Kies een jaarthema voor een succesvol 2022

De start van een nieuw jaar is een mooi moment om eens terug en vooruit te kijken. Wat was 2021 voor een jaar en wat wil je in 2022 graag doen? Het zijn mooie en relevante reflectievragen. Maar misschien wil je meer dan alleen een terug- en vooruitblik. Dan is een jaarthema en een dagelijks moment van reflectie iets voor jou.

Een nieuw begin! Wanneer dan ook

Het nieuwe jaar is voor de nuchteren onder ons misschien niet iets heel bijzonders. De ene dag is het 31 december en één dag later is het 1 januari. Tegelijkertijd hebben sommige data iets bijzonders: ze markeren een einde of een start. In zijn boek ‘When: The Scientific Secrets of Perfect Timing‘ (affiliate) noemt Daniel Pink het temporal landmarks, oriëntatiepunten in tijd. Dat zijn niet alleen oudjaars- en nieuwjaarsdag of je verjaardag, maar ook de eerste maandag van de maand, de eerste dag van je vakantie of de dag nadat je een belangrijk artikel leest. Zonder al te veel moeite weet Pink 68 van die dagen te bedenken. Zulke dagen maken het makkelijker om een nieuwe start te maken.

Hoe houd ik het vol?

Misschien wierp het zijn schaduw al vooruit toen je hierboven ‘Een nieuw begin!’ las: hoe houd ik dat vol? Hoe vaak blijkt een geïnspireerd begin in een nieuw jaar, na een training, na het lezen van een inspirerend boek een paar weken, of dagen later alweer lastig vol te houden? Een nieuwe gewoonte eigen maken is lastig. Dat kost tijd en moeite.

Het is verleidelijk als een nieuwe gewoonte lastig blijkt het hele project als mislukt te beschouwen. Verstandiger eten, meer lezen, meer geduld hebben, nadrukkelijker aanwezig zijn in overleggen? Mislukt! Interessanter dan zo’n conclusie trekken, is om als de nieuwe gewoonte lastig blijkt jezelf een onderzoeksopdracht te geven. Wanneer lukt het wel? Wanneer is het lastig? Wat helpt als het het lastig is? Kun je de gewoonte kleiner maken, dus geen 5 kilometer hardlopen maar 3? Kun je het met iemand samen doen? Of misschien kun je een betere dag of passender tijdstip vinden?

De auteur van het boek ‘You are not so Smart’ (en host van de gelijknamige podcast) David McRaney zegt over uitstelgedrag dat degenen die er minder last van hebben niet meer wilskracht hebben. Degenen die er minder last van hebben zijn beter in ‘denken over denken’.

Losers have goals but winners have system – Dilbert-tekenaar Scott Adams.

Zij herkennen momenten van zwakte, zoals iedereen, en werken eromheen. Niets te snoepen kopen bij een tankstation? Tank bij een onbemande pomp. Vaker hardlopen? Vorm een online groepje en post je prestaties op Strava. Minder op social media zitten? Verwijder de apps van je smartphone of zet ze op het allerlaatste scherm. Meer focus-tijd in je week hebben? Ga naar focusmate.com en werk ‘naast’ iemand anders elders op de wereld. Of maak via Viva Insights in Microsoft 365 een focusplan.

Kortom, een nieuw begin is een mooie tijd voor plannen én voor slimmigheden om die plannen vol te houden. Zonder het op wilskracht of discipline aan te laten komen.

Een SMART-doel

Doelen zijn een mooie manier om een concreet resultaat te bereiken: een aantal nieuwe klanten, een bepaald bedrag sparen, meer lezen en studeren, fitter worden… Klassiek wordt een instrument als SMART gebruikt om doelen concreter te maken. Elke letter van SMART helpt je om het doel preciezer te maken. Er zijn variaties, maar vaak staat SMART voor Specifiek, Meetbaar, Aanwijsbaar, Realistisch, Tijdgebonden. Als je doel aan alle eisen van SMART voldoet kun je aan de slag.

Helaas werken SMART-doelen niet altijd zo slim als ze lijken. In ‘Smarter, Faster, Better‘ (affiliate) citeert Duhigg veel onderzoeken die laten zien dat SMART-doelen leiden tot lagere ambities. Of tot het meten van indicatoren die juist haaks staan op het beoogde doel. Daarnaast zijn doelen als ‘meer lezen’ of ‘fitter worden’ op heel veel manieren SMART te maken en is het zonde om er eentje te kiezen.

Een thema in plaats van doelen

Stel dat je, bijvoorbeeld, ‘meer lezen’ niet als doel neemt maar als een thema voor het nieuwe jaar. 2022 wordt het jaar van lezen. Of, als je dit later leest, de zomer van 2022 wordt de zomer van lezen. Jouw thema helpt je in keuzemomenten: treinreis maken? Boek mee! Lange autorit voor de boeg? Een abonnement bij luisterdiensten als Storytel of Audible. Veel afspraken? Stop een boek in je tas om wachttijd nuttig mee te vullen.

Blijkt na een aantal maanden dat je meer leest, maar je eigenlijk meer wilde leren? Dan verander je je boekkeuzes. Het past prima binnen een thema om je doel aan te scherpen of juist breder te maken. Dan wordt het voorjaar van 2022 het voorjaar van ‘leren door lezen’. Misschien merk je dat lezen alleen niet zo inspirerend is en wil je lezen socialer maken. Dan richt je een boekclub op en bespreek je alle boeken samen.

Flexibiliteit in je plan

Wie tijdens 2021 doelen had, heeft misschien met elke persconferentie en nieuwe corona-maatregelen de doelen moeten bijstellen. Als je een thema hebt, ben je flexibeler. Je hoeft niet per se ’10 keer per jaar in een restaurant’ te eten, wat een typische doelformulering is. Het is bijvoorbeeld ‘het jaar van de smaak’. Dan past de aanschaf van een mooi kookboek of een chef in huis halen ook binnen het plan.

Het idee van een jaarthema wordt mooi uitgewerkt in de podcast Cortex. Hierin bespreken CPG Grey en Myke Hurley al een aantal jaren op rij hoe thema’s helpen een nieuwe richting in te slaan op een vrij ontspannen en tegelijk concrete manier. Stel dat je behoedzamer wil zijn met je financiën en op lange termijn je spaarpot wil vullen. Dan zoek je naar een woord dat dat aansprekend uitdrukt. Voorbeelden van jaar-thema’s zijn in de Cortex-podcast:

• Het jaar van orde
  Na een rommelig jaar, waarin één van de twee een onderneming begonnen was, was het jaar erna behoefte aan meer structuur, regelingen, afspraken en standaardisering. Dus in plaats van nieuwe projecten te beginnen, eerst nadenken over een goede project-aanpak. In plaats van brandjes te blussen, eerst een analyse van waarom het brandje er is.
• Het jaar van minder
  Na een jaar met heel veel projecten, waarvan er veel niet afgemaakt waren, was er behoefte aan meer focus, meer diepte en zaken echt afmaken.
• Het jaar van verfijning
  Myke vond dat zijn uiterlijk, zijn eet- en drinkgedrag en zijn kledingstijl al jarenlang stilstonden en dat er waarschijnlijk allerlei nieuwe smaken en stijlen te ontdekken waren. Als je er maar oog voor hebt, dan zie je andere zaken op de menu-kaart of kies je eens een andere winkel voor je kleding.
• Het jaar van diversificatie
  Na een jaar van veel hetzelfde werk was er behoefte om het professionele portfolio uit te breiden. Enerzijds om nieuwe vaardigheden te gebruiken en te leren. Anderzijds omdat het handig is om meerdere en diversere inkomensstromen te hebben.
• De winter van lezen
  Zie het voorbeeld hierboven: de behoefte om meer te leren, minder series te kijken en meer te ontdekken wat je mooi vindt om te lezen.

Bekijk de uitlegvideo van CGP Grey over jaarthema’s voor een vlotte uitleg:

Een thema is een nieuwe filter

Even een kleine denkoefening: noteer 5 dingen die je kunt doen om de komende weken €5,00 te verdienen. Noteer nu 5 dingen die je kunt doen om de komende weken €5.000,00 te verdienen. En als laatste: noteer 5 dingen die je kunt doen om de komende weken € 5.000.000,00 te verdienen. De kans is groot dat je toen je over €5,00-ideeën dacht, geen miljoenen-ideeën kreeg. Terwijl dat prima was geweest. Die €5,00 is dan een filter, waarmee je andere zaken niet ziet en bedenkt dan wanneer je filter €5.000.000,00 is.

Een thema kiezen werkt ook als een filter. Als je fitter wil worden en je scrolt door LinkedIn-updates, is de kans groot dat je andere berichten ziet en leest. In de boekenwinkel zullen andere kaften je opvallen. Op een feestje heb je een ander gesprek, aangezien je nieuwsgierig bent naar het thema ‘fitter worden’.

Je kent het misschien: je bent in de markt voor een nieuwe auto en hebt een type op het oog. Plotseling zie je dat type auto overal. Of je overweegt om te beginnen met hardlopen en ziet plotseling allerlei hardlopers op straat. Dat is misschien the law of attraction en de kosmos die voor je werkt, maar waarschijnlijker zijn het de filters in je hersenen die begrijpen dat er iets nieuws voor jou relevant is. Alleen al door een thema te benoemen, zal je merken dat je onbewust bewust wordt van zaken die je daarvoor niet zag. Die zaken waren er wel, maar jij was er niet.

Een thema vinden

Wat je kan helpen om een jaarthema (of seizoen-, vakantie- of maandthema) te vinden, is een terug- en vooruitblik aan de hand van een aantal vragen. Als je terugkijkt naar 2021 kun je tekst verzamelen met bijvoorbeeld de onderstaande vragen. Een aantal vragen komt uit de jaarafsluiting die de David Allen Company doet en een aantal uit het Year Compass, een gratis pdf met interessante vragen en opdrachten.

• Waren er in 2021 bijzondere verdiensten, zoals een gekregen bonus, een certificaat van een training of cursus, een betekenisvolle bedank-mail of aanbeveling via LinkedIn? Denk eens na of en hoe je in 2021 onderscheiden bent.
• Wat is iets bijzonders dat je hebt afgemaakt in 2021? Denk aan een project, artikel, boek, training of een event dat je hebt georganiseerd.
• Als je door je agenda of foto’s op je smartphone scrolt, wat waren dan bijzondere gebeurtenissen in 2021? Denk aan professionele momenten, momenten met familie of vrienden, sportieve momenten, momenten die financieel bijzonder waren of momenten waarop er veel gebeurde op het emotionele of spirituele vlak.
• Wat zijn belangrijke beslissingen die je in 2021 genomen hebt? En hoe kijk je terug op het proces van besluitvorming als op de beslissing? Dus zijn de mensen die je gesproken hebt om te overwegen een nieuwe baan te beginnen de juiste geweest? Waren de zaken die je overwogen hebt om te stoppen met dat vervelende project de juiste? Hoe kijk je terug op die keuze?
• Wat is zonder meer het beste advies dat je in 2021 gekregen hebt? Misschien was het een advies dat in het begin juist niet goed leek? Of heel lastig?
• Wat was, misschien in relatie tot de vraag hiervoor, het grootste risico dat je in 2021 hebt genomen?
• Welk citaat, boek of artikel kwam je tegen in 2021 en heeft je veel opgeleverd?
• Op welke drie personen heb jij in 2021 een grote, positieve invloed gehad?
• Wat was het mooiste compliment dat je hebt gekregen in 2021?
• Waarvan ben je blij dat je het (uiteindelijk) niet gedaan hebt of dat je ermee gestopt bent?
• Welke les heb je geleerd in 2021? En hoeveel ‘leergeld’ heb je betaald voor die les?
• Welke taken of projecten uit 2021 zijn nog niet af of bleken erg hardnekkig? Waarom?
• Wat heb je in 2021 niet kunnen verwezenlijken? Waarom niet?

Als je de nodige tekst hebt of denkwerk hebt gedaan, kies of benoem je drie woorden die 2021 samenvatten. Als je vooruitkijkt naar het nieuwe jaar, dan kun je dezelfde oefening doen. Elke vraag over 2021 kun je omzetten naar wat je in 2022 wil meemaken. Een aantal andere vragen:

• 2022 wordt een bijzonder jaar omdat…
• Een opdracht die ik mezelf voor 2022 geef is…
• Ik zal dit jaar niet uitstellen…
• Wat ik in 2022 meer mee wil meemaken is…
• Op 31 december 2022 vat ik het jaar als volgt samen…

Uit de antwoorden op bovenstaande vragen kun je het thema voor het nieuwe jaar vinden. Het thema vat de ambities voor het nieuwe jaar samen en is een antwoord op wat je uit 2021 wil meenemen en wat juist niet.

Dagelijkse check in

Een thema benoemen verandert filters en maakt je bewuster van wat je wil. Maar er zijn mogelijkheden om er concreter mee aan de slag te gaan en meer te sturen op resultaten in je thema. Dat doe je met een dagelijks moment van reflectie, waarin je jezelf scoort op een aantal trackers. De stappenteller is misschien de bekendste tracker. Je Fitbit of smartphone houdt bij hoeveel stappen je per dag wil zetten en jij ziet dagelijks de score. Te weinig gelopen overdag? Dan toch maar het rondje met de hond voor je rekening nemen ’s avonds. Of even te voet die boodschap doen?

You do not rise to the level of your goals you fall to the level of your systems. – James Clear in Habits matter more than Goals

Een tracker helpt je dagelijks keuzes te maken, maar kan ook structureler helpen. Zit je door de lockdown meer thuis, waardoor je structureel minder stappen zet? De concrete feedback over je stappen laat dat duidelijk zien. Wat kun je daaraan doen? Je telefoontjes lopend? Of ook op je smartphone Teams of Zoom installeren en wandelend overleggen? De reistijd vervangen door een wandeling?

Als je een thema hebt waarvoor de data vanzelf verzameld worden op je smartphone of smartwatch is dat makkelijk. Tegelijkertijd mis je dan misschien het moment waarop je bewust die data verzamelt. Dat laatste kun je doen door dagelijks jezelf te scoren op een aantal vragen in een app, bijvoorbeeld Everyday, als dagelijkse herhaaltaak in je takenmanager of in een notitieboek. De podcasters van Cortex hebben een notitieboek ontworpen dat je hierbij kan helpen: het theme system journal. Misschien past dat precies in jouw smaak.

Voorbeeldvragen

Stel dat je een jaar van prominentie hebt en meer van jezelf wil laten zien op allerlei plekken waar je professioneel aan de slag bent. Je kunt dan dagelijks een aantal vragen stellen, zoals:

• Heb ik agendapunten ingebracht als daar aanleiding toe was?
• Heb ik vragen die in mij opkwamen gesteld?
• Was ik voorbereid aanwezig in de gesprekken vandaag?
• Heb ik in online gesprekken actief meegedaan?
• Heb ik een compliment gegeven als daar een aanleiding voor was?

Je kunt zowel ja/nee-scores geven als een rapportcijfer of een score op een 5-puntenschaal als jou dat helpt over de vragen na te denken. Als je regelmatig de vragen beantwoordt, dan kun je aan het eind van elke week het patroon bekijken en nagaan wat er goed gaat en wat je kunt aanpakken. Scoor je heel vaak positief op een vraag? Dan is het misschien tijd die achterwege te laten. De gewoonte is een feit! Hoewel het ook lekker kan zijn om elke dag weer het vinkje te zetten en blij te zijn.

Neem je thema bij de hand en ga na waar je dagelijks aan kunt merken of je aan je thema gewerkt hebt. Deze zullen nog wel een aantal keren veranderen gedurende het jaar, maar je moet ergens beginnen.

Wat zijn jouw doelen?

Een doel voor een jaar stellen heeft zijn waarde. Als dat wat je wil wat minder concreet is, dan is een thema een manier om bij allerlei keuzemomenten gedurende de dag uit je thema hulp te vinden de juiste keuze te maken. Reflecteer op dagniveau en scoor jezelf op een aantal vragen of stellingen of je vandaag een goede dag vond. Succes!