Meer info, minder lijntjes: dit gaat de 2D-barcode veranderen in productinformatie
De klassieke streepjescode is al vijftig jaar lang een vaste waarde op vrijwel elke verpakking. Sinds het eerste pakje kauwgom in 1974 werd gescand in een Amerikaanse supermarkt, heeft dit systeem zich wereldwijd verspreid. Het is eenvoudig, betrouwbaar en goedkoop. Toch maakt de traditionele barcode plaats voor moderne alternatieven zoals de 2D-barcode.
In de schaduw van dat vertrouwde streepjespatroon is namelijk een nieuwe generatie codes in opkomst. QR-codes, DataMatrix-codes en andere zogenaamde 2D-barcodes maken het mogelijk om veel meer informatie op te slaan.
Ze worden steeds vaker ingezet, niet alleen voor marketing- en consumenteninteractie, maar ook als officiële productidentificatie. Wat betekent dit voor bedrijven, consumenten en ketenpartners?
De beperkingen van een bewezen systeem
De oorspronkelijke EAN- of UPC-code is ontworpen om één ding te doen: een numeriek productnummer weergeven dat via een centrale database gekoppeld wordt aan de juiste productinformatie. In feite is het een label dat verwijst naar data die elders ligt opgeslagen.
Dat systeem werkt goed, zolang de infrastructuur functioneert en de context eenduidig is. Maar met de toegenomen complexiteit in productie- en distributieketens, strengere regelgeving en een groeiende behoefte aan transparantie, begint de rek eruit te raken.
Er is steeds vaker behoefte aan meer informatie op productniveau, direct beschikbaar, zonder tussenkomst van een externe database.
Wat is een 2D-barcode precies?
In tegenstelling tot de streepjescode, die alleen horizontaal informatie bevat, slaat een 2D-barcode data op in twee richtingen. Daardoor past er veel meer informatie in een kleinere code.
Denk aan productkenmerken zoals houdbaarheidsdatum, batch-nummer of allergenen, maar ook links naar aanvullende informatie zoals gebruikershandleidingen of video’s.
Bekende vormen van 2D-barcodes zijn de QR-code, vooral populair in consumententoepassingen, en de DataMatrix-code, die veel wordt gebruikt in sectoren als farmacie en industrie.
Een andere belangrijke ontwikkeling is de GS1 Digital Link: een gestandaardiseerde 2D-code die naast machines ook door browsers en apps gelezen kan worden.
In tegenstelling tot een klassieke barcode kan een 2D-code zelfstandig functioneren. Er is geen koppeling nodig met een centrale database: de informatie zit in de code zelf.
Waarom komt deze ontwikkeling juist nu op gang?
De internationale standaardorganisatie GS1, die verantwoordelijk is voor de wereldwijde barcode-structuur, heeft aangekondigd dat 2027 het moment wordt waarop 2D-barcodes breed inzetbaar moeten zijn in retailomgevingen. Deze datum wordt in de branche ook wel aangeduid als ‘Sunrise 2027’.
Dat jaar markeert het begin van een overgangsfase waarin 2D-codes standaard gelezen moeten kunnen worden aan de kassa. Retailers, producenten en toeleveranciers krijgen zo enkele jaren de tijd om hun infrastructuur aan te passen. De voordelen van deze overstap liggen vooral op het vlak van traceerbaarheid, datakwaliteit en flexibiliteit in communicatie.
Wat verandert er voor bedrijven en consumenten?
Voor bedrijven betekent deze ontwikkeling dat etiketten opnieuw moeten worden ontworpen, dat printers en scanners aangepast moeten worden, en dat interne systemen in staat moeten zijn om met meerdere gegevens per product te werken. Dat lijkt veel werk, maar het levert ook iets op.
Met name bedrijven in de retail, voedingsmiddelenindustrie, farmacie, cosmetica, elektronica en logistiek doen er goed aan om nu al in actie te komen. In deze sectoren speelt productidentificatie een grote rol in wetgeving, veiligheid en klantervaring.
- Retailers en merken kunnen QR-achtige 2D-barcodes gebruiken om consumenten productinformatie, allergenen of herkomstdata te tonen via hun verpakking, zonder extra labels.
- Fabrikanten in food en pharma zijn straks verplicht om batchinformatie, houdbaarheidsdata en traceerbare codes digitaal beschikbaar te stellen.
- E-commercebedrijven en distributeurs kunnen retourprocessen en support verbeteren met slimme labels die direct naar producthandleidingen of retourformulieren leiden.
- Logistieke dienstverleners profiteren van gestandaardiseerde 2D-codes om sneller en accurater te scannen binnen supply chains.
Voor consumenten betekent het dat een verpakking niet alleen informatie draagt voor de kassa, maar ook toegang biedt tot aanvullende, relevante en actuele gegevens. Zonder app, zonder handmatige invoer, met één simpele scan.
Hoe zorgen we voor betrouwbare en toegankelijke informatie?
Met het toevoegen van meer gegevens aan één scanbaar punt groeit ook de verantwoordelijkheid voor correcte en betrouwbare content. De adoptie van open standaarden, zoals de GS1 Digital Link speelt hierin een centrale rol. Dit geldt ook voor de samenwerking met organisaties als het W3C, die zich inzet voor webtoegankelijke productdata.
Tegelijk ontstaat de noodzaak voor heldere governance. Wie beheert de data achter de code? Hoe zorgen we voor actuele en veilige informatie? En hoe maken we dit toegankelijk voor iedereen, ook buiten high-end retailketens.
Het antwoord hangt deels af van het type code dat je gebruikt. Dynamische QR-codes bieden bijvoorbeeld flexibiliteit in contentbeheer na publicatie, maar vragen ook om duidelijke dataverantwoordelijkheid.
Moet ik hier iets mee?
Misschien vraag je je inmiddels af: moet ik hier als organisatie iets mee? Het antwoord hangt af van jouw situatie. Niet elk bedrijf hoeft morgen over te stappen op 2D-barcodes, maar het is wél belangrijk om nu al te onderzoeken wat deze ontwikkeling voor jouw proces of product betekent.
Gebruik de onderstaande vragen als een eerste reality check:
Werk je momenteel met streepjescodes op verpakkingen?
Kijk dan of je bestaande label- en verpakkingsprocessen geschikt zijn voor het toevoegen van een 2D-code. Heb je bijvoorbeeld nog ruimte op je etiket? Kun je jouw printer of scannersoftware aanpassen? Zijn je back-end systemen klaar voor het verwerken van extra productdata?
Breng je binnenkort een nieuw product op de markt?
Dan is dit hét moment om de overstap te overwegen. Je voorkomt dubbele opstartkosten, en kunt het ontwerp van je verpakking meteen futureproof maken — of je nu in retail, food, farmacie of e-commerce zit.
Werk je met batchinformatie, retouren of productregistraties?
2D-barcodes maken het makkelijker om specifieke gegevens op productniveau te koppelen aan de juiste klant of scanmoment. Als dit nu handmatig gaat of via aparte systemen, dan valt hier veel te winnen in efficiëntie en foutreductie.
Wil je op termijn voldoen aan nieuwe standaarden?
Internationale organisaties zoals GS1 werken toe naar een nieuwe wereldwijde standaard waarin 2D-barcodes de traditionele barcodes deels of volledig vervangen. Dat proces is al gestart. Door je nu voor te bereiden, voorkom je last-minute implementaties onder druk.
Geldt dit voor iedereen?
Niet per se. De overstap naar 2D-barcodes is vooral relevant voor bedrijven die actief zijn in retail, productie, logistiek en gereguleerde sectoren, zoals farmacie en voeding. Werk je uitsluitend in B2B zonder fysieke productverpakkingen, of gebruik je barcodes alleen intern zonder externe scan vereisten?
Dan hoef je (voorlopig) niets te veranderen. Toch is het verstandig om de ontwikkelingen te volgen, de kans is groot dat ook jouw klanten of ketenpartners op termijn wél overstappen, en dan is het handig als je voorbereid bent.
Over de auteur
