De kip of het varken, wat ben jij?

Column – Voordat ik mijn computer in mijn leren rugzakje had gedaan om uit eigen wil de kamer te verlaten, werd gekscherend gezegd dat ik bij deze stand-up-vergadering niets te zoeken had. ‘Waarom eigenlijk niet?’, zei ik lacherig. ‘Because you’re a chicken’, zei de aardige Engelsman. Zijn ellebogen gingen op en neer. Vogeltjesdans-beweging.

De parabel van de kip en het varken gaat als volgt: een varken en een kip wandelen rustig, ze kennen elkaar van de boerderij en vonden elkaar in hun voornemen om er eens op uit te gaan, door de populierenlaan. Ze raken aan de praat zoals varkens en kippen dat soms doen.

Committed versus involved zijn

“Zeg varken, wat vind jij, wat dacht je er van als wij samen iets zouden beginnen?”, vraagt kip.
“Jazeker”, knort varken, “waar dacht je eigenlijk aan?” “Wat dacht je van een restaurant, Restaurant Alles Vers Van Het Land”. Varken antwoordt: “Hm, prachtidee, en wat gaan we de bezoekers te eten geven?” Waarop kip zegt: “Ik dacht aan uitsmijters, of omeletten, met spek of ham? Jij levert de spek en ham, ik de eieren”. Varken denkt even na en zegt dan: “Hm, nee dank je, kip. Het zou betekenen dat ik steeds meer van mezelf geef, en jij hoeft alleen maar eieren te leggen, wat je toch al doet. Laat me het in het Engels zeggen: ik zou echt ‘committed’ zijn, jij alleen maar ‘involved’.

Nee, dit is geen meehuilen met de trendy wolven in het platgetreden bos van de agile modegril.

Het principe van de parabel van de kip en het varken wordt veel gebruikt bij agile projecten. Nee, dit is geen meehuilen met de trendy wolven in het platgetreden bos van de agile modegril, dit heeft te maken met de alertheid die je altijd moet hebben om het goede te behouden en het kwade te dempen, om de zin uit de onzin te zeven. Die kip en dat varken raakten met hun super-korte dialoog de kern van voorwaarden waaronder teams al dan niet succesvol zullen zijn.

Bekijk eens het voorbeeld van scrum-teams die hun dagelijkse stand-up-vergadering hebben. Ontwikkelaars, testers, ontwerpers staan in een kring, samen met de product-owner en scrum-master, en het moeten allemaal varkens zijn. Alle afspraken die worden gemaakt hebben concrete acties van personen in de kring tot gevolg. De verantwoordelijkheid om iets gedaan te krijgen ligt per definitie altijd bij iemand in het team. Afschuiven of verwijzen is geen optie. Je levert, en als er niet geleverd wordt heb je iets uit te leggen. Als je telkens weer aan de beurt bent om te verklaren waarom er niet geleverd werd, kun je je biezen pakken. Misschien heb je morgen wel weer een andere klus, fijn voor je. Dan ben je zeker een kip.

Bekijk eens de verbazing die er kan zijn over statussen die worden verleend of beloningen die worden uitgekeerd, ook voor niet-geleverde verdiensten. Onverdiensten dus. Of het nu een voetballer is of een board-member, een bestuurder van een woningcorporatie of de korpschef van de politie, een private onderneming of een ambtelijk apparaat, een baatzuchtig declarerende consultant of een oncontroleerbare futurist, het maakt niet uit. Als er geen verbinding is tussen de prestatie en de beloning – in wat voor vorm dan ook -, als die relatie er niet is, is er een grote kans dat je met een kip te maken hebt.

Als er geen verbinding is tussen de prestatie en de beloning, als die relatie er niet is, is er een grote kans dat je met een kip te maken hebt.

De varkens, dat zijn de seizoenkaarthouders die ieder jaar meer betalen, de hypotheeknemers die niet tijdig werden gewezen op aantrekkelijker voorwaarden, de woningzoekenden die maar niet aan de beurt komen, de agenten op straat die op de nullijn moet blijven en vergeefs wachten op een reorganisatie, de toilet-juffrouwen die alleen nog maar de plaat mogen poetsen als de durfinvesteerders zijn uitgeraasd.

Neem de zelfmoordterrorist

Maar de rol van het varken en de kip kan ook bepaald worden door het perspectief van waaruit het wordt bekeken. Neem de zelfmoordterrorist. In de ogen van de westerling is het bij uitstek een varken. Hij geeft immers alles wat hij heeft, zijn leven, voor zijn goede zaak. Maar in de ogen van de extreme gelovige is dit offer niet meer dan een logische en noodzakelijke stap – het leggen van een ei – in zijn weg van het hiernumaals naar het hiernamaals: hij komt ongeschonden uit zijn daad, zijn leven wordt elders voortgezet. Het is eigenlijk een kip.

Verantwoordelijk van staart tot kop

Een groep samenwerkenden heeft grotere kans op voortbestaan als er alleen maar varkens in zitten en de kippen werden geweerd of verwijderd. Iedere deelnemer moet baat hebben bij succes, en moet ongemakkelijk worden bij verklaarbare en toewijsbare ondermaatsheid. Een logisch gevolg is dat de teams zelfsturend zullen willen zijn: het geeft de vrijheid om de voorwaarden voor succes te scheppen en ontneemt de logische uitwijk om de schuld voor falen bij anderen te leggen. Verantwoordelijk van staart tot kop. Er wordt niet eenzijdig gedelegeerd maar in overleg verdeeld.

“Kip”, vroeg varken, “en als we nu ook pootjes op het menu zetten, pootjes om te kluiven?” “Kippenpootjes?”, vroeg kip. “Ja, waarom niet?”, zei varken.

En weg was kip. Zo snel als zijn pootjes hem konden dragen.