Ik kan iets, jij hebt iets: het nieuwe barteren

Een deeleconomie is helemaal niet paradoxaal, schreef ik twee weken geleden. Het is eerder dubbelop, een pleonasme. Economie gaat juist over het delen en verdelen van schaarse goederen tussen mensen en de keuzes die ze daarbij maken. Economie is de studie van ruil in de ruimste zin van het woord.

Swishing

Dikwijls wordt daarbij geld als tussenstation gebruikt. Iemand werkt, krijgt daarvoor geld (salaris) en met dat geld koopt hij brood. Zou de bakker ook brood kopen? We denken van niet. Hij ruilt werk voor brood. Dit is ruilhandel. Het wordt ook barteren genoemd. Een moderne term is swishing, een term die vooral wordt gebruik in de wereld van kleding.

De bakker bartert met zichzelf

We spreken van barteren als goederen of diensten worden geruild tegen andere goederen of diensten, zonder dat daarbij geld gebruikt wordt. Ik knip jouw heg in ruil voor die mooie platenhoes van de Rolling Stones (Sticky Fingers). Dit ruilprincipe kan op vele niveau’s worden doorgevoerd.

Je kan kuikens ruilen tegen een abonnement op een krant, een advocatenkantoor kan één dag arbeidsrecht-advocaat ruilen tegen een design-vergadertafel. De design-winkel bespaart euro’s advocatenkosten en het advocatenkantoor heeft een mooie tafel ‘voor bijna niets’, een tafel die anders nooit zou zijn aangeschaft.

Beide partijen zijn gelukkig, de overheid misschien minder. De transactie vliegt als een Stealth onder alle fiscale radars door.

De voorraad moet ruim zijn

Het hele verhaal ziet er anders uit als de verhandelde advocaat overbezet, is waardoor een vol betalende klant moet worden afgebeld, of als de gevraagde tafel door de design-winkel niet aangesleept kan worden omdat er een onstuitbare vraag naar is. Met andere woorden, barteren werkt bij uitstek in een markt waar de voorraad (mens of goed) ruim is.

Als hetzelfde advocatenkantoor voorziet dat de komende maand de spoeling van betaalde opdrachten niet al te dik is, kan het de keuze maken om de zwaar onderbetaalde stagiaire ergens op een barterplatform aan te bieden. In ruil voor schilders, webbouwers, archiefkasten of parkeerplaatsen. Waarom niet.

Craigslist & CanHav

Op het internet-prikbord Craigslist kun je jezelf aanbieden in ruil voor spullen die je nodig hebt. In Nederland werd begin dit jaar CanHav geïntroduceerd. Ik kan iets, jij hebt iets, laten we kijken of we elkaar kunnen vinden.

Barteren is van alle tijden, en gebeurt in alle lagen. Bestuurders Homan en Langejan van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) moesten opstappen vanwege hun gratis dienstreisjes. Een reisje werd geruild tegen invloed. Als Homan en Langejan het ontkennen zijn het barterbrekers: de heg is geschoren maar de hoes van Sticky Fingers wordt niet geleverd. Hoe hechter de groep is, des te meer er gebarterd wordt. Een Rotary is eigenlijk een barterclubje (‘regel ik voor je’). Jos van Rey is een superbarteraar. Ons regeringsakkoord is een barterakkoord, the coalition of the willing is een bartercoalition.

Westerse economiën met barterplatforms

De stelling is nu dat in de economie van morgen meer wordt gebarterd dan vandaag. En het heeft alles te maken met de grote krachten van Het Netwerk. Als Het Netwerk in staat is om overstock met groot gemak op de markt te brengen, als marktplaatsen als Alibaba en Amazon letterlijk wereldspelers worden, waarbij zowel de vraag als het aanbod van overal komt, dan kan het niet lang meer duren of er komen barterplatforms die een structurele rol gaan spelen in Westerse economiën. En als de vergelijking van de ruilwaarde echt een probleem wordt, hebben we altijd nog bitcoins.

In een land waar de munteenheid ter discussie staat neemt de kans op barter-deals toe. Dat is wat gebeurde in Volos, een Griekse havenstad. Kinderondergoed werd geruild tegen computerlessen, yogaklassen tegen versierde kaarskandelaars. Een nieuwe munteenheid, de TEM, werd hier gebruikt om daar waar de ruil niet sluitend werd gekregen te onderhandelen. De TEM als bitcoin, alles is immers beter dan de euro.

Illustratie intro met dank aan Fotolia. Deze column werd eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.