Nestparasiet

Als kroegbaas lijkt het aantrekkelijk om een contract af te sluiten met een groot biermerk in Nederland. Dat kan Heineken zijn, of Grolsch, of Bavaria. Of Dommelsch natuurlijk. Je stelt je bar en je tapkraan ter beschikking zodat het bier zijn weg kan vinden naar de drinker. Het aardige Biermerk helpt ook nog met de verbouwing van je zaak, de nieuwe koelinstallatie en bemiddelt in een verhoging van de hypotheek zodat je ook de feestruimte kan moderniseren.

Dan gaat langzaam maar zeker de prijs per fust omhoog en de kredietruimte naar beneden en door de afnameverplichting en het rigide contract kan de kroegbaas geen kant meer op. Je kroeg is gekaapt. Als extra mokerslag verkoopt het aardige Biermerk ook nog eens thuistapjes aan de consument. Iedere klant kan zijn eigen kroegje beginnen, in die huiskamer met lamellen en linoleum.

Als verzekeringstussenpersoon lijkt het aantrekkelijk om een contract af te sluiten met een erkende verzekeraar. Dat kan Aegon zijn, of Nationale Nederlanden, of Reaal. Of Delta Lloyd natuurlijk. Je stelt je kantoor en je mensen ter beschikking zodat je je klanten de mooie nieuwe folders en polissen kan aanbieden. Dan is er een aardige Verzekeraar die je helpt met je pensioen en je voorrekent dat het kruipend kroost van nu straks een karrenvracht aan geld kost; als dat eenmaal studeert dan zijn de rapen gaar. Tenminste, als je er geen voorzieningen voor hebt getroffen.

Die aardige Verzekeraar helpt je goed maar bedingt een afnameverplichting. Ik doe iets voor jou, jij doet meer voor mij. De tussenpersoon kan geen kant meer op. Zijn kantoor is gekaapt. Als extra mokerslag blijkt dat de aardige Verzekeraar ook nog eens rechtstreeks verkoopt, aan iedereen die op het internet zijn weg kan vinden; iedereen dus. Onder een andere naam, dat dan wel. Iedere consument kan zo zijn eigen tussenpersoontje worden.

Het is allemaal niets nieuws. Vraag het aan de bruinkoppige koevogel (Molothrus ater). Hij schijnt te lijken op de Europese merel, maar hij heeft een bruine kop. Het is een broedparasiet, overigens net zoals onze koekoek. Dat betekent dat hij zijn eieren bij voorkeur legt in het nest van andere vogels. Die andere vogel kan het broedwerk opknappen, en zodra het kuiken daar is en vliegklaar komt bruinkop zijn kind ophalen.

Dat klinkt als sympathiek leengedrag. Maar het wordt minder vriendelijk als de nesteigenaar geen zin meer heeft om hieraan mee te werken, door bijvoorbeeld het vreemde ei het nest uit te kiepen. Dan kan het gebeuren dat bruinkop zijn vileine kant laat zien; het hele nest gaat eraan, kuikens van de leenmoeder worden gedood en ook de leenmoeder zelf is haar leven niet veilig. In een onderzoek hebben Hoover (Illinois Natural History Survey) en Robinson (University of Florida) het allemaal aangetoond.

Mensen zijn net dieren, dieren zijn net mensen. We hebben het in ons om parasitair gedrag te vertonen. En aangezien dieren niet kunnen denken, is parasitair gedrag dus instinctief.

Verdonk wordt lid van een partij, krijgt een ministerspost als blijk van waardering, ze beweegt zich als kamerlid aan de randen van de binnen de partij gangbare standpunten en vervolgens kaapt ze het hele instituut.

Microsoft is een bijzondere knappe kaper. Een kaper die zich laat betalen. Je biedt hem een verblijf aan in de vorm van een systeem en vervolgens is hij niet meer bereid te vertrekken. Met geen stok.

De burger die verleid wordt om internet, televisie en telefoon bij een en dezelfde partij onder te brengen stelt zich kwetsbaar en afhankelijk op. Als er iets fout gaat, dan blijkt de leverancier een nukkig en moeilijk bereikbaar heerschap dat geen andere partij toelaat in het gekaapte huis zolang je de onterechte rekening niet betaalt.

Er zijn meer koevogels dan je denkt, maar het duurt even voordat je ze herkend hebt.

Deze column is eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.