Ondermijnt de zzp-economie onze sociale zekerheden?

Column – ‘Uitzendbranche: zzp-economie ondermijnt sociale zekerheden,’ zo kopte het FD afgelopen week. In het artikel maakt uitzender Randstad zich zorgen om de opkomst van zzp-platforms en de afkalving van de sociale zekerheden van de verzorgingsstaat. ‘De overheid moet ingrijpen en regulering optuigen’, zo stelt arbeidsrechtenadvocaat Zwemmer van Stibbe. Ik denk toch dat er een flinke misvatting is over wat een zzp-platform eigenlijk is. Daarom dit artikel om een ander licht te doen schijnen op dit vraagstuk.

Wat is een online platform?

Een online platform is in beginsel een online omgeving waar vraag en aanbod elkaar vinden. Dat is heel uiteenlopend. Zo kennen we allemaal de succesvoorbeelden Ebay (goederen), maar ook datingsites (relaties) en sites als Funda (huizen en vastgoed). Booking.com (hotels en vliegtickets), Airbnb (slaapplekken van particulieren), Thuisbezorgd (eten bezorgen), Uber (personenvervoer), maar ook Temper (inhuur van horecapersoneel). We kennen ze en we gebruiken ze massaal, want ze brengen snel en eenvoudig de juiste mensen bij elkaar.

Een zzp-platform is een online omgeving waar mensen een zelfstandig ondernemer vinden om werkzaamheden te laten verrichten die zij niet zelf kunnen of willen doen. Het helpt de zzp’er op een makkelijke manier aan een opdracht die past binnen zijn of haar expertise. Of je nu stukadoor, tekstschrijver of zelfstandig kok bent.

Voor het bijeenbrengen van vraag en aanbod ontvangt een online platform een vergoeding. Zo betaal je bij Booking.com een kleine vergoeding voor een geboekte reis en bij Airbnb betalen beide partijen een vergoeding voor de transactie. Hoe hoog die vergoeding is en op welke manier deze is opgebouwd verschilt per platform en maakt voor de discussie over het afkalven van sociale zekerheden niet zo heel veel uit. Maar het is belangrijk te benoemen, want na het betalen van die servicekosten of transactiekosten zijn vraag en aanbod met elkaar gekoppeld en voegt het platform weinig meerwaarde toe.

Een online platform is niet zoveel meer dan een mechanisme om vraag en aanbod zo snel en goed mogelijk met elkaar in contact te laten komen.

Essentieel is dat de zzp’er al ondernemer was toen deze van de platformdienst gebruik ging maken.

En daar zit de misvatting

Een zzp’er is geen werknemer en niet in dienst van het platform. Een zzp’er is een ondernemer en deze kán zichzelf verzekeren voor onder andere arbeidsongeschiktheid, het verlies van inkomen, pensioenen en aansprakelijkheid. Doordat er in Nederland geen verplichte verzekeringen zijn voor ondernemers, is deze vrij in de keuze of deze risico’s wel of niet afgedekt zijn.

Een online platform verandert daar helemaal niets aan. De opdrachtgever vindt de zzp’er door het platform te gebruiken en huurt deze in. Afspraken over de betaling voor de diensten van de zzp’er maken partijen onderling. Het platform heeft hier geen rol in. Wel kan een platform een factoring-service of een escrow-regeling aanbieden. Wat niet veel meer is dan financiële dienstverlening voor de snellere betaling van facturen. De zzp’er kan zelf bepalen al dan niet van deze service gebruik te maken. Eveneens wat deze daarna met die omzet doet. Van die omzet kunnen zij bedrijfskosten betalen. De eerder genoemde verzekeringen zijn dergelijke bedrijfskosten.

Ondernemers zijn zelf verantwoordelijk

Het is grote flauwekul dat online platforms verweten wordt dat zij geen sociale premies afdragen en nota bene daardoor lagere tarieven kunnen hanteren dan uitzendbureaus. Opdrachtgevers zijn zelf verantwoordelijk hoe zij aan het juiste personeel komen. Dat ging in het verleden onder andere via een uitzendbureau. Door de platformeconomie kunnen zij nu ook kiezen om een zzp’er in te huren. Andersom kunnen mensen die vroeger alleen in loondienst, of via een uitzendbureau werkten nu ook kiezen voor zelfstandig ondernemerschap met alle voor- en nadelen die daarbij komen.

Een juiste tariefstelling

Opdrachtgevers bepalen zelf wie zij inhuren, de zzp’er bepaalt daarbij het tarief van de vergoeding waarvoor deze wil werken. Dat de ene zzp’er wel verzekerd is en de andere niet, heeft grote gevolgen voor die benodigde vergoeding. Door gebrek aan regelgeving op dit vlak kan het bestaan dat zzp’ers voor tarieven van €15 per uur werken. Iedereen kan bedenken dat je daar als ondernemer geen verzekering voor kunt afsluiten, laat staan een normaal loon aan jezelf kunt uitkeren.

Een opdrachtgever die toch in zee gaat met een ondernemer die dergelijke tarieven rekent, moet dat realiseren. Huur je hem of haar toch in, dan draag je in een zekere zin bij aan de ondermijning van de verzorgingsstaat. Een zzp’er die zich laat inhuren voor een dergelijk tarief evenzeer.

Als we de verzorgingsstaat in leven willen houden, dan moeten opdrachtgevers zich realiseren dat zzp’ers zich moeten kunnen verzekeren. Een minimum uurtarief is een oplossing, een verplichte AOV en pensioenverzekering. Het reguleren van zzp-platformen is dat zeker niet.

Ben je het hier mee eens? Leuk als je het artikel wil delen. Denk je er anders over dan hoor ik het ook graag.