Het traditionele hoofdmenu is dood: lang leve acties per pagina

Onlangs kreeg ik het verzoek om mee te denken over de inrichting van het hoofdmenu op een goedbezochte publiekswebsite. Een site die grotendeels via mobiele apparaten wordt bekeken. De vraag was of ik wilde helpen met de structuur, de labels en de hiërarchie. Ik dacht er serieus over na, tot ik me halverwege afvroeg of ik eigenlijk wel zinvol bezig was. Het voelde alsof ze aan iemand die een hekel heeft aan Queen vroegen, wat zijn favoriete Queen-liedje is.

Dat zette me aan het denken: misschien ben ik gewoon de verkeerde persoon om deze vraag te beantwoorden. Niet omdat ik het niet snap, maar omdat ik simpelweg niet meer in een hoofdmenu geloof. Natuurlijk had zo’n menu ooit zijn waarde. Maar in de praktijk komen de meeste gebruikers al lang niet meer via de voordeur binnen. Ze landen diep in de site, scrollen, klikken op contextuele links of volgen een zoekresultaat. Het hoofdmenu? Dat hangt ergens achter een hamburgericoon, waar het zelden wordt aangeraakt.

Gebruikers komen niet via de voordeur

Anno 2025 komt het merendeel van het mobiele verkeer niet meer via de homepage, maar via zoekmachines, nieuwsbrieven, social media of directe links naar subpagina’s. De homepage wordt simpelweg overgeslagen. In het geval van de website in kwestie landt zo’n 97% van de bezoekers op een onderliggende pagina. UX-onderzoek laat zien dat het hoofdmenu op veel sites – zeker op mobiel – door veel bezoekers nauwelijks wordt gebruikt.

Toch besteden organisaties nog altijd eindeloos veel tijd aan het verfijnen van hun menustructuur, alsof het de poortwachter van hun digitale domein is. Maar gebruikers hebben die routekaart niet meer nodig. Ze navigeren op gevoel, op context en op wat ze op dat moment willen weten of doen. Of ze navigeren zonder enige ratio, kriskras door een site. So much voor die hippe ‘customer journeys’.

Van hiërarchie naar intentie

De klassieke sitestructuur is veelal bedacht en gebouwd vanuit de organisatie: wie zijn we, wat hebben we te bieden en hoe bereik je ons. Maar moderne gebruikers denken niet in die volgorde. Ze hebben een vraag, een doel, een behoefte. En ze willen daar zonder omwegen naartoe. Een traditioneel menu helpt daar zelden bij. Wat wel werkt, is navigatie die meebeweegt met de context:

• Contextuele, relevante links binnen content, zoals ‘Lees ook’ of ‘Ontdek meer over dit onderwerp’.
• Een slimme zoekfunctie of AI-toepassing die anticipeert op de vraag van de gebruiker.
• Good old interne hyperlinks in lopende tekst: de eenvoudigste, maar vaak meest effectieve vorm van navigatie, die nogal eens over het hoofd wordt gezien. Een goed geplaatste hyperlink is soms waardevoller dan tien menu-niveaus.
• Kruimelpaden zijn een onderschat hulpmiddel: ze laten zien waar je bent en bieden een snelle weg terug naar bovenliggende pagina’s. Ideaal voor wie zich even wil oriënteren zonder terug te hoeven naar het hoofdmenu.
• Zoek je het toch in een menu? Dan kan een sticky navigatie onderaan het scherm soelaas bieden, bijvoorbeeld met de drie tot vijf meest logische vervolgacties of toptaken.

Waarom het hoofdmenu zijn grip verliest

Het hoofdmenu is vaak te abstract, te uitgebreid en te weinig afgestemd op de situatie waarin iemand zich bevindt. Bovendien is het op mobiel letterlijk verstopt, achter een icoon waarop bezoekers zelden klikken.

Gebruikers scrollen liever dan dat ze zoeken. Ze verwachten dat relevante links zich ín de tekst bevinden, precies daar waar ze zich afvragen: wat nu?

Daar komt bij dat het hoofdmenu zelden aansluit op de intentie van de landingspagina. Iemand die via Google terechtkomt op een artikel over specifieke verkeersregels voor campers, wil niet eerst door een menu bladeren. Die wil direct verder naar vergelijkbare artikelen en voorbeelden, downloads of contact met een expert.

Met andere woorden: het hoofdmenu past al een tijdje niet meer bij de manier waarop mensen webcontent consumeren.

Waarom er tóch steeds meer in dat menu moet

Toch is er binnen organisaties intern vaak een andere realiteit. Leidinggevenden en collega’s zien het hoofdmenu als de digitale etalage van de organisatie, en dus wil iedereen daar in staan. Met als gevolg onoverzichtelijke, veel te lange menu’s. Voor je het weet is het hoofdmenu een drukke kerstboom met overal flikkerende lampjes, waarin niemand meer ziet wat belangrijk is.

Die drang is begrijpelijk: het hoofdmenu voelt als de plek waar je laat zien wie je bent en wat je te bieden hebt. Alleen is het zelden de plek waar gebruikers dat zoeken.

Hoe weersta je die reflex?

• Laat data spreken: toon klikstatistieken: op veel sites gebruikt minder dan 10% van de bezoekers het menu.
• Denk hardop vanuit de gebruiker: vraag jezelf bij elke toevoeging af: helpt dit iemand het antwoord op een vraag te vinden?
• Bied alternatieven: leg uit dat content ook zichtbaar kan zijn via contextuele links, aanbevelingsblokken of gepersonaliseerde suggesties, bijvoorbeeld met een tool als BlueConic.

Het is niet arrogant om “nee” te zeggen tegen een extra menu-item. Het is gebruiksvriendelijk.

Andere manier van werken

In plaats van te denken in menustructuren, zouden webteams ook kunnen denken in acties per (dieper liggende) pagina. De centrale vraag is niet ‘waar plaatsen we dit in het menu’, maar ‘wat wil de gebruiker vanaf deze pagina doen en hoe maken we dat zo eenvoudig mogelijk?’

Dat vraagt om een andere manier van werken:

• Analyseer klikgedrag met tools als Hotjar, Microsoft Clarity of Matomo.
• Meet menu-interacties als KPI, en durf conclusies te trekken als blijkt dat niemand erop klikt.
• Ontwerp vanuit content, niet vanuit interne logica of afdelingsstructuren.
• Experimenteer met gepersonaliseerde navigatie, bijvoorbeeld met BlueConic, die gebruikers relevante suggesties toont op basis van hun gedrag of interesses.

Het doel is niet per se dat gebruikers meer klikken, maar dat ze minder hoeven te zoeken.

Checklist: zo maak je diepe navigatie effectief

Geen hoofdmenu als vertrekpunt? Geen paniek. Er zijn genoeg manieren om bezoekers soepel door je site te leiden, zonder ze te laten verdwalen.

• Maak links onderdeel van je verhaal. Gebruik doodgewone, eenvoudige hyperlinks in je tekst om mensen subtiel verder te leiden. Dat voelt natuurlijk en past bij het leesgedrag van online bezoekers.
• Zet contextuele blokken slim in. Gebruik ‘Lees ook’-secties, gerelateerde artikelen of suggesties in of onderaan de pagina. Die werken beter dan een generiek menu, omdat ze direct aansluiten op het onderwerp waar de gebruiker al in zit.
• Gebruik micro-navigatie op paginaniveau. Denk aan kleine, vaste elementen onderaan of bovenaan het scherm: een knop naar contact, een link naar tarieven, of een sticky balk met populaire thema’s of toptaken.
• Laat data het werk doen. Gebruik tools als BlueConic om te voorspellen welke vervolgstap relevant is voor een specifieke bezoeker. Zo krijgt iemand die geïnteresseerd is in een camperreis naar Kroatië meteen ook links naar de verkeersregels voor campers in dat land of naar relevante camperroutes.
• Beperk het aantal keuzes. Hoe meer opties, hoe minder duidelijkheid. Focus per pagina op één primaire actie en enkele logische vervolgstappen.
• Test en observeer. Bekijk heatmaps of klikpaden. Waar haken mensen af? Waar klikken ze juist wél door? Vaak ontdek je dat de ‘gewone’ hyperlink midden in de tekst het beste werkt.

Content, context en flow

Het hoofdmenu is zeker niet helemaal overbodig, maar eerder een fallback dan het startpunt van de gebruikerservaring. Navigatie vindt tegenwoordig plaats in de content, in de context en in de flow. Wie dat begrijpt, bouwt websites die niet alleen mooi zijn, maar vooral logisch. Want uiteindelijk wil geen enkele bezoeker een menukaart uitpluizen. Hij of zij wil gewoon eten.

Betekent dat dat de sites waaraan ik meewerk de perfecte navigatie hebben? Verre van. Want alle problemen die ik hierboven benoem spelen ook in de organisaties waarin ik werk. Dit pleidooi is vooral bedoeld om webprofessionals te stimuleren anders na te denken over navigatie. Want ik ben ervan overtuigd dat de manier waarop je een bezoeker helpt op het diepste niveau van je website, de kwaliteit van die site bepaalt.

Of ik er ooit in slaag die menuloze site te lanceren betwijfel ik. Maar een mens mag dromen.