5x waarom VR de gamechanger is voor storytelling
Een verhaal dat je niet vanaf de zijlijn beleeft, maar waar je letterlijk ínstapt. Je voelt de emoties en ervaart de beleving alsof deze in het echt plaatsvindt. Is er iets overtuigender dan dat? In een tijd waarin we continu op zoek zijn naar innovatieve manieren om impact te maken, is storytelling belangrijker dan ooit. Het vermogen om mensen te raken, complexe onderwerpen begrijpelijk te maken en anderen aan het denken te zetten, vormen de kern van ons vak. Maar hoe kun je deze krachten nóg beter benutten?
In dit artikel duiken we in de wereld van VR als storytellingtool. Wat maakt VR zo krachtig als communicatiemiddel? En hoe zet je het effectief in om verhalen te vertellen die écht beklijven? Voor dit artikel interviewden wij 10 pioniers, die hun sporen hebben verdiend op het vlak van VR. Zij delen fijne praktijkvoorbeelden, belangrijke learnings en bijbehorende uitdagingen. Wij vatten de bevindingen overzichtelijk samen en delen de 5 redenen waarom VR dé gamechanger is voor storytelling.
1. VR activeert de zintuigen
In tegenstelling tot traditionele media, waarbij de kijker of lezer zich bewust blijft van de scheiding tussen verhaal en realiteit, kun je met VR de gebruiker compleet onderdompelen in een bepaalde ervaring. Dit komt door een combinatie van immersie (het gevoel dat je fysiek aanwezig bent in een andere wereld), en presence (de perceptie dat deze wereld écht is; Chalmers, 2022*).
Een bekend voorbeeld hiervan is Richie’s Plank Experience, waarbij mensen zó opgaan in de virtuele omgeving dat ze fysieke reacties vertonen, zoals aarzeling of angst, wanneer ze virtueel op een plank boven een afgrond balanceren.
Oké, dit is misschien niet per se wat je wil, maar het moge duidelijk zijn dat het activeren van alle zintuigen een ervaring bekrachtigt. Dit principe kun je ook goed gebruiken voor merkverhalen. Danny Han, professor Future of Food aan Zuyd Hogeschool, vertelt het volgende:
VR is een middel dat de engagement met jouw merk enorm kan vergroten, mits de relevantie van jouw (merk)verhaal in een bepaalde context heel helder is voor jouw doelgroep.
Hoe dat er in de praktijk uitziet? Timo Boswijk van VR Owl vertelt over de campagne van de nieuwe Hammam-lijn van Rituals die zij ontwikkelden. Ze vlogen naar Marokko en filmden een hammam in 360 graden. In de winkels van Rituals waanden winkelbezoekers zich met een headset op daadwerkelijk in die hammam, terwijl ze de heerlijke geuren van de nieuwe lijn ervaarden. Even waren zij in Marokko, omringd door warme dampen en betoverende geuren.
VR overstijgt simpelweg kijken – het laat je beleven. En dát kan een goed verhaal nog sterker maken. Door meerdere zintuigen te prikkelen en de gebruiker actief te laten deelnemen, versterkt VR de narratieve transportatie. Dit is het fenomeen waarbij iemand volledig opgaat in een verhaal (Van Laer, 2014*), zodanig dat jouw hersenen het verhaal hetzelfde opslaan als een herinnering die je daadwerkelijk hebt ervaren. En dat wat je ervaart, onthoud je beter.
2. VR brengt verandering van perspectief
Maar er is meer. Storytelling via VR lijkt zich bij uitstek te lenen voor (het bijdragen aan) oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Je kunt je immers onderdompelen in een andere wereld, in andermans verhaal, waardoor je met behulp van enkel een headset van perspectief kunt wisselen en een andere rol kunt aannemen dan die je in werkelijkheid hebt.
Dit brengt iets bij mensen teweeg. Het roept emoties op en kan zelfs de empathie voor anderen ontwikkelen en/of versterken. Kortom, het is leerzaam en verrijkt jouw kijk op hoe je de wereld ziet. En dat kan juist bij maatschappelijke vraagstukken heel goed van pas komen.
Jeroen van Erp van ontwerpbureau Fabrique ziet daar de meerwaarde van VR:
Dat je even losgekoppeld wordt van jouw huidige wereld en dat je in een compleet andere wereld stapt. Dat doet iets met je.
Hij ontwikkelde samen met anderen Bubble Games, een ijzersterk project dat buurtbewoners in Eindhoven dichter bij elkaar bracht.
Bubble Games: VR als tool tegen polarisatie
In het winkelcentrum in de Eindhovense wijk Meerhoven is veel spanning tussen buurtbewoners en jongeren. Verschillende partijen, waaronder Fabrique, TU Delft en gemeente Eindhoven, sloegen de handen ineen voor het project Bubble Games. Ze onderzochten hoe ontwerpprincipes en VR-technologie kunnen bijdragen aan het verzachten van vastgeroeste opvattingen en het tegengaan van polarisatie in de samenleving. Dit resulteerde in de VR-film Alsof ik je al ken.. In dit verhaal worden bewoners en jongeren uit het winkelcentrum gevolgd. De bestaande spanningen tussen beide groepen worden zichtbaar, maar door via VR in elkaars leefwereld te stappen, groeit wederzijds begrip.
In het VR-verhaal zit je letterlijk bij de ander op de bank. Je krijgt een kijkje in iemands leven: van hoe iemand voetbal kijkt met zijn vader tot hoe iemand gitaar aan het spelen is in zijn huiskamer. Ineens is die ander geen abstract persoon meer, maar wordt die ander menselijk. En met effect! Het onderzoek toont aan dat het VR-verhaal effectief empathie opbouwt tussen sociaal tegenstrijdige groepen. Door deelnemers onder te dompelen in andermans perspectief, ervaren ze meer begrip en vermindert spanning.
3. VR maakt het ontastbare tastbaar
Het mooie aan VR is dat het iets visueel kan maken wat niet tastbaar is. Een voorbeeld is het prijswinnende VR-verhaal Soul Paint. In dit verhaal zie je jezelf in een spiegel, waarna je uit je avatar stapt. Door te tekenen en te bewegen komen je emoties visueel tot leven. Je creëert je innerlijke belevingswereld in een kunstwerk. Het resultaat is een ontroerend verhaal over zelfreflectie.
Deze aanpak biedt waardevolle mogelijkheden voor bijvoorbeeld mindfulness en zelfontwikkeling. Een ander voorbeeld van gevoel tastbaar maken is de lancering van een muziekalbum. Bram van de Ven van bureau arfected vertelt over de mogelijkheden om met VR de emoties in muziek visueel tot leven te laten komen: “We zijn samen met de artiest per nummer gaan onderzoeken wat het nummer uitstraalt en hoe dat moet voelen. Om een benauwend nummer extra kracht te geven, is de virtuele ruimte bijvoorbeeld kleiner en krapper gemaakt.”
Door interactieve elementen toe te voegen, kunnen gebruikers niet alleen luisteren, maar ook fysiek ervaren wat de muziek met hen doet. Het VR-verhaal van het album laat mensen de muziekbeleving nog intenser ervaren. Hoe tof is dat?
4. VR maakt het onvoorstelbare voorstelbaar
VR helpt je om te tijdreizen naar de toekomst en letterlijk te zien hoe jouw project er over een aantal jaren uit zal zien. Je kunt anderen meenemen in jouw toekomstvisie, zodat je verwachtingen kunt managen en miscommunicatie van tevoren voorkomt. Dit is al jarenlang een beproefde methode in gebiedsontwikkeling. Martin van den Berg van MCW Creative Agency put uit jarenlange ervaring: “Bij de ontwikkeling van het stadscentrum van Almere hebben wij het ontwerp volledig in VR gezet. Zo konden we het ontwerp niet alleen beter begrijpen, maar ook praktische problemen ontdekken, zoals de onveiligheid van heuvels midden in het centrum en de onmogelijkheid voor een brandweerauto om door de straten te rijden.”
Toekomstscenario’s in VR voorstelbaar maken kan ook heel relevant zijn voor corporate storytelling. Timo Boswijk van VR Owl vertelt over een intern evenement van Siemens. “Wij hebben een 3D-video gecreëerd in 360 graden, waarbij de CEO de werknemers meenam in de toekomstvisie van Siemens. We hebben dit perspectief heel beeldend en voorstelbaar gemaakt, zodat werknemers die toekomstvisie met behulp van brillen écht konden beleven. Ze stonden er immers middenin.”
5. VR maakt het ontoegankelijke toegankelijk
De meerwaarde van verhalen in VR is ook te vinden in de hoek van cultureel erfgoed. Je kunt plekken beleven die anders ontoegankelijk zijn. Zo zijn de prehistorische grotten van Lascaux al decennialang gesloten voor het publiek, maar dankzij VR waan je je ondergronds en zijn de verhalen van de grottekeningen tot leven gebracht.
Jan Verwoerd van 360 Fabriek maakt zich hard voor het digitaliseren van cultureel erfgoed om het op die manier toegankelijker en voorstelbaarder te maken voor een jonge generatie. “Het voelen van affiniteit met en verantwoordelijkheid voor de omgeving is belangrijk om onze samenleving opgeruimd te houden. Kennis hebben van cultureel erfgoed speelt daarin naar mijn idee een doorslaggevende rol.” VR biedt dus toegang tot het (verre) verleden om juist de waardering voor ons cultureel erfgoed voor de toekomst te behouden en te versterken.
VR: probeer en experimenteer!
Ja, het gebruik van VR voor het vertellen van een verhaal kan veel teweegbrengen. Over één ding zijn alle geïnterviewden het eens: “de toepassing is áltijd leidend”, aldus Bastiaan Grisèl van Creative Data Studio. En er is ontzettend veel potentie in in veel verschillende toepassingsgebieden, zoals bij trainingen, simulaties én storytelling.
Echter, de ontwikkelkosten zijn momenteel nog hoog. We kunnen ons voorstellen dat dat afschrikt. Toch zien de geïnterviewden de toekomst rooskleurig in. Met de razendsnelle ontwikkelingen van ai en de lagere kosten van devices kan het zomaar zijn dat we VR in de nabije toekomst steeds vaker gaan terugzien in ons vakgebied. Een verrijking, wat ons betreft. En mocht je zelf willen onderzoeken hoe de technologie voor je kan werken? Ga dan eens naar Stornaway.io en/of thinglink.com om te experimenteren met het creëren van interactieve verhalen.
Over de auteurs
