve dat ze een hoop rompslomp met zich meebrengen die professionals van het werk houdt, kun je je zelfs afvragen of ze ooit echt gelezen worden. En wat komen we dan zo eigenlijk écht te weten? Dus niks ‘meten is weten’. De auteurs stellen: “Het meetregime leidt ertoe dat we steeds meer het gevoel krijgen dat we niet meer kunnen vertrouwen op intuïtie, kennis en ervaring – op vakmanschap kortom.” Dat zou de doodssteek zijn voor professionals. Gelukkig kan het ook anders.

Claim: blijvend leren

De gids voor ‘narratief evalueren’ is geen pleidooi om de kwantitatieve evaluatie te vervangen door een narratieve. Het is een aanvulling. Als de feiten en cijfers passen bij de beleving van het vakmanschap, zeggen de auteurs, zijn mensen beter in staat om mee te veranderen. De claim die de auteurs maken is deze: “Luisteren naar verhalen, samen verhalen construeren, vertellen en doorvertellen, zet mensen aan tot een betere kwaliteit van dienstverlening, terwijl ze er blijvend van leren.” Hoe werkt het?

Het gaat niet om een reconstructie, niet om wat er feitelijk gebeurde, maar om hoe de verteller daarover vertelt.

Beleving, ervaring en zingeving

Na een incident, een crisis, een project of programma laat je professionals, management, externen en patiënten, cliënten, leerlingen of burgers daarover vertellen vanuit hun beleving. Het gaat niet om een reconstructie, niet om wat er feitelijk gebeurde, maar om hoe de verteller daarover vertelt. Het gaat om de beleving, om de ervaring en om de zingeving die de verteller in zijn verhaal legt. Uit dat relaas haal je de verhalen. Als storyteller weet je precies wanneer iemand een verhaal vertelt en het zijn die verhalen die je verzamelt.

Een gids met een uitgebreide werkwijzer

Narratief evalueren is een praktisch boek dat de bedoeling goed duidelijk maakt. De vraag is of je organisatie open staat voor die bedoeling. In dat geval is het boek een uitkomst. Met een uitgebreide werkwijzer achterin is het ook inderdaad een gids. Het werkboek is geschreven met het sociale domein (zorg, onderwijs, goede doelen) en het veiligheidsdomein (hulpdiensten en Defensie) in het vizier, maar elke organisatie die zwaar leunt op de kwaliteit van uitvoering door professionals (bouw, projectorganisaties) zou er baat bij kunnen hebben.

Over de auteurs: Suzanne Tesselaar onderzoekt, doceert, pioniert en werkt al meer dan vijftien jaar met verhalen en veranderingen. Jacco Rodermond werkt bij de Veiligheidsregio Drenthe en evalueert incidenten en crises.

Evalueer jij al?

Evalueren, zo heel veel andere manieren om te leren van de eigen ervaring zijn er eigenlijk niet. Wordt er in jullie organisatie systematisch geëvalueerd na een project, crisis of incident? En zo ja, hoe dan? Schriftelijk? Is het een ritueel? Wordt er serieus geluisterd naar de ervaring en beleving van betrokkenen? Is er sprake van een lerende cultuur waarin je open kunt reflecteren op je rol? Zou je openstaan voor deze verhalende vorm van evalueren? Laat het weten in de reacties hieronder.

Over het boek

Titel: Narratief evalueren; De Gids

Auteur: Suzanne Tesselaar en Jacco Rodermond

Uitgever: Eburon, Delft

Jaar: 2017

ISBN: 978-94-6301-143-3

Mediatype: Boek, 125 bladzijdes

Prijs: €20

Bestellen: via Managementboek (aff.)