Yes! Solliciteren zonder stress?

Spannend natuurlijk, zo’n sollicitatiegesprek. Het is nou niet direct iets waar je je erg comfortabel bij voelt. Je bent zenuwachtig en dat voel je in iedere vezel van je lijf – stress. Meer dan vervelend, want je wilt die baan natuurlijk wel graag hebben. Hoe houd je die stress in de hand zodat die spanning niet met je op de loop gaat tijdens het gesprek?

Hoe zit dat met die stress?

Stress is niet altijd een slechte zaak, je hebt een beetje stress nodig om een goede prestatie te leveren, zoals bijvoorbeeld bij een sollicitatie.

Victor Kallen, klinisch psychofysioloog bij TNO zegt hierover: “Dezelfde neurobiologische processen die verstoord zijn bij depressieve en zieke mensen spelen ook een rol in optimaal presteren. Stel dat je op korte termijn een topprestatie moet leveren, dan maakt je lichaam stresshormonen aan, komt er veel glucose in je bloed en kun je langer en beter presteren.”

Een beetje stress voelen, voor en tijdens een sollicitatiegesprek, is dus eigenlijk prima. Maar te veel stress zorgt ervoor dat je niet jezelf kunt zijn en zelfs lichamelijke klachten ervaart. Het gaat om die balans tussen op je tenen lopen en je beste beentje voorzetten om de stress op een acceptabel niveau te houden. Een klein beetje stress zorgt ervoor dat je focus toeneemt en dat je alert en scherp wordt. Precies wat je nodig hebt op zo’n moment.

Stress in het sollicitatiegesprek

Een sollicitatiegesprek is een bijzonder gesprek dat je niet vaak voert. Er is een sterke afhankelijkheid omdat de ander een baan in de aanbieding heeft die jij graag wil. Daarnaast breng je in zo’n gesprek je sterke punten en ervaring naar voren op een manier zoals je het bij je vrienden of familie niet zo snel zou doen. Het is een ongewone en stressvolle situatie.

Om de stress beheersbaar te houden zijn 3 vragen belangrijk voor je:

1. Wat kun je doen als voorbereiding?
2. Hoe ga je om met lastige situaties?
3. Hoe maak je jezelf (weer) rustig?

Ik ga je hier wat meer over vertellen.

1. Wat kun je doen als voorbereiding?

Omdat je niet zo vaak een sollicitatiegesprek meemaakt is het zinvol jezelf voor te bereiden. Dat kun je doen met deze 3 acties:

Actie 1: typische sollicitatievragen

Zo kun je van te voren nadenken over de gebruikelijke vragen die gesteld worden in een sollicitatiegesprek. Dit is mijn top 5:

1. Vertel eens wat over jezelf?
2. Wat weet je over onze organisatie?
3. Hoe gemakkelijk leer je nieuwe dingen?
4. Wat beschouw je als je sterktes?
5. Wat ligt je wat minder goed?

Actie 2: bedenk een elevator pitch

Tja, en dan komt gelijk die eerste vraag: “Vertel eens wat over jezelf”. Hoe doe je dat eigenlijk? Je kunt daarvoor de elevator pitch gebruiken. Dit is een korte presentatie waarin je jezelf presenteert bij je toekomstige werkgever.

Een goede elevator pitch geeft antwoord op de volgende vragen: wie ben ik? Wat doe ik en voor wie? Welke waarde of voordeel heb ik te bieden aan de toehoorder? De kern van je antwoorden vat je samen en dan heb je een elevator pitch. Een voorbeeld:

Mijn naam is Henk Veenhuysen en ik help mensen bij het verbeteren van hun professioneel gedrag. Vroeger was ik manager en had ik een stijl van leidinggeven waarbij ik vertelde hoe de werkzaamheden het beste konden worden uitgevoerd. Nu als coach en trainer stel ik de juiste vragen die leiden naar antwoorden van jezelf en jouw stijl van leiderschap. Ik sluit daarbij aan op de vaardigheden van de mensen zelf waardoor een verbetering van binnenuit als vanzelf gaat. Ik help mensen te groeien tot de beste versie van zichzelf.

TIP: laat je pitch aansluiten op de functie die je wil, gebruik geen of niet te veel jargon, oefen de pitch een keer hardop.

Actie 3: word een ‘star’

In sollicitatiegesprekken wordt vaak gebruik gemaakt van de STAR(R)-Methodiek. Dit is een gestructureerde manier om een beeld te krijgen van jou als sollicitant. Je kunt je voorbereiden op het sollicitatiegesprek met deze methode door thuis te oefenen.

Voorbeeldje?

• Situatie: geef een voorbeeld uit je huidige werk waar je bij betrokken was en wat je met een goed resultaat hebt afgerond.
• Taak: wat was jouw taak in die klus?
• Actie: kun je in het kort beschrijven welke activiteiten je hebt gedaan?
• Resultaat: wat was effect (of resultaat) van die activiteiten?
• Reflectie: is het allemaal goed gegaan of gingen er ook dingen fout? Wat heb je ervan geleerd?

TIP: bedenk voorbeelden waar jezelf veel energie uit hebt gehaald en die je leuk vond om te doen. Op die manier laat je je enthousiasme en je talent goed zien. Aarzel niet om meteen een beeld te geven van je worstelingen en hoe je die overwonnen hebt.

So far so good als het gaat om het in balans houden van je stress. Door een goede voorbereiding kun je de bovenstaande vragen relatief makkelijk en goed beantwoorden. Dit zorgt ervoor dat je zelfvertrouwen groeit in het gesprek waardoor je lastige vragen makkelijker kunt beantwoorden. Pas wel op dat je niet te veel tijd aan de voorbereiding besteedt, anders zit je wat te strak in het gesprek.

2. Hoe ga je om met lastige situaties?

Het kan natuurlijk gebeuren. Het sollicitatiegesprek wordt lastiger en zonder dat je dit wilt ervaar je stress. Je merkt het aan jezelf dat het niet goed met je gaat, je hebt meer spanning in je lijf.

Dit zijn voorbeelden van lastige situaties met tips om er goed mee om te gaan:

Je bent iets belangrijks vergeten te zeggen

Het kan natuurlijk voorkomen dat je iets belangrijks vergeten bent om te zeggen. Opnieuw met je gesprek beginnen kan niet. Herstellen kan wel en raad ik je zeker ook aan. Zo kun je bijvoorbeeld in het gesprek het volgende zeggen: “Ik heb nog een punt wat ik graag zou willen toevoegen aan je vraag van zojuist”. Je kunt ook na het gesprek een mailtje sturen waarin je bedankt voor het gesprek en waar je als toevoeging nog iets zegt wat je vergeten bent. Misschien ongebruikelijk maar het maakt het beeld wel compleet en het laat zien dat je attent bent.

Help, op wie richt ik me?

Je komt binnen voor je sollicitatiegesprek en daar zitten ze: een commissie van 5 man sterk. Dat is erg intimiderend en een lastige, stressvolle situatie. Zeker als je wat introvert van aard bent. Direct stormen er allerlei vragen door je hoofd: op wie richt ik mij? Kan ik wel goed contact maken? Je kunt je stress hanteerbaar maken door pen en papier mee te nemen (een mooi boekje werkt altijd) en in het voorstelrondje de namen te noteren zodat je aan iedereen in het gesprek persoonlijke aandacht kunt geven.

Er worden rare vragen gesteld

Zit je net lekker in het gesprek, wordt er een rare vraag gesteld en zit jij met je mond vol tanden. Bijvoorbeeld deze: “Als je een plant zou zijn, welke zou dat dan zijn en waarom?” Eerst denk je dat het een grap is maar dat blijkt niet zo te zijn. In steeds meer sollicitatiegesprekken wordt dit type vragen gevraagd.

De vragen worden gesteld om te kijken hoe je op een moeilijke situatie reageert en hoe makkelijk je kunt improviseren. Hoe pak je dit aan? Je kunt jezelf wat bedenktijd geven door als eerste reactie te zeggen: “Leuke vraag, laat me daar even over nadenken” (ook echt doen!) en vervolgens je reactie te geven.

Dit zou bijvoorbeeld je reactie kunnen zijn: “Leuk om even over na te denken. Ik zou mezelf dan vergelijken met een zonnebloem. Die staat altijd gericht op de zon en dat doe ik ook omdat ik altijd focus houd op wat belangrijk is. En nadat ik uitgebloeid ben zit ik vol met pitten die voor volgend jaar voor nieuwe zonnebloemen zorgen. Ook dat kenmerkt mij: ik vind het belangrijk om voor anderen te zorgen.

3. Hoe maak je jezelf weer rustig?

Ook zonder de rare vragen kun je als gevolg van te veel stress helemaal vast komen te zitten in het gesprek. Je weet opeens niks meer, je krijgt het warm en je gaat misschien wel blozen. Je wilt het niet maar het gebeurt toch. Wat dan?

1. Stel een vraag

   Neem een slokje water en haal adem en neem een klein moment om jezelf weer bij elkaar te rapen. Geef een korte tussenreactie zoals: “Laat me eens even denken” of “Bedoel je hiermee ….?” Of “Ik begrijp de vraag niet helemaal. Zou je die wat anders kunnen stellen?” Wat je ook kunt doen is om te checken of je de vraag volledig hebt beantwoord. Dat doe je door de vraag te stellen: “Geeft mijn reactie voldoende antwoord op de vraag die je me stelde?”

2. Wederzijds belang en relativeer

   Bedenk dat het sollicitatiegesprek in de basis een kennismaking is tussen de organisatie en jou. Natuurlijk vragen ze het hemd van je lijf om erachter te komen of je geschikt bent. Maar jij bent ook interessant voor de werkgever, anders nodigen ze je niet uit. Je wilt dus graag weten of de organisatie ook bij jou past. Stel daar vragen over. Het gaat om een wederzijds belang.

3. Let op je ademhaling

   Als je gespannen bent loop je het risico dat je steeds sneller gaat praten. Je ademhaling komt daardoor ‘hoog’ te zitten, ter hoogte van je borst. Dat is onrustig en voelt niet prettig. Beter kun je op zo’n moment bewust de buik- of middenrifademhaling. Dit kun je doen door je hand op je buik te leggen als je gespannen bent. 

4. Kleed je comfortabel

   Kies voor het sollicitatiegesprek kleding uit waar je jezelf lekker in voelt. Natuurlijk zijn er soms voorschriften en stem je af op wat gebruikelijk is in die organisatie. Maar doe er dan een lekker comfortabel katoenen T-shirt onder. Vangt zo’n shirt mooi dat beetje zweet op.

Check en dubbelcheck

Alles gelezen en begrepen? Heb je zin in je sollicitatiegesprek? Dan hier nog even in een notendop de belangrijkste punten:

1. Een beetje stress is oké en nodig voor het gesprek.
2. Verminder je spanning door een goede voorbereiding.
3. Je hebt goed bedacht wat je wil zeggen over je ervaring en talent.
4. Je bent niet (meer) bang voor de onverwachtse situaties.
5. Je weet hoe je jezelf eenvoudig wat rustiger kunt krijgen.

Succes met je gesprek!
(Oh ja, zet je telefoon even uit.)