Examendistributie in onze veranderende wereld is gammel & achterhaald

Eéntje lokte de conciërge naar buiten, uit zijn conciërgekamer. Het was de tijd van de middelbare school, de vijfde klas. Als meneer van Neerbosch op veilige afstand was dook een ander zijn kamertje in, een derde hield de wacht. Uit de prullebak werd een nog nat stencil-moedervel gehaald. Het was het proefwerk scheikunde van morgen.

Stencil-moedervellen en een schemerlamp

Dit proefwerk werd opgerold in een plastic zak meegenomen. Met dit moedervel waren die ochtend de 25 papieren proefwerken gestencild en door de leraar opgehaald. Stencilen is het printen van vroeger.

’s Avonds kwamen we bij mij thuis bij elkaar. We nodigden de knapste scheikundekop uit en hingen het moedervel tegen de kap van de schemerlamp. Zo konden we de vragen lezen. We hadden de grootste moeite om de antwoorden te vinden. De paar mede-leerlingen die dreigden te blijven zitten werden gebeld en kregen de antwoorden. Kennis-socialisme van het eerste uur. Veel te laat kwamen we er achter dat de schemerlamp vol met inktvlekken zat.

Keten van examendistributie is gammel

Hoe er ingebroken is op de Ibn Ghaldoun-school in Rotterdam is nog niet bekend. Er wordt vermoed dat de inbreker door het dak de kastkluis is binnengedrongen, daar 24 examens uit het plastic folie heeft gehaald, gefotografeerd, teruggelegd, door het dak de kluis heeft verlaten en vervolgens is hij op het internet aan het handelen geslagen. De hele keten van de examendistributie is zo gammel als een Fyra en deze krakkemikkigheid staat niet in verhouding tot het financiële risico dat gelopen wordt.

Risico’s in een veranderende wereld

Examens worden gemaakt en gedrukt bij Lijnco in Groningen. Dan worden ze in gesealde pakketten vervoerd naar honderden scholen waar ze in kluizen terechtkomen, waaronder kluizen met een dak van strokarton of systeemtegeltjes. Tussen het moment van ontvangst en het examen zelf zit een paar weken. De schade als er ergens een lek is kan enorm groot zijn. Het examen Frans voor VWO kwam op het internet en duizenden leerlingen moesten een dag later hun examen maken. Reizen naar Salou en Sunny Beach in Bulgarije werden uitgesteld.

De procedure van het drukken en distribueren van examens is hetzelfde gebleven, terwijl de wereld veranderde. Kodak en Free Record Shop kunnen getuigen wat er dan gebeurt.

Op zoek naar ketenverkorting

De zaak schreeuwt om een vernieuwing en is een mooie metafoor. Op zoek naar ketenverkorting. Een eerste aanzet. Alle leerlingen krijgen een geprepareerde tablet die maar één ding kan: het examen ophalen op het juiste moment, via de school-wifi. Een paar minuten daarvoor wordt het document ergens online gezet. De leerlingen schrijven ouderwets, met pen en papier.

De investeringen om dit te doen zijn te overzien, de besparingen zijn groot, geen bomen hoeven gekapt, geen co2-transport wordt verspild. Kan het? Ja het kan, met alle aannames van bandbreedte, beveiliging en uitwijk-mogelijkheid. Desnoods wordt het examen geprint, die ochtend, op de school. Gaan er mensen zich zorgen maken? Ja, natuurlijk gaat dat gebeuren. Het woord stemcomputer gaat vallen. Een ding is zeker: de eindexamen-leerlingen in Nederland zijn dit jaar goed weggekomen. Dit was een knullige fraude. Het kan veel serieuzer.

Deze column werd eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.