De grote taalschoonmaak van 2024: gebruik ‘eigenlijk’ niet meer

In 2023 hebben we afscheid genomen van het woord ‘even’, een verbod dat in het teken stond van heldere en eerlijke communicatie. Nieuw jaar, nieuwe uitdaging: schrap ‘eigenlijk’ uit je vocabulaire. Het gebruik van ‘eigenlijk’ vergelijk ik met het rondlopen in een broek met een gat: iedereen ziet het, niemand zegt iets, maar het doet afbreuk aan het geheel. Laten we in 2024 directer communiceren!

Als je ‘eigenlijk’ te vaak gebruikt, is het alsof je loopt met schoenen die veel te groot zijn – onhandig en onpraktisch, hoewel je uiteindelijk wel op je bestemming aankomt. En net als een clown op een begrafenis, trekt ‘eigenlijk’ ongewenste aandacht en past het zelden echt goed in de context.

De betekenis van het woord ‘eigenlijk’

Het woord ‘eigenlijk’ is een bijwoord en heeft meerdere betekenissen, afhankelijk van de context waarin het gebruikt wordt.

1. In werkelijkheid, feitelijk:
   Wanneer ‘eigenlijk’ wordt gebruikt om aan te duiden wat de feitelijke situatie of de werkelijkheid is. Bijvoorbeeld: “Wat is eigenlijk de reden dat je te laat bent?”
2. In de oorspronkelijke, letterlijke zin:
   In deze betekenis verwijst het naar de oorspronkelijke of letterlijke interpretatie van iets. Bijvoorbeeld: “Wat betekent dat woord eigenlijk?”
3. Echter, in feite:
   Het kan ook gebruikt worden om een contrast of correctie aan te brengen in wat eerder is gezegd of aangenomen. Bijvoorbeeld: “Ik dacht dat het zou regenen, maar het is eigenlijk best mooi weer.”
4. Om nadruk te leggen:
   Soms wordt het gebruikt om nadruk te leggen of een vraag te versterken. Bijvoorbeeld: “Wat wil je eigenlijk?”

In alle bovenstaande zinnen vind ik dat ‘eigenlijk’ weinig toevoegt. Het is een woord waardoor je communicatie onzeker overkomt. Het suggereert vaak naar dat je niet helemaal zeker bent van je uitspraak. Vooral in professionele communicatie kan dit taalgebruik tot verwarring of misverstanden leiden. Daarnaast leidt ‘eigenlijk’ de aandacht af van de hoofdboodschap. Je legt de focus vaak op een bijzaak.

Laten we naar wat voorbeeldzinnen kijken:

We moeten eigenlijk de deadline voor het project wel halen.

In dit voorbeeld suggereert het gebruik van ‘eigenlijk’ dat het halen van de deadline meer een suggestie of mogelijkheid is dan een vaststaand doel. ‘We moeten de deadline voor het project halen’, is direct duidelijk. Daar is geen discussie over mogelijk.

Hij is eigenlijk verantwoordelijk voor het plaatsen van socialmedia-berichten.

Door in deze zin het woord ‘eigenlijk’ te gebruiken, impliceer je dat er onduidelijkheid of onzekerheid is over de rolverdeling.

Een wiebelende brug: onzekere en vage communicatie

Zoals je ziet verzacht ‘eigenlijk’ de boodschap en het introduceert twijfel, wat de duidelijkheid en directheid van jouw communicatie kan ondermijnen. Stel je voor dat ‘eigenlijk’ gebruiken in een zin vergelijkbaar is met het gebruik van een wiebelende brug om een rivier over te steken.

De brug (het woord ‘eigenlijk’) verbindt weliswaar de twee kanten van de rivier (begin en einde van een zin), maar het voegt een element van onzekerheid en instabiliteit toe. Net zoals je liever over een stevige en stabiele brug loopt om de overkant veilig te bereiken, is het beter om directe en duidelijke taal te gebruiken. Door ‘eigenlijk’ weg te laten, verstevig je de brug van je communicatie, waardoor je boodschap met meer zekerheid overkomt. Ga je de uitdaging aan om het woord ‘eigenlijk’ niet meer te gebruiken?

Tips om een (stop)woord uit je vocabulaire te schrappen

• Word je eerst bewust van hoe vaak en in welke context je het woord gebruikt. Hou eens een uur of een dag bij hoe vaak je het woord gebruikt. Ik vermoed dat je schrikt van het aantal.
• Vind alternatieve woorden of zinsconstructies die je in plaats van het verboden woord kunt gebruiken. Schrijf die op en hang ze op een zichtbare plek.
• Vermijd het woord uiteraard ook in je geschreven communicatie. Dit helpt je hersenen te trainen in het niet gebruiken van het woord. Hulp nodig? Hoi ChatGPT.
• Stel kleine doelen en beloon jezelf als je erin slaagt om het verboden woord niet te gebruiken.

Ons taalgebruik weerspiegelt vaak meer dan we ons realiseren. Net zoals bij een nieuwjaarsschoonmaak, is het verfrissend om je taalgebruik onder de loep te nemen en te zuiveren van overbodige (stop)woorden. Deze woorden sluipen, vaak onopgemerkt, in je dagelijkse communicatie. Door je bewust(er) te worden van deze kleine, doch frequente indringers in je zinnen, ga je helderder en effectiever communiceren. Challenge accepted!