What the fake? Een antwoord op misleidende foto’s op social media

Met een filter de kleur van de foto aanpassen, met Photoshop twee personen verwisselen of jezelf op een andere locatie ‘zetten’… Wanneer bestempelen we een foto op social media als fake? En wie treedt er op wanneer grenzen overschreden worden?

Column – Het verwijderen van een ‘misleidende’ foto op Instagram deed een tijdje geleden een hoop stof opwaaien.* Een foto van een man op regenboogkleurige bergen werd door het sociale medium als misleidend gekenmerkt. Overmatig gebruik van Photoshop zou de reden zijn voor het markeren van de foto. Niets bleek minder waar. Het aanmerken van de foto was namelijk het werk van fact-checkers. Zij controleren weliswaar of nieuws correct wordt gepresenteerd, maar niet of de billen van Kim K. de juiste proportie hebben.

Aangescherpt feiten-controleprogramma

Het bestrijden van fake news is hot topic. Daarom heeft Facebook, eigenaar van onder meer Instagram, onlangs haar feiten-controleprogramma aangescherpt. Gebruikers kunnen posts op Instagram sinds december rapporteren als misleidend en vervolgens kunnen Third-Party Experts een waarschuwingslabel toekennen. Content met zo’n label wordt minder vaak getoond in de gebruikersfeed.

Het uitgangspunt van het beleid is dat wanneer ‘de gemiddelde gebruiker’ de manipulatie niet kan herkennen, de foto verborgen moet worden. Een filtertje of touch-up mag wel, maar grote wijzigingen, zoals het verwisselen van personen of photoshoppen van een locatie, mogen niet.

Grote wijzigingen, zoals het verwisselen van personen, mogen niet!

Filtertje hier en daar? Geen probleem

Het beleid is dus niet gericht op influencers die Photoshop inzetten om hun uiterlijk te perfectioneren. Met de juiste instellingen lijken witte benen ineens een stuk bruiner, kan een kaaklijn eenvoudig strakker gemaakt worden en krijgt een glimlach ineens een stralend wit gebit. Bewerkingen die door ‘de gemiddelde gebruiker’ vaak niet eens worden herkend, maar het feiten-controleprogramma van Facebook en Instagram wel doorstaan.

En dat is kwalijk, want ons brein maakt geen duidelijk onderscheid tussen echt en nep. De voortdurende confrontatie met de mooiste, gefilterde plaatjes zadelt ons op met een vertekend wereldbeeld. Door het gebruik van filters en andere tools krijgen we namelijk een ander beeld van de realiteit voorgeschoteld. Het is daardoor makkelijk te geloven dat Kim en Kylie echt zo’n flawless uiterlijk hebben, terwijl daar in de werkelijkheid twintig filters voor nodig waren.

Het gevaar van vergelijking ligt al snel op de loer en het is dan ook niet gek dat Instagram een negatieve invloed heeft op het zelfbeeld van veel tieners.

Bewerkte foto’s ondermijnen vertrouwen

Niet alleen draagt het gebruik van Photoshop en andere tools bij aan een negatief zelfbeeld. Ook heeft het een slechte invloed op het vertrouwen in influencers. Vorig jaar gaf slechts 14% van de internetgebruikers aan influencers te geloven. De voornaamste reden hiervoor is het promoten van een onrealistische levensstijl of het afbeelden van te bewerkte foto’s (69%). Hoewel we ons met enige regelmaat vergelijken met de perfecte plaatjes, worden we dus ook moe van deze perfecte bubbel.

Tijd voor nieuwe spelregels!

Al met al kunnen we het erover eens zijn dat misleidende foto’s niet thuishoren in een modern medialandschap. Desondanks laat een waakhond op zich wachten en kijken we stilzwijgend toe hoe influencers hun foto’s met behulp van Facetune, Snapseed en andere apps gladstrijken. Als we dat willen veranderen, is het hoog tijd voor nieuwe spelregels. Want wat kunnen we zelf doen om de hoeveelheid neppe foto’s op social media terug te dringen?

Instagram zou een label in het leven kunnen roepen om te waarschuwen voor het gebruik van Photoshop, maar dan kun je wachten tot je een ons weegt. Wat je wel kunt doen is zelf een tegengeluid laten horen door een hashtag als #nophotoshop of #thisisreal te gebruiken bij foto’s die wel écht zijn. Om de #spon-hashtag kunnen we inmiddels niet meer heen, dus waarom niet ook #photoshopped?

Tot slot geldt ook in deze discussie het cliché: verandering begint bij jezelf. Kijk dus kritisch naar wat je zelf deelt en wees je bewust van het gevaar van filters. Hoewel het verleidelijk kan zijn je foto met een filtertje te boosten, is het veel overtuigender om onbewerkte content te delen. Willen we namelijk echt een transparant socialmedia-landschap? Dan is het tijd om te laten zien dat Photoshop niet de standaard is.

* Bron inleiding: Instagram is now hiding photoshopped photos (PetaPixel)