Hoe de coronacrisis laat zien dat werken ook anders kan

Column – Door de huidige maatregelen rond het coronavirus, werkt de overgrote meerderheid van de professionals in Nederland momenteel vanuit huis. Dit zorgt voor een uitdagende situatie om alle bedrijfsvoering te continueren. Structuren, procedures, werkwijzen, ze kunnen allemaal overboord! Er moet een nieuwe manier van werken worden gevonden. Niemand weet hoe lang deze situatie gaat duren en we moeten alle zeilen bij zetten om de de winkel draaiende te houden. Maar juist deze situatie is – naast een bedreiging – ook een kans.

Rewind naar begin 2020

Als we de tijd even terugdraaien naar de jaarwisseling. Dan zien we dat BV Nederland opereert in een snel veranderende wereld. Organisaties staan voor grote uitdagingen om met de tijd mee te gaan. Innovatie wordt steeds belangrijker om nog een bepalende rol te kunnen spelen in de wereld van morgen. Organisaties willen wel vernieuwen. Maar de vraag is, lukt het ook echt? Het meest positieve antwoord op deze vraag is ‘mondjesmaat’.

De vernieuwing in organisaties komt eerder tot stand ondanks het systeem waarin wordt gewerkt dan ‘dankzij’ dat systeem. Het houdt dus onbedoeld vernieuwing tegen… En hierin schuilt de enorme kans dat het coronavirus ons brengt, als het gaat om onze manier van werken.

De piramide van blokken

De manier van werken kun je zien als een piramide van blokken. We borduren constant voort op alles wat er al is, wat we in het verleden al deden. Elke nieuwe werkwijze is een nieuw blokje op de bestaande piramide. Slechts zelden nemen we afscheid van een blok, van een manier van werken: we houden namelijk liever vast aan datgene wat we altijd hebben gedaan.

Gaan we terug in de tijd, naar het moment van oprichting van een organisatie, dan werd toen een manier van werken omarmd. De eerste blokken werden gelegd. Ongetwijfeld waren die blokken op dat moment ook de beste manier om waarde te leveren aan klanten. Maar tijden veranderen en organisaties moeten mee. Wat ik bij veel organisaties tegenkom, is dat de oorspronkelijke manier van werken vervolgens zo lang mogelijk wordt omarmd. We borduren voort op de blokken van weleer in plaats van dat we ze kritisch tegen het licht houden.

Hierdoor wordt ‘de beste manier om toen het werk te doen’ plotseling ‘de enige manier om het werk te doen’. In mijn boek Organisatievibe (aff, red.) laat ik zien dat in een wereld waarin vernieuwing het voortbestaan van organisaties bepaalt, ‘de enige manier om het werk te doen’ funest is voor de toekomstgerichtheid. Maar toen kwam het virus.

Nieuwe tijden?

Organisaties worden nu volledig ontwricht. Professionals werken thuis, de bedrijfsvoering moet noodgedwongen op de schop. Met als gevolg? De hele blokkenpiramide die in al die jaren is opgebouwd, is voor een groot gedeelte één klap weggevaagd. Het geeft geen houvast meer. Datgene waar we altijd zo angstvallig aan vast bleven houden, omdat het zekerheid gaf, is nu weg.

Organisaties proberen dus nu een nieuwe piramide te bouwen. Beginnend bij de eerste blokken: hoe blijven we waarde leveren aan klanten? Hoe houden we marktaandeel vast? En welke processen zijn hiervoor cruciaal? En ook interessant: wat doen we nu niet?

Wat de uitkomst gaat zijn van de manier waarop wordt gewerkt in jouw organisatie, is grotendeels nog onduidelijk. Wat wel zo is, is dat deze periode ons veel gaat vertellen over hoe zinvol de processen en de structuren waren waar we altijd aan vast hebben gehouden.

Nu we vanaf een afstand ons werk moeten doen, zullen er zaken veel stroever gaan. Het zal meer tijd vergen, je komt minder snel tot het gewenste resultaat. En dat vertelt ons wat: namelijk dat de oude manier van werken, een aantal blokken van de piramide goed waren. Maar, er zijn ook zaken die wellicht nu sneller zullen gaan bij deze nieuwe manier van werken. Of ze blijken zelfs totaal overbodig te zijn, als het gaat om het creëren van waarde in je organisatie. En dat vertelt ons misschien nog wel meer over de blokkenpiramide die we hebben gebouwd. Namelijk dat enkele blokken helemaal niet zinvol waren…

Doe er je voordeel mee…

Ik wil je uitnodigen om eens te kijken naar waar je nu je tijd aan besteed en hoe je dat doet. En vooral als je straks – als de situatie hopelijk snel weer de oude is – gaat kijken of dat ‘oude’ eigenlijk wel zo zinvol was. Of heeft deze manier van werken in coronatijden misschien wel laten zien hoe het anders kan?