Het delen van artikelen achter betaalmuur mag niet (meer), wat nu?

Column – De grote uitgeverijen van Nederland hebben besloten om het auteursrecht op hun content te gaan claimen. Volkomen logisch wat mij betreft. Want waarom betaal je wel voor een pak melk, maar niet (altijd) voor nieuws, achtergrondartikelen en andere content?

En dat is gelijk een interessante vraag: Waarom betalen we niet meer voor goede artikelen en nieuws?

Ik ben mijn carrière gestart bij Wolters Kluwer, toen nog eigenaar van Adformatie. Daar heb ik mijn eerste schreden op de arbeidsmarkt gezet als adjunct-uitgever van de spin-offs van Adformatie. Dat waren veel papieren (!) jaarboeken en tijdschriften, want we hebben het over 23 jaar geleden. In de acht jaar dat ik voor verschillende titels werkte en als uitgever verantwoordelijk was voor wat we een ‘fonds’ noemden, heb ik vele publicaties van print naar online getransformeerd. We groeiden als het ware mee met de komst van internet, want ja, daar konden we niet bij achterblijven.

Gratis nieuwsconsumptie

Maar met de komst van het internet ontstond er ook een ander fenomeen: gratis nieuws en andere content. Dit werd vooral gestuwd door de oprichting van NU.nl. Iedereen kon zijn dagelijkse portie nieuws van het wereldwijde web afhalen. Daar waar je eerst een abonnement moest hebben op een krant om bij het nieuws te kunnen, kon je nu overal bij en alles lezen.

Op zich een mooi fenomeen, maar het betekende wel dat uitgeverijen een ander verdienmodel moesten zoeken. Nou waren ze van oudsher gewend om ook geld te verdienen met de verkoop van advertenties, dus dat leek een goede oplossing. Ware het niet dat als je abonnees afnemen je bereik ook daalt en je advertenties dus in waarde dalen. Het wrange van de situatie waar we nu in zitten is dat de Googles van deze wereld geld verdienen met bereik bij de juiste doelgroep (iets wat de uitgeverijen voorheen deden). En dat zij dat bereik opbouwen met de content van diezelfde uitgeverijen.

Op zoek naar andere verdienmodellen

Dit is niet meer terug te draaien, maar je ziet wel dat (nieuwe) uitgeverijen en media-exploitanten op zoek gaan naar andere verdienmodellen. Dit zijn veelal meer abonnement-gedreven varianten waarbij je bijvoorbeeld voor het lezen van het gehele artikel een abonnement moet afsluiten om zo achter een betaalmuur te komen. Maar het probleem met deze oplossing is dat je als abonnee er een printscreen van kan maken en het zo alsnog kunt delen met een grote groep die hier dus niet voor betaalt. En daar gaat men nu iets aan doen, dat mag niet meer. En eigenlijk is het gek dat we zeggen ‘’het mag niet meer’’ want het mocht al nooit. In de Auteurswet is het als volgt vastgelegd in artikel 1:

Het auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.

Het einde van artikelen gratis delen

Wat wel nieuw is, is dat uitgeverijen zich gaan beroepen op dit recht. Hierdoor is het dus niet langer mogelijk om artikelen die achter een muur staan te delen. Ik begrijp heel goed dat uitgeverijen dit doen. Het is ten eerste hun recht, maar daarnaast is het een product en daar moet je net als voor andere producten voor betalen. Want zonder geld om redacties te betalen is er geen nieuws en kunnen achtergrondartikelen niet gemaakt worden. Dus om te zorgen dat we allemaal kunnen blijven genieten van goede content die door goede journalisten wordt gemaakt en waar feiten gecheckt worden, zullen we moeten betalen.

Maar waar ik me over verbaas is dat het feit dat uitgeverijen dit doen zo weinig aandacht krijgt. Kortom: dat het zo stil is omtrent dit onderwerp. Het uitvoeren van deze maatregel heeft namelijk nog wel wat voeten in de aarde. Daarom zijn er zogenaamde auteursrechtlicentiehouders die dit voor de uitgeverijen DPG en Mediahuis doen. Die tussenpartijen komen vervolgens bij de mediamonitoringpartijen en zíj weer bij een PR en marketingbureau als het onze. En wij worden vervolgens vriendelijk doch dringend verzocht dit aan onze klanten uit te leggen.

Wij zorgen er namelijk voor dat onze klanten in de media verschijnen en dat er over hun organisaties geschreven wordt. Die artikelen delen wij met onze klanten en zij vervolgens weer met hun achterban. Het delen van artikelen is dus een essentieel onderdeel van ons werk. Op zich dus niet gek dat de mediamonitoringpartijen bij ons komen. Wel is het vreemd dat wij de boodschapper moeten zijn van iets dat we niet zelf bedacht hebben.

Begrijp me niet verkeerd: wij zijn hier ook voorstander van en wij ‘leven’ ook van goede media en hun redacties, dus we doen het graag. En ook onze klanten zien dat dit nodig is, omdat ook zij gebaat zijn bij kwalitatief goede mediaplatformen. Maar waarom is het gesprek hierover niet al langer aan de gang? Met een paar goede, heldere artikelen had dit uitgelegd kunnen worden. En dan hadden wij het alleen maar in hoeven te koppen bij onze klanten.

Uitgevers betalen per artikel

Überhaupt vraag ik me af waarom er niet al langer gepraat wordt over het betalen voor nieuws. We hechten als mensen vaak meer waarde aan iets dat geld kost en iets dat duurder is dan aan iets dat we gratis krijgen. Dus dit is een mooie kans om nieuws weer de waarde te laten krijgen die het vroeger had. En redacties weer het vertrouwen te geven dat ze verdienen. Zo kunnen we een opwaartse spiraal creëren: als we geld betalen voor kwalitatief goed nieuws, dan hebben redacties meer tijd om grondige journalistiek te doen en hechten we meer waarde aan het nieuws, daarmee daalt het wantrouwen in de journalistiek en wordt het weer een vak om trots op te zijn.

Betalen voor nieuws kan natuurlijk met een abonnement, maar dan heb je maar een of twee kranten en tijdschriften waar je een abonnement op kunt nemen. Tenzij je heel rijk bent natuurlijk. Maar is er geen andere manier?

Ik ben wel gecharmeerd van het idee dat Thomas Smolders van Hartstikke in zijn blog beschrijft: betaal voor het artikel dat je wilt lezen. Dus je komt op de website van bijvoorbeeld de Volkskrant. Op het moment dat je op de betaalmuur stuit, kun je kiezen om alleen voor het artikel te betalen. Dit is voor ons als PR-bureau ook een goede oplossing, alleen betalen voor de artikelen die wij met onze klanten delen. Hierdoor heeft iedereen nog steeds toegang tot betrouwbare nieuwsbronnen, krijgen redacties inkomsten en kunnen ze hun ‘gatekeeper’ rol goed blijven vervullen.

Welke uitgever of media-exploitant pakt de handschoen op?