Van vlekvrij naar faalkundig: zo leer je fouten te maken als leider
‘Ik heb het verknoeid.’ Stel dat iemand een vergadering opent met die eerlijke bekentenis. Voel je als team dan spanning of schaamte? Of juist opluchting? Laten we een lans breken voor leidinggeven met falen en opstaan. Want van fouten maken word je vaak juist beter.
We roepen het allemaal: ‘Van fouten kun je leren.’ Maar zodra er iets misgaat, schiet de controlemodus aan. Rapporten, processen, paniek. In zijn boek Leidinggeven met falen en opstaan (affiliate) houdt Remko van der Drift leiders een spiegel voor: als je wil groeien, moet je leren struikelen. En daar heeft hij een verrassend praktische en bevrijdende handleiding voor geschreven.
Leidinggeven draait volgens de auteur niet om controle, maar om ruimte geven. Ruimte aan jezelf, aan je team en aan het leerproces dat onvermijdelijk vol fouten zit. En die faalmomenten zijn waardevol; ze vormen lessen voor de toekomst. Je leert niet alleen valkuilen ontwijken of risico’s herkennen, maar je komt ook in onverwachte situaties die je op nieuwe gedachten brengen. Originele uitvindingen, innovaties en producten zijn immers ook niet alleen door successen ontstaan.
Fouten als fundament voor vertrouwen
Een van de sterkste hoofdstukken gaat over hoe fouten juist vertrouwen kunnen bouwen. Van der Drift beschrijft een leidinggevende die tijdens een teamoverleg openlijk toegeeft dat ze een verkeerde inschatting maakte bij een klant. In plaats van af te rekenen, kiest ze voor kwetsbaarheid. En wat blijkt? Het team reageert met opluchting en openheid. Vanaf dat moment durven ook anderen hun eigen blunders te delen.
Hoe je omgaat met fouten, zegt veel over jou als leider. We hebben algauw de neiging om na het ontdekken van een fout, meteen met de vingers te wijzen naar de ‘schuldige’. ‘Anyone but me’, denkt het stemmetje in ons hoofd dan. Van der Drift benadrukt dat fout-veiligheid creëren essentieel is. Dat kan bijvoorbeeld door afspraken te maken over hoe je een project evalueert of een onverwachte misser aanpakt.
Yes, een tegengeluid!
Het bewust en actief vragen om tegengeluid vind ik een sterke manier om het gesprek over fouten aan te zwengelen. De manager die alleen maar positieve geluiden wil horen, bouwt een afdeling vol jaknikkers. Maar als de leider juist ruimte maakt voor kritische blikken en commentaar, dan is de kans groter dat je verrassende kansen ontdekt en bepaalde verbeterpunten alsnog kan meenemen in je projecten.
Zo’n tegengeluid kun je opwekken door het een plek te geven in je proces. Maar de auteur adviseert leiders vooral de kwetsbaarheid op te zoeken. Bijvoorbeeld door in gesprekken met teamleden dit soort vragen te stellen: ‘Wanneer was je het niet eens met mij en durfde je het niet te zeggen?’ Daarmee zie je ook meteen dat de cultuur en omgangsvormen binnen je afdeling of organisatie een heel belangrijk aspect zijn in dit hele thema.
Falen als brandstof
Bouwen aan vertrouwen lukt beter als je mensen het gevoel hebben dat ze risico mogen nemen, mogen falen en mogen leren. Dat is niet alleen menselijk, maar ook strategisch slim: teams die fouten durven bespreken, lossen ze sneller op en leren sneller bij. Van der Drift noemt dat ‘falen als brandstof’. Hij beschrijft ook manieren om de verschillende soorten fouten te bespreken: van een complexe misvatting tot een eenvoudig uitprobeersel.
Van Vlekvrij Wonderland naar echte groei
Probeer weg te blijven van ‘Vlekvrij Wonderland’. Dat is de wereld waarin alles perfect lijkt te gaan: targets gehaald, rapporten op tijd, processen strak. Maar onder die glans borrelt stress, angst en stagnatie.
Van der Drift, die eerder al een boek schreef over perfectionisme, schetst dat beeld pijnlijk herkenbaar. Hij beschrijft hoe teams in zo’n cultuur hun energie verliezen, omdat niemand meer iets durft te proberen. Innovatie stokt: niet door onwil, maar door de onuitgesproken angst om te falen. Bange mensen bewegen steeds voorzichtiger.
De omslag? Volgens hem begint die bij het leiderschap. Wanneer leiders laten zien dat ze fouten niet alleen tolereren, maar zelfs waarderen, dan verdwijnt de perfectiedruk stap voor stap. De voorbeelden uit het boek maken dat concreet en inspirerend. Denk aan een techbedrijf dat een mislukte ‘quick win’ omtovert tot een leerproject.
Ego-kramp loslaten
Fouten bespreken raakt natuurlijk ook het ego van mensen. We willen graag ons best doen, laten zien dat we het kunnen en waardering voor ons werk. Daarom is Remko’s advies om de ‘ego-kramp’ los te laten. Besef dat je niet altijd waardering of bevestiging van anderen nodig hebt om tevreden te zijn. Stel je eigen doelen en reken jezelf daarop af.
Veel van de huidige wereldleiders (en ja, ook managers in het bedrijfsleven) opereren old-school top-down. Ze drijven op bewijsdrang en competitie. Laten zien dat jij de beste bent ten koste van anderen. Medemenselijkheid en empathie zijn dan ver te zoeken. En bij zulke leiders is faalveiligheid dus een enorme stap: de cultuur moet omver. Van der Drift stuur de lezer daarom op een ‘ego-dieet’.
Toolbox voor falen en opstaan
Dit is niet alleen een inspirerend boek, maar ook een handboek vol oefeningen. Van der Drift biedt korte, toepasbare werkvormen waarmee je als leidinggevende vandaag al kunt beginnen.
Om één voorbeeld te geven: benoem eerst zelf als leider een fout die je gemaakt hebt: geef toe dat je niet goed/slim/handig hebt gehandeld. Beschrijf wat de fout teweegbracht, in de organisatie maar ook bij jouzelf. Benoem je emoties. En deel vervolgens wat jij van plan bent voortaan anders te doen (en zorg dat je dat ook echt doet!). Bespreek tot slot met het team hoe jullie samen dit soort fouten kunnen aanpakken, oplossen en misschien zelfs voorkomen. Maar erover praten is al een heel goed begin.
Humor en menselijkheid
Van der Drift schrijft luchtig en met een gezonde dosis humor, maar raakt de kern van modern leiderschap: menselijkheid. Juist die toon maakt het boek zo toegankelijk. Het is niet belerend, maar uitnodigend. Remko zegt niet ‘Je moet anders leidinggeven’, maar ‘Probeer dit eens en kijk wat er gebeurt’. Daardoor voelt het als een coachingboek voor leiders.
De schrijver haalt vele kleine anekdotes aan. Zo beschrijft hij een Zuid-Afrikaanse politicus die zich bij het afleggen van de eed verspreekt. Dat ene woordje waar ze over struikelt, besluit ze expres luid en duidelijk nogmaals fóut uitgesproken te herhalen. Er volgt een lachsalvo uit de zaal. Niet vanuit spot, maar vanuit herkenbaarheid. Een man naast haar helpt haar met de uitspraak en zegt ‘We’ll get it right’. In plaats van paniek, koos ze voor een lach en een leerpunt. Het effect? Minder schaamte, meer verbinding.
Efficiënt, niet soft
Een interessant punt dat Van der Drift maakt, is dat falen niet alleen goed is voor de sfeer, maar ook voor de efficiëntie. Perfectie kost tijd, stress en geld. Hij geeft het voorbeeld van een organisatie die elk document door 3 lagen van controle liet gaan. Toen ze die lagen deels loslieten, bespaarden ze niet alleen uren, maar groeide ook het eigenaarschap bij medewerkers. Het laat zien dat een faalkundige cultuur niet ‘soft’ is, maar juist zakelijk slim. Minder tijd aan indekken, meer tijd aan leren. Minder angst, meer initiatief.
Bevrijdende boodschap
Aan het eind van het boek voel je vooral één ding: opluchting. De boodschap dat het oké is om te struikelen, dat leiders niet feilloos hoeven te zijn, en dat groei ontstaat waar de controle even losgelaten wordt. Van der Drift noemt dat ‘de kunst van falend leidinggeven’. Echte leiders durven mens te zijn.
Leidinggeven met falen en opstaan (affiliate) is een piekfijn boek dat elke manager, teamleider of HR-professional kan inspireren. Laat je coachen in vertrouwen, menselijkheid en lef. Want zonder die 3 krijg je het niet voor elkaar: succesvol falen.
Een vriendelijk, scherp en praktisch boek dat je leert om fouten te zien als kansen. Perfect voor leiders die hun team én zichzelf willen bevrijden van de verlammende druk van perfectie. Wat Remko’s boeken onderscheidt van zoveel managementboeken, is de toon. Geen zware theorieën of gladde succesverhalen, maar pakkende voorbeelden uit het echte leven, zoals kleine missers en herkenbare situaties.
En… met welke fout begin jij jouw volgende vergadering?
Over de auteur
