Waarom Beatrix ongelijk heeft

“In deze tijd van mondialisering zijn snelheden vergroot en afstanden verkleind. Technische vooruitgang en individualisering hebben de mens onafhankelijker en afstandelijker gemaakt.”

“Vroeger was er vrijwel overal burenhulp en vormde nabuurschap de basis van de samenleving. Men kende elkaar. Maar de moderne mens lijkt weinig aandacht te hebben voor de naaste. Nu is men vooral met zichzelf bezig. We zijn geneigd van de ander weg te kijken en onze ogen en oren te sluiten voor de omgeving. Tegenwoordig zijn zelfs buren soms vreemden. Je spreekt elkaar zonder gesprek, je kijkt naar elkaar zonder de ander te zien. Mensen communiceren via snelle korte boodschapjes. Onze samenleving wordt steeds individualistischer. Persoonlijke vrijheid is los komen te staan van verbondenheid met de gemeenschap. Maar zonder enig ‘wij-gevoel’ wordt ons bestaan leeg. Met virtuele ontmoetingen is die leegte niet te vullen; integendeel, afstanden worden juist vergroot. Het ideaal van het bevrijde individu heeft zijn eindpunt bereikt. We moeten trachten een weg terug te vinden naar wat samenbindt.”

Zojuist heeft Koningin Beatrix haar jaarlijkse kersttoespraak gehouden. Een toespraak waarin ze dit keer duidelijk stilstaat bij het individuele en collectieve belang. Technologie heeft er in haar ogen voor gezorgd dat mensen van elkaar vervreemd zijn.

In beginsel heeft de majesteit gelijk. Wanneer ik terugblik op de geschiedenis heeft technologie er inderdaad voor gezorgd dat wij mensen van elkaar verwijderd zijn. We hebben onze stammen van weleer verlaten en zijn van een zwervend volk uiteindelijk geëindigd in de grote miljoenensteden waarin iedereen elkaar niet of nauwelijks kent. En technologie is hier inderdaad de verstorende factor geweest. Van het agrarisch tijdperk, naar het industrieel tijdperk, naar nu het kennis tijdperk (Third Wave Toffler) heeft technologie ons van elkaar vervreemd.

Met de huidige technologie (ICT) is echter iets vreemds aan de hand. In plaats van nog verder van elkaar af te komen staan, biedt het juist de mogelijkheid om elkaar op een unieke wijze te verbinden. Via LinkedIn, Schoolbank, Hyves ben ik in staat om oude relaties nieuw leven in te blazen. Via Twitter ben ik in staat om het leven van honderden mensen te volgen, hetgeen mij een unieke blik op hun leven geeft. Wij vormen een community. De stam van vroeger in een modern digitaal jasje.

De huidige technologie heeft naar mijn mening een paradox in zich. Een paradox die wij uitgebreid beschreven hebben in het boek “Me The Media: Rise of the Conversation Society”. Het is het paradox van het individu. Aan de ene kant zorgt nieuwe technologie er voor dat ik als individu mij zelf beter kan ontwikkelen, ontplooien. Technologie helpt mij om de hoogste sport van de ladder van Maslow te beklimmen. Aan de andere kant helpt dezelfde technologie mij juist om mij te verbinden met willekeurig wie dan ook op deze planeet. De magische grens van Dunbar – maximaal 150 vrienden – wordt hiermee vergroot. En kijk maar eens wat deze verbintenissen aan toegevoegde waarde opleveren: Wikipedia, Linux, rellen in Iran zien het licht, de veiling van Kaat Mossel. En deze lijst is niet eindigend, maar wordt iedere dag aangevuld.

Het is dus niet individueel versus collectief. Het een sluit het ander niet uit! Het is niet “of-of” maar juist “en-en”! Ik heb mij als individu nog nooit eerder zo verbonden gevoeld met het collectief. Technologie helpt mij hierin. Technologie is de verbindende schakel.

Het is alleen oppassen geblazen dat we ons niet verliezen in het digitale. Maar ook hier is het “en-en”. We leven en in het fysieke (meatspace) en in het digitale (cyberspace). Het is zaak om de geneugten van het digitale ons fysieke bestaan te laten verrijken. Laat de bits de atomen helpen. Bits to the rescue! Data is de nieuwe olie kan leiden tot een betere maatschappij waarin “goed doen” centraal staat. Een nieuwe ruwe grondstof die wij zo hard nodig hebben om de fouten uit ons industriële verleden te herstellen.

Nu vraag ik aan het collectief: wat is jouw mening? Laat deze achter in de comments!