“Als het om e-books gaat, loopt Nederland voorop in Europa”

Ad van der Zee, uitgever bij Uitgeversmaatschappij Walburg Pers, ziet zijn klanten nog niet overstappen op e-books en vindt daarom het verwijt dat uitgevers hebben liggen slapen onterecht. Vandaag zijn verhaal in deel 6 van de 10-delige reeks ‘State of Print‘, waarin uitgevers van boeken, kranten en tijdschriften vertellen hoe zij digitale ontwikkelingen beleven.

Huidige situatie

“Walburg Pers is een middelgrote uitgever van vooral historische non-fictie. We brengen zo’n 50 nieuwe titels per jaar uit. Wij bevinden ons niet in een penibele situatie, er hoeven bij ons geen medewerkers uit. Sterker nog, wij zijn kort geleden een nieuwe werkmaatschappij gestart, Walburg Pers Educatief (WPE). Hiermee betreden wij de arena van het uitgeven van schoolboeken. Het is eigenlijk niet erg interessant of de oplages kleiner worden, het gaat erom of de omzet in de pas kan blijven lopen.

Wij merken dat de oplages iets minder hard groeien, maar van hard dalende oplages is ook geen sprake. Wij slagen er tot op heden in om zowel de verkoop op peil te houden als ook de kosten te bewaken. Dat is een inspanning van de afdeling verkoop enerzijds en anderzijds een kwestie van scherp inkopen. Je kunt merken dat er in deze tijd scherper ingekocht kan worden bij drukkers dan gebruikelijk was in het verleden.”

Is er vraag naar e-books vanuit jullie klanten?

“Ik heb niet de indruk dat er een groot verlangen is vanuit onze lezersgroep naar e-books. Onze doelgroep is geïnteresseerd in boeken over geschiedenis, dan vooral de boeken die het midden houden tussen populair en wetenschappelijk historisch. Dit zijn boeken die geschikt zijn voor een breed publiek en zijn rijk geïllustreerd. De kopers van onze boeken zijn de iets oudere lezers, denk aan 40 jaar en ouder. De jongere lezers bedienen wij minder. Onze geschiedenisboeken worden veel gekocht door docenten uit het middelbaar en basisonderwijs, dus ook jongeren komen zo in aanraking met onze boeken.”

Toekomst

Wat brengt de toekomst voor het boekenvak?

“Het is momenteel een vechtmarkt geworden. Onze vertegenwoordiger merkt dat al aan de boekhandels, die steeds terughoudender worden met inkopen. De boekhandel is momenteel erg conservatief. Als een boekhandel onze boeken niet inkoopt, moeten wij zorgen dat wij ze via een andere weg wel kunnen verkopen.

Ik heb daarnaast al een aantal uitgeverijen over de kop zien gaan dit jaar, ook uitgeverijen die in dezelfde markt als wij zaten. Zij hebben dus minder goed hun klanten weten te vinden. Dit is niet alleen aan het e-book te wijten, maar de hele markt staat onder druk. Een onverstandige zet van uitgeverijen bij teruglopende oplages is om nog meer boeken te gaan maken. Het gaat er om dat de klant gevonden wordt. Er zullen dan ook nog een aantal uitgeverijen gaan omvallen, verwacht ik.

Ik verwacht dat de goedkope boeken gaan uitsterven. Het worden straks of hele goedkope boeken of boeken uit het duurdere segment. De tussenlaag zal gaan verdwijnen. Het duurdere boek heeft een bepaalde kwalitatieve lading en daar zullen mensen bereid zijn om voor te betalen. Een probleem zullen de jongeren zijn, die nooit geleerd hebben om te betalen voor online content. Kwaliteit leveren en de klant kennen, dat is de overlevingsstrategie voor uitgevers.

Een aantal uitgeverijen volg ik met interesse, zeker de historische uitgevers. Sommige bieden te weinig nieuws en hebben te weinig ‘smoel’. Daarnaast zijn er ook een aantal uitgeverijen erg goed bezig, zeker degenen die durven te ondernemen. Ik kan mij ook wel voorstellen dat een uitgeverij niet aan e-books begint, het is ook nog geen gelopen koers, dit geldt ook voor ons. Het kan ook zo zomaar gebeuren, dat wij stoppen met het e-book.

Ik geloof niet dat het e-book ooit het papieren boek gaat verdringen. Als ik kijk naar de ontwikkelingen sinds de jaren ’80 zijn er alleen maar producten bijgekomen en is er nagenoeg niets verdwenen. We zien wel dat de boekenmarkt wordt overspoeld met nieuwe titels, het wordt daarom steeds moeilijker om boeken te verkopen. Je klanten weten te vinden, dat is de sleutel. Doelgroepgericht boeken uitgeven wordt in de toekomst nog belangrijker. Je op de massa richten werkt niet meer.”

E-books

“Je kunt onze e-bookfase ook wel de experimenteerfase noemen. Wij kijken vanaf nu bij iedere nieuwe titel of deze titel ook geschikt is om als e-book uit te brengen. Naar mate de techniek vordert, zullen wij hier ook steeds meer mogelijkheden in krijgen. Het merendeel van onze klanten zal niet snel overstappen op e-books. Mijn verwachting is dan ook dat het aantal klanten dat e-books aanschaft, zwaar in de minderheid zal blijven. Ik dacht dat de e-bookrevolutie al zou losbarsten, maar ik ben inmiddels een stuk nuchterder dan een half jaar geleden. Onze klanten staan nog steeds niet voor onze deur met de eis om e-books uit te brengen.

Het e-book en het lezen op de e-reader is een medium erbij. Ik had weliswaar nooit verwacht dat het e-book het papieren boek zou doen verdwijnen, maar ik had wel een grotere impact verwacht. Het valt mij allemaal enigszins tegen.  Ik verwacht wel dat dit binnen  een jaar gaat aantrekken en dat onze partners ook gaan vragen om e-books te publiceren. Er zitten nog te veel haken en ogen aan de praktische kant. Ik ben geen tegenstander van e-books, maar ik erken dat het lezen van e-books voor mij persoonlijk niet zo speelt.

Zelf heb ik sinds kort een iPad en vind dat een geweldig apparaat. Vanaf papier lezen vond ik altijd fijner lezen dan vanaf een beeldscherm, maar de iPad heeft wel een omslag teweeggebracht. Wij zijn als uitgeverij trendvolgend, wij luisteren naar de markt en de vraag en spelen hier eventueel op in. Als onze klanten om e-books of apps voor de iPad gaan vragen, zullen wij ze maken, doen ze dit niet, dan zullen wij ook het voortouw niet nemen.”

Prijs e-books

Wat is een goede prijs voor het e-book?

“De vraag die wij ons intern stellen, is of het de moeite waarde is om e-books uit te brengen. Wanneer de opbrengsten zo laag zijn, dat er bijna niet uit de kosten te komen is, moeten wij als uitgeverij dan wel e-books gaan uitbrengen? Ik vraag mij wel eens af of er voor ons geld te verdienen is aan e-books. De beleving dat digitale content gratis moet zijn, is ook een probleem. Iedere prijs die gevraagd zal worden voor digitale content is dan per definitie te hoog. Gebruikers zijn pas bereid om te betalen als het een bepaalde meerwaarde geeft, het betrouwbaar is, het status geeft en gebruiksvriendelijk is.

Ik vind de hele discussie over te hoge e-bookprijzen lastig. Ik vind de huidige e-bookprijzen niet bijzonder hoog, het valt mee. Het enige verschil qua kosten tussen een fysiek boek en het e-book zijn de drukkosten, de andere kosten zijn gelijk voor beide vormen. Consumenten gaan er te makkelijk van uit dat alle kosten al eens gemaakt zijn bij het e-book. Maar bij het creëren van een nieuwe e-booktitel, moeten er opnieuw kosten worden gemaakt, dit vergeten veel mensen.”

Beveiliging van e-books (DRM)

Voor- of tegenstander van beveiliging op ebooks?

“Ik vind de discussie lastig. Als gebruiker zeg ik ‘weg met de beveiligingen’, maar als uitgever moet ik het vrije kopiëren van onze content tegengaan. Ik weet nog niet goed wat hier een goede middenweg in is. Wij zijn als uitgeverij voornamelijk een handelaar in rechten, deze rechten moeten goed verdedigd worden. Daarom pleit ik wel voor een vorm van beveiliging, Social DRM is al een stap in de goede richting. Er moet rekening gehouden worden met de slechtheid der mensen. Technisch heb ik te weinig verstand van wat precies een goede beveiliging moet zijn.”

E-bookpiraterij

Wordt piraterij op e-books overschat of onderschat?

“Voor ons soort boeken denk ik dat piraterij wel meevalt. Wij maken voor een bepaald publiek boeken, waarom zou ineens de massa er dan in geïnteresseerd zijn als het e-book gratis online komt te staan? Het blijft diefstal, er wordt inbreuk gemaakt op de rechten. Ik begrijp niet dat piraterij geen diefstal genoemd kan worden (zie artikel). Uitgevers winden elkaar erg op als het om piraterij gaat.

Het is belangrijk om redelijk te blijven in dit verhaal, je moet nooit nieuwe ontwikkelingen negeren maar wel nuchter blijven. Ik geloof in marktwerking, als bepaalde uitgevers de markt willen stagneren door geen e-books uit te brengen, zijn er altijd wel andere uitgevers die wel e-books gaan uitbrengen. Er zijn nu 2 vormen van boeken, dat is het fysieke boek en het e-book. We moeten afwachten hoe dat zich tot elkaar gaat verhouden. Je ziet dat bekende e-bookuitgevers ook nog steeds hun titels als fysieke boeken blijven aanbieden.”

Beeldvorming

Volg je alles wat in de media over uitgevers en e-books wordt geschreven?

“Ik volg nagenoeg alle ontwikkelingen op de voet, wat mij opvalt is dat er vooral veel wordt beweerd. Het zijn interessante discussies, maar het wordt pas echt interessant wanneer er feiten worden getoond. Uitgevers doen dit helaas nog niet, ik ben nieuwsgierig naar hoeveel e-books een Nederlandse uitgever heeft verkocht. Dan krijg je een volledig beeld. Amerika blijft toch een heel ander land dan Nederland en is dus niet helemaal vergelijkbaar. Nederland heeft nogal eens de neiging om zich ergens heel druk over te maken, waar de rest van de wereld dit totaal niet doet.

Het verwijt dat uitgevers hebben liggen slapen, is onterecht. Dat uitgevers lang de kat uit de boom hebben gekeken, dat klopt. Uitgevers zijn trendvolgend, een paar uitzonderingen daar gelaten die voorop lopen. Wanneer er gekeken wordt naar de landen om ons heen, bijvoorbeeld Frankrijk, dan loopt Nederland voorop als het om e-books gaat. Zo slecht doen wij het hier in Nederland dus niet.”

Het volledige interview zal na de reeks ‘State of Print‘ in een gratis e-book gepubliceerd worden en hier op Frankwatching verschijnen.

Volgende week deel 7: “Uitgevers moeten voorop lopen met ideeënvorming, maar niet met innovatie”