Black Friday-moe? Deze merken kiezen een andere kleur
“Mega Black Friday Sale!”, “Nog maar een paar uur geldig!”, “Sla je slag met onze nu-of-nooit-deals!” Krijg jij ook FOMO van al die schreeuwerige marketingteksten? We worden deze maand om onze oren geslagen met ‘de allerbeste deals’ voor de meest chaotische shopdag van het jaar. Een dag die enkel en alleen draait om kopen, kopen en nogmaals kopen. Dat je daar gevoelig voor bent, ligt niet aan jou. Het is namelijk een normale reactie van je brein. Hoe weersta je deze koopdruk? En welke merken doen het anders? In dit artikel leggen we uit waarom je zo gevoelig bent voor deze deals en lichten we merken uit die bewust kiezen voor een andere koers.
Neurowetenschapper Maarten Boksem van Rotterdam School of Management, Erasmus Universiteit Rotterdam, onderzoekt met hersenscans hoe je brein reageert, en waarom we beter even kunnen pauzeren voordat we onze portemonnee trekken. In een interview met ons legt hij uit hoe Black Friday-marketing invloed heeft op ons brein. En waarom je tijdens Black Friday eerder geneigd bent tot impulsaankopen.
Hij vertelt dat zodra we woorden als “laatste kans” of “nog 2 op voorraad” zien, ons beloningssysteem een boost krijgt. Het voelt alsof we iets waardevols kunnen winnen, terwijl de ‘pijn’ van geld uitgeven tijdelijk naar de achtergrond verdwijnt. Door de illusie van schaarste en tijdsdruk raken we gestrest, waardoor ons rationele nadenken tijdelijk wordt uitgeschakeld en we sneller slechte keuzes maken. Verliesaversie (“ik wil dit niet mislopen”) en sociale druk (“anderen doen het ook”) versterken dat effect nog verder.
Het resultaat: impulsaankopen waar we achteraf niets aan hebben. Boksems advies: voel je stress opkomen? Doe dan geen aankopen. Het eerste initiatief dat we uitlichten sluit hier perfect op aan.
1. Bever: omdenken met hoge kortingen
Dit is het vijfde jaar dat Bever een Black Friday tegenactie organiseert. Waar eerdere edities draaiden om repareren, ruilen of kritisch kijken naar wat je al hebt, pakt het merk het dit jaar radicaal anders aan. Met scherpe kortingen op outdoorkleding en producten, uitgelicht online en op de socials, wil Bever klanten warm maken om naar de fysieke winkel te komen.
In de winkel staat het personeel klaar om met de klanten in gesprek te gaan en reverse psychology toe te passen door de WIN-WIN-CHECK te doen: heb je dit product echt nodig, kan een reparatie volstaan, of is een tweedehands alternatief een betere optie? Op deze persoonlijke manier wil Bever impulsaankopen tegengaan en bewustwording over overconsumptie stimuleren. De aanbiedingen vallen niet onder een ‘Black Friday-sale’, maar onder For Future Fridays, een duurzaam initiatief van Bever dat zich inzet voor bewuste en verantwoordelijke aankopen.
We spraken marketingdirecteur Marjolein Vendrig. Ze legt uit: “De koopknop is al ingedrukt voordat we hebben nagedacht of we het echt nodig hebben. We denken zelfs dat we het nodig hebben, omdat het zo goedkoop is. Maar korting is pas winst, als je een product ook écht gebruikt. Met zowel For Future Fridays als de WIN-WIN-CHECK stimuleren we klanten om langer met hun eerder gekochte producten te doen, zodat er minder in de kast of op de afvalberg belandt. En dat is ook nog beter voor je portemonnee. Dit samen is pas échte winst.”
Dit bericht op Instagram bekijken
2. A Beautiful Story: orange is the new black
Sieradenmerk A Beautiful Story is klaar met het geweld tegen vrouwen. Onder het motto ‘Orange is the new black’ veranderen zij ‘Black Friday’ in ‘Orange Friday’: geen kortingen, maar donaties tegen vrouwengeweld. Zo gaat van 25 november tot en met 1 december 15% van ieder verkocht sieraad rechtstreeks naar het Trust Fund to End Violence against Women and Girls van UN Women.
De keuze voor oranje is geen toeval. Sinds 2024 zet A Beautiful Story zich in voor Orange the World, de wereldwijde campagne van UN Women. En dat is hard nodig. Dagelijks verschijnen er berichten over femicide, angst en geweld tegen vrouwen. Zo ook aan het begin van deze week. Uit nieuw onderzoek van PassaRunning blijkt namelijk dat ruim 40% van de 1000 ondervraagde Nederlandse vrouwen zich onveilig voelt tijdens het hardlopen in het donker!
“Samen laten we zien dat impact begint bij de keuzes die we maken, als merk én als consument. Geen snelle korting, maar een klein gebaar met een groot effect. Voor vrouwen wereldwijd die recht hebben op veiligheid, waardigheid en kansen,” vertelt Cathelijne Lania, oprichter A Beautiful Story ons.
3. Plastic Peuken Collectief: niet kopen maar krijten
Het trio ‘De Plandelman’, ‘Het Peukenmeisje’ en ‘Zwerfie Rotterdam’ van het Plastic Peuken Collectief roept iedereen op om Black Friday aan zich voorbij te laten gaan en in plaats daarvan mee te doen aan ‘Blue Saturday’. Onder het motto ‘niet kopen, maar krijten’ kleuren vrijwilligers op zaterdag 29 november door het hele land de straten én social media blauw. Dit doen ze door blauwe crime scenes te tekenen rondom sigarettenpeuken. Met jaarlijks ruim 8 miljard weggegooide filters in Nederland is dat helaas geen moeilijke prooi.
Vorig jaar werd massaal gehoor gegeven aan de oproep. De blauwe krijtcontouren op stoeptegels verschenen overal op social media, samen met #bluesaturday, #straatblauw of #crimescene. Dit jaar beginnen de opruimhelden zelf rondom de Nieuwe Maas. “De startplek is symbolisch,” zegt Ivo Rodermans, aka Zwerfie Rotterdam. “Plastic uit sigarettenfilters en schadelijke stoffen komen hier makkelijk in het water terecht. Opruimen daar geeft extra betekenis, ondanks dat peuken opruimen overal kan.” De Plandelman deelt die dag PeukenPockets uit zodat deze niet op de grond belanden. Eén peuk kan namelijk tot 1.000 liter (grond)water vervuilen met nicotine, microplastics en zware metalen.
Dit bericht op Instagram bekijken
4. BlueCity: F*ck Black Friday
Het Plastic Peuken Collectief is niet de enige die oproept Black Friday te skippen. BlueCity gaat nog een stap verder en zegt: “F*ck Black Friday. Tijd voor Changez!” Op 29 november tovert BlueCity, een platform en clubhuis voor innovatieve ondernemers die werken aan de circulaire economie, zijn werkruimte in het oude Tropicana-zwembad om tot een circulair warenhuis. Tijdens ‘Changez 2025’ kun je kleding ruilen bij The Swapshop, leren repareren in het Textiel Repaircafé en aanschuiven bij breicafé #nietlullenmaarbreien. Daarnaast zijn er creatieve workshops voor iedereen die zijn kleding een tweede leven wil geven.
Wil je toch wat kopen en ben je op zoek naar een duurzaam kerstcadeau? Dan ben je hier aan het juiste adres. Tussen de oude wildwaterbaan en het golfslagbad vind je een circulaire kerstmarkt met lokaal gemaakte sieraden, upcycled accessoires en meer. BlueCity laat zien dat de decembermaand kan draaien om minder verspilling en meer creativiteit.
Dit bericht op Instagram bekijken
5. Sprinklr & ANWB: geen actie is óók actie
Net als vorig jaar doen sommige merken bewust niet mee aan Black Friday. Sprinklr, de webwinkel voor biologisch tuinieren, sluit zich hierbij aan. Oprichter Suzanne van Straaten licht aan ons toe: “Wij willen consumentisme niet vieren, maar werken aan een duurzaam bedrijf waarin biologische planten de norm zijn. In de sierteelt wordt nog steeds veel landbouwgif gebruikt, en dat is schadelijk voor onze natuur en biodiversiteit.”
Sprinklr kan deze keuze maken omdat het bedrijf steward-owned is. Dat betekent dat de winst niet naar aandeelhouders gaat, maar wordt geïnvesteerd in hun missie om de biodiversiteit te herstellen. “Black Friday past totaal niet bij wat we willen bereiken: een duurzame toekomst en een eerlijke economie die opereert binnen de grenzen van de planeet,” vervolgt Van Straaten. In plaats van kortingen krijgen klanten wel de mogelijkheid om te doneren aan Pesticide Action Network Nederland.
ANWB doet dit jaar ook opnieuw niet mee. Waar ze eerder deelnamen aan Green Friday, kiezen ze na vorig jaar weer bewust voor géén enkele actie. “Duurzaamheid is voor ons geen trend, maar een verantwoordelijkheid, en de consumptiegekte van Black Friday past daar niet bij,” zegt Jan Willem Juffer, directeur ANWB Retail erover. In plaats van Black Friday investeert ANWB in structurele oplossingen, zoals inzamelbakken in de winkels. Ingeleverde producten krijgen op deze manier een tweede leven als circulaire items. De Nederlandse toeristenbond wil kwaliteit en betaalbaarheid blijven garanderen. Juffer benadrukt dit met: “Duurzaam onderweg zijn is geen hype, maar een blijvende belofte. Niet één dag per jaar, maar elke dag. Samen maken we het verschil.”
Bron: ANWB
6. Steeds meer merken gaan voor een andere kleur
Door de jaren heen geven steeds meer merken Black Friday een andere kleur. Buiten oranje en blauw, wordt ook groen vaak gebruikt. Zo kiest Trees for All met Green Friday opnieuw voor vergroening in plaats van het volgen van de verkoophype. Het roept zowel consumenten als bedrijven op bomen te komen planten in het Green Friday Forest, onder het motto ‘Niet kopen, maar bomen planten’. Ook Dille & Kamille verruilt ‘Black’ voor ‘Green’ Friday. De deuren van de winkels in Nederland, België, Frankrijk en Duitsland worden gesloten, maar speciaal voor deze dag is hun plantenservice wel geopend. In Tilburg slaan Rotaryclub Tilburg Leijdal en de Speelgoedbank de handen ineen voor ‘Green Saturday’: een dag vol lezingen, debatten en circulaire initiatieven die mensen inspireren bewustere keuzes te maken.
Naast al deze alternatieve acties wint de jaarlijkse internationale Niet-Winkeldag op 29 november (in Europa) of Buy Nothing Day op 28 november (in de VS) steeds meer populariteit. Deze dag is bedoeld als statement tegen de wereldwijde overconsumptie en 24/7 koopdruk. De uitdaging: kun jij op deze dag 24 uur lang niks kopen?
Over de auteurs
