Van protest tot puinhoop: waarom crisismanagement geen overbodige luxe is

De nasleep van meerdere protesten aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) is nog altijd actueel. Recente artikelen, gepubliceerd in Het Parool¹ en de Volkskrant², suggereren dat de escalatie — die leidde tot bezettingen, vernielingen en ruim 4 miljoen euro schade — grotendeels te voorkomen was geweest met beter crisismanagement. De kern van het probleem? Een gebrek aan centrale regie en proactieve communicatie vanuit de UvA.

Deze gebeurtenissen onderstrepen hoe belangrijk effectief crisismanagement is. Zeker voor organisaties in het onderwijs, de tech-sector of startups die steeds vaker in het maatschappelijke debat worden betrokken. Maar hoe had dat anders gekund? Wat kan een organisatie leren van deze situatie? Dit zijn de stappen om je organisatie voor te bereiden op maatschappelijke onrust.

Wees de storm voor

Een van de grootste fouten die organisaties kunnen maken tijdens een crisis, is pas reageren wanneer de druk onhoudbaar wordt. Dit gebeurde ook bij UvA. Studenten en medewerkers voelden zich genegeerd toen de universiteit weigerde stelling te nemen in het publieke debat. Frustratie bouwde zich op – en barstte uiteindelijk uit. 

Hoe je het wél goed doet? Proactieve communicatie is heel belangrijk. Wacht niet op een crisis, maar bouw een relatie op met je doelgroep. Dit kun je doen door regelmatig te communiceren over belangrijke thema’s, zelfs wanneer er (nog) geen crisis is. 

• Tip: stel een woordvoerder aan die niet alleen spreekt tijdens een crisis, maar ook daarbuiten zichtbaar is. Organiseer open bijeenkomsten, stuur transparante updates via nieuwsbrieven of sociale media en zorg dat mensen zich gehoord voelen. 

Grenzen stellen zonder dialoog te sluiten

Protesteren is een recht, maar zonder heldere kaders kan het leiden tot chaos. UvA worstelde met het vinden van balans tussen vrijheid van meningsuiting en orde op de campus – en verloor die balans. Bezettingen en escalaties volgden. Echter, een cruciaal onderdeel van deze situatie was niet alleen het gebrek aan duidelijke protocollen, maar ook de manier waarop de universiteit de dialoog met de demonstranten uit de weg ging.

Wat kun je doen? Stel duidelijke protestregels op, maar sluit nooit de deur voor gesprek. Alleen maar herhalen dat iets ‘niet mogelijk of wenselijk’ is, vergroot de kloof. Luister actief en toon begrip, ook als je niet tegemoet kunt komen aan alle eisen.

• Voorkomen: stel een transparant proces op voor het ontvangen en bespreken van eisen, zelfs als je niet direct tegemoet kunt komen aan alles wat er gevraagd wordt. Dit kan bijvoorbeeld door een serie gesprekken te organiseren, waarin beide partijen kunnen uitleggen waarom bepaalde eisen wel of niet haalbaar zijn. 
• Genezen: is de situatie al uit de hand gelopen? Stel een onafhankelijke bemiddelaar aan, erken publiekelijk de emoties van demonstranten en organiseer een open dialoog om de gemoederen te kalmeren. Laat zien dat je luistert door samen een plan te maken voor vervolggesprekken of structurele feedbackmomenten. Het gaat er niet om direct oplossingen te bieden, maar wel om ruimte scheppen voor begrip en samenwerking. 

Zorg dat er een team klaarstaat

Crisismanagement start lang voordat er een crisis is. Toch stellen veel organisaties pas een plan op als het te laat is. Dit betekent investeren in training en het ontwikkelen van een crisiscommunicatieplan waarin ze zich voorbereiden op maatschappelijke onrust en negatieve publiciteit.

Wat kun je doen? Zorg voor een crisismanagement-team dat in een oogwenk kan schakelen. Dit team kan bestaan uit communicatie-experts, juridische adviseurs en woordvoerders die weten hoe ze onder druk effectief blijven communiceren. 

• Tip: train je team niet alleen in crisiscommunicatie, maar ook in conflictbeheersing en de-escalatie. Niets werkt olie op het vuur zoals een woordvoerder die te fel of kil reageert.

Stappenplan: 

1. Stel een crisisteam samen 
2. Stel een crisismanagementplan op met duidelijke procedures 
3. Identificeer potentiële risico’s en werk scenario’s uit waarin je team kan oefenen
4. Zorg dat er altijd een crisiswoordvoerder beschikbaar is om snel en effectief te communiceren met de media en betrokken partijen. 

Thought leadership: leid het gesprek, verlies het niet

In tijden van crisis kun je je hoofd intrekken, of je kunt leiderschap tonen. Door thought leadership in te zetten, positioneert een organisatie zich als een geloofwaardige stem in het maatschappelijke debat. Dit betekent dat je niet alleen reageert op kritiek, maar ook zelf het gesprek aangaat over complexe onderwerpen.

De UvA bleef vooral in de verdediging hangen door vast te houden aan haar standpunt, zonder dieper in te gaan op de achterliggende vragen over vrijheid van meningsuiting en ethische dilemma’s. Dit vergrootte de kloof met de demonstranten alleen maar.

Maar echte thought leadership betekent dat je niet alleen reageert op kritiek, maar ook zélf het gesprek aangaat.

Voor UvA had dit kunnen betekenen dat bestuurders opiniestukken schreven of interviews gaven waarin zij uitlegden hoe de universiteit omgaat met vrijheid van meningsuiting en ethische dilemma’s. Door actief bij te dragen aan de maatschappelijke discussie laat je zien dat je niet stil zit, maar nadenkt over de bredere implicaties van je beleid.

Wat kun jij doen? Blijf niet in de verdediging hangen, maar laat zien dat je nadenkt over de ethische en maatschappelijke kwesties die spelen. Neem initiatief.

• Tip: schrijf opiniestukken, geef interviews en praat over bredere implicaties van je beleid. Door actieve deelname aan het debat laat je zien dat je niet stil zit, maar dat je nadenkt over de gevolgen van je keuzes.

Wat kun jij hiervan leren?

Het grootste leerpunt uit deze situatie is dat crisismanagement geen luxe is, maar een investering in de toekomst. Organisaties die voorbereid zijn, zijn in staat om sneller en effectiever te reageren wanneer een crisis zich voordoet.

Wat kun je doen?

• Concrete acties:
  1. Zorg voor een duidelijk communicatieplan dat transparantie waarborgt.
  2. Oefen crisismanagement door scenario’s en teamtrainingen.
  3. Neem actief deel aan maatschappelijke discussies, zelfs als er geen crisis is.
• Inzicht: Crisismanagement helpt niet alleen om schade te beperken, maar versterkt de veerkracht van je organisatie en zorgt voor vertrouwen in de toekomst.

Kortom: wacht niet op de storm — bouw alvast aan een stevig dak! Crisismanagement is een strategisch onderdeel van je organisatie, en met de juiste voorbereiding kun je zelfs in tijden van crisis je geloofwaardigheid behouden.

Bron header-afbeelding: Marc Bruxelle / Shutterstock.com

Bronnen inleiding: ¹Parool, ²de Volkskrant

Home < Van protest tot puinhoop: waarom crisismanagement geen overbodige luxe is