Waarom accountants de wereld niet gaan redden

Column – Het was de kop boven een interview in NRC een maand geleden (13 januari) met Peter Bakker, ex-chef TNT, nu de directeur van de World Business Council for Sustainable Development. De kop luidde: ‘Accountants zullen de wereld redden’. Zoiets maakt nieuwsgierig. Dacht dat we het met z’n allen net eens waren geworden dat de typische tel-functie van de accountant vanzelf wel zou verdwijnen in de vaart van de automatisering.

Dat had nog voorkomen kunnen worden als er overtuigend zou zijn gepresteerd, maar die kans hebben de accountants met succes laten liggen. Cijfers lijken ontdaan te zijn van enig gevoel, maar laat verschillende mensen ernaar kijken en je krijgt verschillende interpretaties. En hoe je het ook wendt of keert, de betaler van de rekening van de tellers, de opdrachtgever dus, heeft invloed op de interpretatie van de getallen. Zet er een slimme, maar emotieloze computer neer en je elimineert misschien iets van die onontkoombare vooringenomenheid.

De neutraliteit van het oordeel

Vergelijk het met de hawk-eye in het tennis. Geen tennisser wordt boos op een uitspraak van het elektronische oog. Blijkbaar heeft de tenniswereld vertrouwen in het oordeel, in ieder geval vertrouwen in de neutraliteit van het oordeel.

Terug naar Peter Bakker, in het interview ‘Accountants zullen de wereld redden’. Strekking van het verhaal is dat accountants nodig zijn om de regelgeving in bijvoorbeeld de CO2-uitstoot streng te controleren. Door, jawel, accountants. De vanzelfsprekendheid waarmeer er vanuit wordt gegaan dat we de beroepsgroep van accountants moeten belasten met de opdracht om de wereld te gaan redden, klinkt nogal naïef. Laten we nu echt proberen om de controle op de CO2-uitstoot niet over te laten aan mensen. Geen mens is onkreukbaar, zeker niet als je verondersteld wordt de taal te spreken van de verstrekker van je brood.

In hetzelfde interview met Bakker nog een opmerkelijke alinea. Vraag: ”Als topman van TNT droeg u behoorlijk bij aan de CO2-uitstoot.”

Dat klopt, bij TNT heb ik de uitstoot verdubbeld door twee Boeing 747’s te kopen en die elke dag heen en weer naar China te laten vliegen. Ik schrok toen ik de cijfers zag, dacht eerst dat het een fout was. Ik heb het niet teruggedraaid. Als je die dingen eenmaal hebt gekocht moet je ze laten vliegen.

Let op de logica. Die laatste zin (…moet je ze laten vliegen) is een klassieke. Het is het argument van de vleeseter die een paar kilo plofkip koopt, en daarop aangesproken wordt door een vegetariër. ”Huh? Hoezo? Ze lagen toch al in de schappen, dan ken je ze toch maar beter opeten?”

Geen duurbetaald menselijk leger van accountants nodig

Maar kijk ook vooral naar de waarschuwing die een bot had kunnen geven bij de investeringsaanvraag voor twee Boeing 747’s. De bot had niet achteraf, nee de bot had vooraf precies de uitstoot kunnen voorspellen. Daar is helemaal niets moeilijks aan. De kennis is in alle vormen beschikbaar en kan zorgvuldig worden meegewogen in de investeringsbeslissing. Vooraf. CO2-uitstoot-controle kan heel goed worden overgelaten aan geautomatiseerde systemen. Daar heb je geen duurbetaald menselijk leger van accountants voor nodig.

Over de automatisering van banen gesproken, overal om ons heen in de samenleving gebeurt het. Of we nu willen of niet.

Een aantal voorbeelden van afgelopen weekend

In de verkiezingstijd heb je flyeraars, voordeurbellers, rozen-uitdelers, folderaars en telefonische campagnevoerders nodig. Allemaal vrijwilligerswerk, de capaciteit wordt bepaald door het aantal mensen dat je tot je beschikking hebt. Tenzij je deze baan automatiseert, dan heb je geen schaalprobleem meer. Dat is wat er volgens alweer NRC is gebeurd bij de politieke partij Denk. Voor Denk zijn trollen die gebruikmaken van nep-accounts actief op Twitter en Facebook. Ze stemmen gretig in met positieve berichten over Denk. Er wordt geliked, geretweet en geforward bij het leven.

Hoe je het ook wendt of keert, de betaler van de rekening van de tellers, de opdrachtgever dus, heeft invloed op de interpretatie van de getallen.

Trollen die gebruikmaken van nep-accounts

Denk-ongevallige berichten daarentegen worden verontwaardigd tegengesproken. Allemaal volledig geautomatiseerd. In een pastiche-Denk-reactie te vinden op de site van NRC, laten de heren van Denk weten dat het allemaal nog veel erger is in deze wereld. Iedereen maakt immers gebruik van nep-accounts en trollen, dus waarom Denk niet? Of dit nu waar is of niet, feit is dat het heel goed voorstelbaar is dat het veelal eendimensionale gedrag van veel Twitteraars en Facebook-gebruikers heel goed voorspelbaar is en daarmee zich bij uitstek leent voor automatisering. Alle bestaansrecht dus voor trollen die gebruikmaken van nep-accounts.

De drenkelingen-drone

Een andere geautomatiseerde banenvervanger. Vorige week kwam de drenkelingen-drone in het nieuws. Het Nederlandse Avy ontwikkelde een drone die kan patrouilleren, een boot met vluchtelingen in nood kan herkennen en vervolgens een pakket (maximaal tien kilo) kan droppen. Dit kan bijvoorbeeld een opblaasbare reddingsboot, zwemvesten of voedsel zijn. En natuurlijk ook een zender die data doorstuurt naar de kustwacht of een schip in de buurt.

De drone die in samenwerking met de Euroean Space Agency werd ontwikkeld, heeft een bereik van 400 kilometer en een maximum snelheid van 200 kilometer per uur. De drone kan worden ingezet als ondersteuning van de bestaande kustwacht. De drone dingt mee in de finales van de UAE Drones for Good awards in Dubai, 17/18 februari.

De scanwagen als parkeerwacht

In de grote steden van Nederland rijden steeds meer ‘scanwagens’ rond. Het begon ooit met de Google street-car die de hele verstedelijkte wereld in bereikbaar beeld bracht. Nu is het de scanwagen die met een met camera’s volgebouwd dak rondrijdt in gebieden waar je moet betalen voor een parkeerplaats. De auto rijdt met normale snelheid rond en kan zo’n 1500 kentekens per uur herkennen. Kom daar maar eens overheen met een parkeerwacht.

Maar denk eens aan de mogelijkheden en bedreigingen. Schrijf een wedstrijd uit (noem het de ‘scan-hacketon’) en wees verbaasd over alle combinaties die opeens in het bereik van deze scanwagen liggen. Wanbetalers, openstaande boetes, gestolen auto’s, lease-achterstanden, overspeligen, alles komt binnen bereik.

Het eerstegraads gebruik van zintuigen kan worden overgenomen

De controlerende accountant, de partij-campaigner, de kustwacht, de parkeerwacht, het zijn allemaal rollen in een samenleving waarvan taken op een rechtlijnige manier kunnen worden beschreven. Het eerstegraads gebruik van zintuigen (herkennen van bootvluchtelingen, lezen van nummerplaten, schrijven van tweets voor dummies) kan met gemak worden overgenomen door geautomatiseerde systemen.

Dat de accountants de wereld gaan redden is vette onzin. We zijn al lang blij als ze de wereld niet verkloten.

Dit weekend heb ik ook aandacht besteed aan Stemwijzer en Kieskompas. Ik wil zo langzamerhand ook weleens weten waar ik sta. Wat me opviel? Geen vraag over de aandacht die we wel of niet moeten besteden aan de kwaliteit van het onderwijs en de zorg. Geen vraag over hoeveel leerlingen in een klas, hoeveel handen aan een bed.

Het waarom laat zich raden. Om leraar of verpleger te zijn, heb je een combinatie van vaardigheden en handelingen nodig die nog niet, en misschien wel nooit niet, vervangen kunnen worden door bots, trollen of anderszins geautomatiseerde systemen.

Het zijn de docenten en verpleegsters die de wereld gaan redden

Dat de accountants de wereld gaan redden is vette onzin. We zijn allang blij als ze de wereld niet verkloten. Het zijn docenten en verpleegsters die de wereld gaan redden, en niemand anders. Ik wou dat ik dat de Stemwijzer en het Kieskompas had kunnen duidelijk maken.