Stop met decembergedrag: zo bouw je als leider aan echt vertrouwen

Er is een moment in het jaar waarop zorgverzekeraars veranderen van degelijke dienstverleners in hyperactieve circusartiesten: december. Zodra de overstapperiode begint, gaan alle communicatieregisters open. Je kunt geen reclameblok, bushokje of socialmediakanaal openen zonder dat er een zorgverzekeraar op je schouder tikt: “Hoi! Wij zijn de meest klantgerichte, persoonlijke, empathische partij in de markt. Echt waar. Kijk maar naar onze warme stockfoto’s.”

Maar zodra de kalender de magische grens van 1 januari passeert, wordt het ineens akelig stil. Het is alsof alle communicatiespecialisten collectief op winterslaap gaan.

En eerlijk: wat denk je als klant? Precies. “Het gaat niet om mijn gezondheid, het gaat om mijn geld.”

Alle mooie beloftes blijken vooral functioneel in die ene maand waarin overstappen loont. Voor hen dan. En nu komt het pijnlijke stuk: veel managers communiceren precies zo.

Het ‘decembergedrag’ van leiders

Kijk naar hoeveel projecten er starten aan het eind van het jaar. Er wordt een gelikte kick-off georganiseerd. PowerPoint-decks worden gelanceerd alsof het ruimtevaartuigen zijn. Het managementteam straalt: “Dit project gaat alles veranderen!”

En daarna? Business as usual.

De interne communicatie droogt op, updates blijven uit, managers duiken terug in hun oude ritme en medewerkers denken na drie weken: “O ja, dat project… we zouden er ‘met z’n allen’ voor gaan, toch?”

Het resultaat is voorspelbaar: weinig beweging, weinig eigenaarschap, weinig resultaat. En dan is iedereen verbaasd. “Waarom komt het niet van de grond?”

Omdat je geloofwaardigheid hetzelfde lot trof als die zorgcampagne na 1 januari: verdwenen als sneeuw voor de zon.

Consequent en consistent: het fundament van geloofwaardigheid

Communicatie is geen event. Het is een ritme. En ritme geeft vertrouwen. Als je alleen communiceert wanneer jij iets van de ander nodig hebt (inzet, verandering, motivatie) dan voelt iedereen dat onmiddellijk. Mensen zijn allergisch voor instrumentele communicatie.

Medewerkers zijn niet cynisch, ze zijn getraind. Jarenlange ervaring heeft ze geleerd: “Wacht maar even af, over twee weken horen we er niets meer over.” En dus gebeurt er precies niets.

Consequent communiceren betekent dat je voorspelbaar bent. Dat mensen weten: deze manager komt terug op wat hij zegt.

Dat betekent niet dat je altijd hetzelfde vertelt, dat zou pas saai zijn. Wel dat je regelmatig, helder en eerlijk bent over waar je staat en wat er nodig is. Consistent communiceren gaat over de inhoud: dezelfde boodschap, dezelfde prioriteiten, dezelfde richting. Niet iedere week een ander accent omdat je zelf weer nieuwe inzichten had na een MT-overleg. Niet alleen in december om met de laatste krachtsinspanningen tòch nog de jaartargets te halen.

Als jij wispelturig bent, worden je medewerkers dat ook, en dat is zelden een organisatieverbeterende strategie.

Waarom het misgaat:

1. Managers onderschatten herhaling. Veel leiders denken dat herhalen betekent dat je mensen onderschat. In werkelijkheid betekent het dat je respecteert hoe druk mensen zijn. Herhaling is geen saaiheid; het is service.
2. Drukte wordt excuus voor inconsistentie. De paradox: juist wanneer het druk is, hebben mensen meer behoefte aan duidelijke communicatie, maar precies dan wordt die communicatie als eerste geofferd.
3. Angst voor ‘niks nieuws te melden’. Managers denken dat een update alleen waarde heeft als er groot nieuws is. Onzin. “We zijn nog steeds op koers, dit zijn de volgende stappen” geeft meer vertrouwen dan stiltes die iedereen zelf gaat invullen.
4. Ze overschatten het effect van de kick-off. Een krachtige start is mooi, maar als je daarna zwijgt, voelt de kick-off achteraf als een toneelstukje. Impact verdampt als er geen vervolg komt.

Wat consistent communiceren oplevert:

• Duidelijkheid en rust: mensen weten waar ze aan toe zijn.
• Vertrouwen: niet omdat je perfect bent, maar omdat je betrouwbaar bent.
• Betrokkenheid: wie meegenomen wordt in het proces, voelt zich onderdeel van het resultaat.
• Snellere verandering: communicatie versnelt, stilte vertraagt.

En ja, het vraagt discipline. Consequent communiceren is net als sporten: het werkt vooral als je het niet alleen doet wanneer het je uitkomt.

Drie praktische adviezen (die je niet mag overslaan)

1. Bouw een vast communicatie-ritme in. Wekelijks, tweewekelijks, maandelijks: kies wat past, maar kies iets. En hou je eraan. Zelfs als je agenda ontploft. Een managementupdate die consequent komt, weegt zwaarder dan een spectaculaire kick-off.
2. Zeg het ook als je niets nieuws hebt. Het voelt misschien onzinnig, maar het is cruciaal. Een korte update: “Geen grote ontwikkelingen, maar dit is wat we doen en waar we staan,” geeft rust. Stilte creëert ruis.
3. Leg uit waarom je communiceert, niet alleen wat. Mensen willen context: waarom is dit belangrijk, waarom nu, waarom jij? Hoe meer medewerkers het verhaal begrijpen, hoe meer ze bereid zijn er onderdeel van te zijn. Een project zonder verhaal is een Excel-sheet met een logo erop.

Leiderschap = communicatie

Communicatie is geen marketingcampagne. Het is leiderschap. Als je als manager alleen zichtbaar bent wanneer je iets nodig hebt, moet je niet verbaasd zijn als mensen afhaken.

Zorgverzekeraars komen er misschien mee weg, jij niet. En dat is maar goed ook. Want waar zij alleen jagen op overstappers, bouw jij aan vertrouwen, samenwerking en vooruitgang.

Niet met bombarie, maar met ritme. Consequent, consistent en vooral: geloofwaardig.