Brexit & de autoriteit van Google

Column – Neil, een sinds kort in Haarlem wonende Ier, had vorige week voordat we gingen slapen, de sites van de bookmakers nog bekeken. Dat was de dag voor het Brexit-referendum. Er was geen twijfel, de goksites gaven duidelijk aan dat het Britse volk in de meerderheid zou kiezen om bij Europa te blijven. Gerust gingen wij naar bed, de groep van vijf die twee dagen tot elkaar veroordeeld was om na te denken over de veranderende wereld, en hoe je met verschillende culturen en leiderschapsstijlen binnen een groot bedrijf omgaat.

Volgende ochtend om zeven uur liep Neil in de tuin. Een ochtendsigaret. Er was duidelijk gekozen voor een Brexit. Hij schudde zijn hoofd: ”If I were British I would not be proud on the country that we leave to our children.”

Je zou zeggen dat er een logische volgorde der dingen is bij verkiezingen. Als kiezer weet je dat je zorgvuldig met je stem moet omgaan. Je leest, luistert, laat je informeren door personen aan wiens mening en oordeel je waarde hecht. Desnoods laat je je bevragen door een online bevrager die je kunt vertrouwen, en dan kom je waarschijnlijk uit bij de de kieswijzer, de stemwijzer of het kieskompas. De wijzer of het kompas geeft je een advies en het is aan jou om daar iets mee te doen. Hoe dan ook, je bent goed geïnformeerd, zoals dat heet. Je moet hopen dat meer kiezers dat doen.

If I were British I would not be proud on the country that we leave to our children.

Hoe beter geïnformeerd de kiezer is, des te meer waarde je kunt hechten aan de representatieve werking van een democratie. Als iedereen de ware feiten kent, dan hoef je je geen zorgen te maken over de uitslag van een verkiezing. De keuze van het volk is een weloverwogen, of je het er nu mee eens bent of niet. Kortom: eerst informeren en oriënteren, daarna stemmen.

Paniekzaaiende campagne en een misleidend bedrag

En hier ging het al fout. The Telegraph concludeerde na het referendum dat het Verenigd Koninkrijk gekozen heeft voor een Brexit na een paniekzaaierige campagne van beide kanten en een grof misbruik van statistieken. Bijvoorbeeld: het Remain-kamp dreigde met het bedrag van £4.300. Dat zouden de kosten zijn per gezin als de EU werd verlaten. Fact-checking schrijft dat het een misleidend-bedrag is, een ‘red herring’ (overigens: waarom moet ik zo lang zoeken naar het £-teken op mijn toetsenbord? Zegt dat ook niet al iets?).

Ander dreigement, nu van het Brexit-kamp: lidmaatschap van de EU kost het land meer dan £350 miljoen per week. Het feit klopt niet. Het is hoogstens £160 miljoen per week. En daarnaast moet je ook nog de vele directe investeringen van de EU in Brittannië verrekenen.

Er zo zijn nog tientallen voorbeelden te geven van aantoonbare onjuistheden. Het bereik was groot, dankzij het internet en alle roddelwolken die eromheen hangen. Kortom, er is een keuze gemaakt door weliswaar geïnformeerde kiezers, maar het waarheidsgehalte van de aangereikte informatie was bedroevend. De bron met autoriteit was schaars.

Daarna de uitslag. Daarna de bewustwording

En wat bleek: de dag na de verkiezingen wendden de Britse kiezers zich massaal tot Google met een paar vragen die trending werden.

• Trending vraag 1: What does it mean to leave the EU?
• Trending vraag 2: What is the EU?
• Trending vraag 3: Which countries are in the EU?
• Trending vraag 4: What whill happen now we’ve left the EU?
• Trending vraag 5: How many countries are in the EU?

Het is interessant. Een volk kiest ervoor om de EU te verlaten en vraagt zich vervolgens af wat het betekent en wat ze nu eigenlijk verlaten hebben. De volgorde der dingen is omgedraaid. We gaan eerst ongeïnformeerd stemmen, en vervolgens gaan we ons afvragen wat we eigenlijk gestemd hebben.

Aanbevolen waarheid van Google

En dat vragen we aan Google, de authoriteit. Althans, Google is de veilingmeester van de informatiemarkt die ons verwijst naar de instantie die het hoogste in haar ranking staat. De door haar aanbevolen waarheid. En Google verwijst als antwoord op de vraag ‘what does it mean to leave the EU?’ als eerste naar een artikel dat twee weken vóór het referendum werd gepubliceerd. Wat iedereen toen dus had kunnen lezen.

Tegelijkertijd kun je in GoogleTrends vinden dat er vlak na de Brexit een enorme stijging is van het aantal mensen dat een Iers paspoort wil aanvragen. Om op die manier bij de EU te blijven.

De bevolking heeft besloten

“De bevolking heeft besloten en de bevolking heeft gelijk”, zei Geert Wilders over Brexit. Inderdaad, de bevolking heeft besloten. Maar of de bevolking ook gelijk heeft is de vraag. “De bevolking heeft besloten en gaat daarna kijken of ze gelijk heeft”, en daarbij wendt de bevolking zich massaal tot Google.

De bevolking heeft besloten en de bevolking heeft gelijk. – Geert Wilders

De Griekse tragediedichter Euripides schreef: “Nieuwe gezichten hebben meer autoriteit dan vertrouwde gezichten.” Google is blijkbaar het nieuwe gezicht. En dat het citaat van een schrijver van tragedies afkomstig is, kan geen toeval zijn.

Tekeningen met dank aan Sterre Steins Bisschop.