‘Move fast, break things’ is zo passé

Column – In de vroege stadia van productontwikkeling ben je vaak bezig met het vaststellen van je propositie. Oftewel: welk belofte maakt jouw product? En als het goed is, zorgt de uitkomst voor de brandstof die je nodig hebt om met volle kracht vooruit en een flinke dosis optimisme een product tot realisatie te brengen. Maar het is nu meer dan ooit belangrijk om naast de propositie ook de anti-positie mee te nemen in het creatieve proces. Oftewel: welke belofte wil je vooral niet dat jouw product kan maken?

Story time!

Neem het voorbeeld van Aza Raskin. Je kent hem waarschijnlijk niet, maar zijn uitvinding heeft de wereld van internetten veranderd. Aza Raskin wilde namelijk het gebruikersprobleem van de ‘Volgende’-button oplossen. ‘Was er geen beter interactiepatroon mogelijk waarmee de gedachtegang van een gebruiker niet telkens verstoord zou worden?’, vroeg hij zich af. Best onschuldig, toch? En zo werd de fameuze ‘endless scroll’ in het leven geroepen.

Wat Raskin nooit had bedacht, was hoe techgiganten (zoals YouTube en Facebook) deze nieuwe interactiepatroon zou gebruiken om gebruikers constant met content te voeden zodat ze het platform niet verlaten. Je kunt zelfs zo ver gaan door te zeggen dat socialmedia-bedrijven hun hele businessmodel baseren rondom dit onschuldige interactiepatroon.

Terugkijkend voelt Raskin zich nu schuldig over het feit dat zijn uitvinding verantwoordelijk is voor het verspillen van uren, dagen en zelfs levenslange jaren aan mindless scrolling.

Naïef optimisme: is er een genezing?

Door de anti-positie onderdeel te maken van je creatieve proces, kun je dus potentieel negatieve effecten van je propositie identificeren. Deze inzichten gebruik je vervolgens om je ontwerp of pitch verder te verfijnen. Zo zorg je dat het beter aansluit bij de behoeften van je beoogde eindgebruiker en minimaliseer je onvoorziene gevolgen.

Dan kun je denken: onvoorziene gevolgen? Maar dat komt toch voort uit onwetendheid? Hoe kun je daar ooit op vooruit lopen?

Toch kunnen we dat wel. Het onderwerp van onvoorziene gevolgen van uitvindingen is één die al langer speelt. In de jaren dertig heeft Robert K. Merton een artikel uitgebracht dat een framework presenteert over hoe je onvoorziene gevolgen (positief en negatief) kunt managen. Daarin bespreekt hij 5 factoren die in de weg zitten om langetermijngevolgen te (willen) voorspellen. En onwetendheid is maar 1 van de 5 factoren.

Het eerste wat we nodig hebben is een semantische wijziging met grote impact. We moeten het niet hebben over onvoorziene gevolgen, maar we moeten het vooral hebben over niet-geanticipeerde gevolgen. Daarmee pak je een heel stuk verantwoordelijkheid van je product of oplossing terug.

De rest van de 5 factoren hebben we vervolgens meer in de hand: kortetermijnwinst denken, kernwaarden van je bedrijf of product, angst voor de uitkomsten, en vooringenomenheid (gewoontes van het verleden zijn van toepassing op de nieuwe situatie). Als je bewust en kritisch nadenkt over deze factoren, dan helpt het je om na te denken over je anti-positie.

Een integer productontwikkelingsproces met de durf om kritisch te zijn op eigen oplossingen (hoe goedbedoeld ze ook zijn) is the way to go.

De anti-positie voor een integer ontwerp

Maar waarom is het overwegen van de anti-positie nu in deze tijd juist zo belangrijk? Je kunt het vast al raden. Maar daar waar tien jaar terug de ethiek van algoritmen en kunstmatige intelligentie een niche onderwerp was, zien we dat dit een steeds breder en relevanter onderwerp wordt. Zeker met alle AI-startups die we als paddenstoelen uit de grond zien schieten. Met de ontwikkelingen van AI die de menselijke potentie soms voorbijschiet, kunnen wij het ons niet meer permitteren om niet kritisch te zijn op nieuwe proposities.

Entrepreneurs als Raskin stellen zelfs radicaal voor dat als je de langetermijngevolgen van nieuwe technologieën niet kunt overzien, je er pertinent niet mee door moet gaan. Maar ik nodig product leaders en tech entrepreneurs uit om de verantwoordelijkheid van een product of oplossing terug te pakken. Dat betekent dat de mantra van ‘move fast, break things’ niet meer van deze tijd is. Een integer productontwikkelingsproces met de durf om kritisch te zijn op eigen oplossingen (hoe goedbedoeld ze ook zijn) is wel the way to go.

En je hoeft er maar één stap voor toe te voegen in de vroege stadia van productontwikkeling: de anti-positie tegenover de propositie overwegen.

En hey, als je het te lastig of tijdrovend vindt om op de mogelijke gevolgen te anticiperen, dan vraag je het toch ChatGPT ;-).