Zichtbaar leiderschap: van strategie op papier naar sturing in de praktijk
De laatste maanden van het jaar zijn een merkwaardig contrast. Aan de ene kant de hectiek van targets, budgetten en afrondingen. Aan de andere kant het vooruitkijken: plannen maken, koers bepalen, ambities formuleren. Veel leiders vragen zich af: hoe zorgen we dat het plan voor volgend jaar niet alleen richting geeft, maar ook echt werkt in de praktijk?
Als strategie te abstract blijft
In veel organisaties hangt de strategie aan de muur. Een poster met krachtige woorden, inspirerende taal en strakke vormgeving. Maar zodra de vraag opkomt wat die woorden concreet betekenen voor keuzes, gedrag of richting, blijft het vaak stil.
Niet uit onwil, maar omdat de verbinding tussen ambitie en uitvoering ontbreekt.
Strategieën blijven daardoor steken in slogans over groei, innovatie, partnerschap of duurzaamheid. Mooie begrippen, maar zonder duidelijke route, prioriteiten en meetpunten blijven het abstracties. De strategie wordt dan eerder een wensbeeld dan een stuurmiddel.
De fout die veel managers maken: denken dat het helder formuleren van de ambitie voldoende is. Maar een strategie leeft pas als mensen weten wat ze moeten doen, waarom dat belangrijk is en hoe hun bijdrage zichtbaar wordt in resultaten.
Wat Peter Drucker al begreep
Om niet opnieuw het wiel uit te vinden, kun je het best teruggrijpen op bewezen methodes. Peter Drucker, de grondlegger van modern management, zag de uitdaging zeventig jaar geleden al.
In The Practice of Management introduceerde hij Management by Objectives: een manier van werken waarin leiders en medewerkers samen duidelijke, meetbare doelen vaststellen en daar continu op sturen. Zijn gedachte was eenvoudig: redeneer niet vanuit waar je staat, maar vanuit waar je naartoe wilt. Of zoals hij zei:
The best way to predict the future is to create it.
Management by Objectives was geen controlemethode, maar een filosofie van wederzijds begrip en verantwoordelijkheid. Het ging om drie principes die nog steeds gelden:
- Heldere doelstellingen: niet wat we doen, maar wat we willen bereiken.
- Afstemming: individuele doelen moeten bijdragen aan het grotere geheel.
- Voortgang en feedback: sturing is geen momentopname, maar een doorlopend gesprek.
Logisch, maar weinig organisaties doen dit structureel. Ze stellen doelen vast, maar vergeten de discipline van meten, bespreken en bijstellen.
De moderne opvolgers van Drucker
Zeventig jaar later is Druckers gedachte springlevend. Het is doorontwikkeld in methoden die veel organisaties vandaag gebruiken:
OKR’s (Objectives & Key Results), groot geworden bij Google, koppelen ambitie aan meetbare resultaten. Ze brengen wendbaarheid en ritme, met continue reflectie op wat wel en niet bijdraagt aan het doel.
OGSM (Objective, Goals, Strategies, Measures) vertaalt strategie en meerjarenplannen naar concrete uitvoering, zodat er echt gestuurd kan worden. Via Google vind je eenvoudig OGSM-templates en voorbeelden waarmee je direct aan de slag kan.
Waar OKR’s kort-cyclisch focus aanbrengen binnen teams, maakt OGSM abstracte doelen meetbaar, brengt het samenhang en dwingt het organisaties om prioriteiten te kiezen en op te volgen. Het mooie: het werkt op elk niveau en maakt de verbinding van directie tot teams.
Maar let wel op: als je het alleen invult zonder inhoudelijke scherpte, te veel opschrijft, geen structurele opvolging organiseert of het model gebruikt als projectlijst in plaats van als koersbepaler, strandt het alsnog in schoonheid.
Maak je strategie dus concreet en creëer een ritme waarin leiders sturen, reflecteren en bijstellen. Het is Druckers gedachtegoed, maar dan praktisch toepasbaar: sneller, visueler, teamgericht.
Een plan is geen document
Een goed plan is geen document, maar een stuurinstrument. Als je het goed inricht, breng je drie dingen samen:
- Richting: wat willen we bereiken en waarom?
- Ritme: hoe meten en bespreken we voortgang?
- Ruimte: waar laten we teams zelf de weg vinden?
Sturen op plannen betekent niet dat alles vastligt. Het betekent dat er helderheid is over de koers, zodat teams kunnen bewegen zonder te verdwalen.
Sterke managers weten ambities te vertalen naar concrete resultaten, zonder het systeem te verkrampen. Ze zorgen dat het plan houvast biedt, geen keurslijf.
Wie dat goed doet, merkt dat de gesprekken veranderen.
Niet langer: ‘Hoe loopt het project?’
Maar: ‘Dragen onze inspanningen nog steeds bij aan het doel dat we samen willen bereiken?’
Of: ‘Waar kunnen we elkaar versterken?’ en ‘Moeten we bijsturen?’
Sturen is leiderschap in actie
Sturen op plannen is leiderschap. Niet het managen van taken, maar het richting geven aan keuzes.
Als manager vervul je daarbij drie rollen:
- Vertaler: je maakt duidelijk wat de strategie betekent voor jouw team.
- Regisseur: je bewaakt samenhang en voortgang.
- Coach: je helpt mensen eigenaarschap te nemen over hun bijdrage.
Je wacht niet af tot resultaten ontstaan, maar creëert de omstandigheden waarin ze kunnen ontstaan.
Van intentie naar impact
De komende weken wordt er hard gewerkt aan nieuwe jaarplannen. De vraag is niet of je een plan hebt, maar hoe je ermee gaat sturen.
Een goed plan laat zich herkennen aan vier simpele vragen:
- Is helder wat we willen bereiken?
- Weten we hoe we dat kunnen bereiken?
- Kunnen we dat meten?
- Bespreken we dit structureel, niet incidenteel?
Wie daar ‘ja’ op zegt, werkt met focus, eigenaarschap en richting.
Wie daar ‘nee’ op zegt, heeft een plan dat vooral op papier goed klinkt.
De beste strategie is dus niet die met de mooiste woorden, maar die elke dag richting geeft aan wat mensen doen.
Of, zoals Drucker het zo mooi zei:
Plans are only good intentions unless they immediately degenerate into hard work.
Maak van je plan een kompas
Dus voordat je het nieuwe jaar in gaat, stel jezelf als leider deze vraag: Is ons plan iets wat we presenteren, of iets waarop we sturen? Als het dat tweede wordt, heb je iets om op te sturen. Geen document, maar een kompas. Een plan dat leeft, dat richting geeft en elke dag betekenis toevoegt aan wat mensen doen. Plannen maken kan iedereen. Maar sturen op plannen is waar echt leiderschap zichtbaar wordt.
Over de auteur
