Zeg er wat van! Waarom aanspreken je verder brengt

Laten we eerlijk zijn: we hebben het allemaal wel eens meegemaakt. Je zit in een vergadering en iemand blijft op zijn telefoon kijken. Of je werkt met iemand samen die altijd net te laat zijn deel van een project oplevert. Irritant! Maar wat doe je? Meestal… niets. Want aanspreken is ongemakkelijk. En wat als het gesprek verkeerd valt? Of de sfeer verpest? Daar zit niemand op te wachten. Stiekem hoop je dat iemand anders het oplost. Herkenbaar? Dan ben je hier op de juiste plek. Na het lezen van dit artikel weet je precies hoe je dit moet aanpakken.

Waarom is aanspreken zo moeilijk?

De oorzaak ligt niet alleen in de angst voor confrontatie, maar ook door eigenschappen die diep in mensen zitten. We hebben van nature een sterke behoefte om erbij te horen, geen conflicten te veroorzaken en onszelf te beschermen tegen kritiek. De vijf veelvoorkomende obstakels om iemand niet aan te spreken op zijn of haar gedrag zijn:

1. Angst voor negatieve reacties: wat als de ander boos wordt of zich aangevallen voelt? Deze angst zorgt ervoor dat we liever niets zeggen.
2. Twijfel over ons eigen recht: we vragen ons af of we wel het recht hebben om iemand anders aan te spreken, in het bijzonder als het een leidinggevende is.
3. Gebrek aan vertrouwen: zonder een basis van respect en vertrouwen, voelt aanspreken als lopen in een mijnenveld.
4. Onzekerheid over hoe we het moeten aanpakken: we weten niet hoe we het gesprek moeten beginnen en zijn bang om bot of onduidelijk over te komen.
5. Uitstelgedrag: we hopen dat het probleem vanzelf verdwijnt. Spoiler: dat doet het zelden.

Wie zwijgt, stemt toe.

Niet aanspreken lijkt op korte termijn misschien de makkelijke weg, maar op lange termijn zijn de gevolgen behoorlijk funest. Teams waarin problemen niet worden besproken, krijgen te maken met frustraties, minder samenwerking en dalende prestaties. En dan heb ik het nog niet eens over de betrokkenheid en het werkplezier van de medewerkers. Dat daalt harder dan je energieniveau na een slapeloze nacht. Bovendien: wie zwijgt, stemt toe. Je accepteert gedrag dat schadelijk is voor het team en de organisatie.

Aanspreken: waarom het zo waardevol is

Het goede nieuws is dat aanspreken ontzettend veel oplevert. Teams waarin open communicatie de norm is, presteren beter. Gytha Heins beschrijft in haar boek ‘Waarom zegt niemand er wat van?!‘ (affiliate) welke extra voordelen met aanspreken te behalen zijn:

• Betere samenwerking: door problemen uit te spreken, bouw je aan wederzijds begrip en vertrouwen.
• Hogere productiviteit: ineffectief gedrag wordt aangepakt, waardoor iedereen efficiënter kan werken.
• Groei en ontwikkeling: aanspreken biedt kansen voor persoonlijke en professionele groei. Niet alleen voor degene die wordt aangesproken, maar ook voor degene die het gesprek aangaat.
• Gezondere organisatiecultuur: een aanspreekcultuur draagt bij aan psychologische veiligheid, waarin fouten maken en leren centraal staan.

Aanspreekcultuur: een gezamenlijke verantwoordelijkheid

Heins benadrukt dat het ontwikkelen van een aanspreekcultuur niet alleen de taak is van leidinggevenden, maar van iedereen in de organisatie. Het vraagt om moed, kwetsbaarheid en wederzijds respect. Als leidinggevende geef je het goede voorbeeld door zelf open te staan voor feedback en transparant te zijn over je eigen fouten. Dat kan best spannend zijn, maar je zult versteld staan van wat het doet met de cultuur binnen je organisatie. Ook medewerkers hebben de verantwoordelijkheid om bij te dragen aan een veilige, open werkomgeving. Dit proces gaat niet over één nacht ijs: het vraagt moed, geduld en incasseringsvermogen van iedereen in de organisatie.

Effectief aanspreken: hoe doe je dat?

De schrijfster biedt in haar boek een duidelijke aanpak voor het voeren van effectieve aanspreekgesprekken. Ze benadrukt dat het niet gaat om een aanval op de persoon, maar om een zoektocht naar verbetering. Hier zijn haar belangrijkste tips:

1. Doe het snel: hoe langer je wacht, hoe groter de drempel. Problemen die direct worden aangepakt, escaleren minder snel.
2. Wees duidelijk en specifiek: beschrijf concreet wat je hebt waargenomen, zonder te oordelen. Bijvoorbeeld: “Ik zag dat je gisteren twee keer te laat was voor de meeting,” in plaats van “Je bent altijd onprofessioneel.”
3. Vraag toestemming: begin met een open vraag, zoals: “Sta je open voor feedback?” Dit zorgt ervoor dat de ander zich minder overvallen voelt.
4. Houd het gesprek positief: focus op het gewenste gedrag en de voordelen van verandering, in plaats van alleen op wat er misgaat.
5. Reflecteer op jezelf: voor je het gesprek aangaat, stel jezelf de vraag: wat is mijn eigen aandeel in dit probleem? Dit helpt je om eerlijk en empathisch het gesprek in te gaan.

Het belang van zelfreflectie

Een van de meest waardevolle inzichten in het boek is: effectief aanspreken begint bij jezelf. Heins benadrukt dat je eerst naar je eigen gedrag en aannames moet kijken, voordat je kritiek op een ander uit. Ze stelt drie vragen die je hierbij kunnen helpen:

1. Wat is mijn aanname over de intentie van de ander? Vaak vullen we in wat de ander denkt of voelt, zonder het te controleren. Misschien is het gedrag dat jou stoort helemaal niet bewust zo bedoeld.
2. Wat heb ik gedaan dat bijdraagt aan dit gedrag? Gedrag is vaak een reactie op een situatie. Misschien heb jij zelf iets gedaan waardoor de ander zich zo opstelt.
3. Waarom irriteert dit gedrag mij? Je eigen irritatie kan meer zeggen over jou dan over de ander. Begrijp je eigen emoties voordat je iemand aanspreekt.

Effectief aanspreken begint bij jezelf.

Wat je vooral niet moet doen

Naast tips over wat wél werkt, wordt in het boek ook gewaarschuwd voor veelgemaakte fouten bij aanspreken. Hier zijn een paar dingen die je beter kunt vermijden:

• Gebruik geen absolute termen zoals “altijd” of “nooit”: dit zet mensen meteen in de verdediging.
• Verpak kritiek niet tussen complimenten: mensen prikken hier vaak doorheen en het komt niet oprecht over.
• Verschuil je niet achter je functie: spreek vanuit jezelf, niet vanuit je rol of autoriteit.
• Ga niet uitstellen of ontwijken: dit maakt het probleem alleen maar groter.

Van ongemak naar groei

De schrijfster sluit het boek af met een inspirerende oproep:

Zie aanspreken niet als een ongemakkelijke verplichting, maar als een kans voor groei.

Zowel voor jezelf, je collega’s als de organisatie. Het is een proces dat tijd en oefening vraagt, maar de resultaten zijn echt de moeite waard.

Voor wie is dit boek?

‘Waarom zegt niemand er wat van?!‘ (affiliate) is een onmisbaar boek voor iedereen die werkt in een team, leiding geeft of simpelweg effectiever wil communiceren. Het biedt herkenbare voorbeelden, praktische tips en een nuchtere kijk op een onderwerp dat vaak ongemakkelijk voelt. Of je nu een ervaren manager bent of net begint met je carrière, dit boek geeft je de tools om van aanspreken een positieve kracht te maken.

Dus, werk je met iemand samen die jou frustreert? Zeg er wat van. Met de inzichten van Gytha Heins in je achterzak, weet je precies hoe je dat kunt doen – en waarom het zo belangrijk is.

Home < Zeg er wat van! Waarom aanspreken je verder brengt