Big data: over de kwallen en de kwanten

De kwallen hebben het moeilijk. De kwanten komen er aan. Ik lees de Nederlandse vertaling van Big Data: A Revolution That Will Transform How We Live, Work and Think. En ergens midden in het boek, pagina 133, komt het woord ‘kwanten’ voor. Het zijn de wiskundige genieën op Wall Street die hun gegevens stoppen in algoritmische modellen om onverwachte correlaties op het spoor te komen waar geld mee kan worden gemaakt.

Kwanten & kwallen

En als er kwanten (quanten) zijn moet je ook het podium gunnen aan de kwallen (quallen), lijkt me. De kwallen proberen te begrijpen waarom zaken gaan zoals ze gaan, ze zullen een verklaring zoeken, ze gaan op zoek naar causaliteiten, ze laven zich aan het begrip. De kwanten daarentegen zijn de erwtentellers, de turvers, ze zien dat er veel paraplu’s worden verkocht, en ze zien dat het regent, en ze constateren dat het regent als er veel paraplu’s worden gekocht. Of andersom.

Pop-Tarts bij Walmart

Zo kwam Walmart er bijna tien jaar geleden achter dat als er een storm werd aangekondigd, de verkoop van zaklantaarns steeg. Logisch, zegt de kwal. Maar het opvallende was dat ook de verkoop van Pop-Tarts, een zoete ontbijtsnack, veel meer dan normaal steeg. Daar kwam de kwant achter. En zonder het ook maar te willen begrijpen besloot Walmart om voortaan bij stormvoorspellingen naast de directe storm-gerelateerde artikelen dozen met Pop-Tarts te zetten. De verkoopcijfers stegen spectaculair.

Causaliteiten & correlaties

We hebben het over causaliteiten en correlaties. De causaliteiten zijn het paradijs van de kwallen, de correlaties zijn de hemel voor de kwanten.

De ophef vorige week over betalingsverwerker Equens heeft alles te maken met de oprukkende kwanten. Wat was het geval: Equens is verantwoordelijk voor al het digitale bankverkeer in Nederland. Jaarlijks lopen er 2,2 miljard pintransacties via de systemen van Equens. Kwantenfeest. Ze kunnen op zoek gaan naar de meest onverwachte correlaties. Dat de Troefmarkt van Gaastmeer gemiddeld meer aan niet-ingezetenen verkoopt dan de Spar in Oenema. Of een correlatie tussen het aantal pinbetalingen in benzinestations en de werkloosheid.

En vervolgens worden de verbanden waar geld mee te verdienen is te koop aangeboden aan de hoogste bieder. Equens vangt dubbel voor haar diensten. Via de banken betalen de consumenten voor het betalingsverkeer, en vervolgens wordt hun gedrag verkocht aan derden.

Privacy

De zaak Equens lijkt onschuldig maar is het niet. De gemiddelde mens gaat net zo ongeïnteresseerd om met zijn privacy als Andries Knevel met het antwoord van zijn gasten. We gebruiken mobiele telefoons, ov-chips, pinpassen, we rijden in gechipte auto’s en we trappen rustig iemand in elkaar in de buurt van een camera. Apple vroeg patent aan voor oordopjes die in staat zijn je hartslag, lichaamstemperatuur en zuurstofopname te meten. Echt een hebbedingetje.

We hebben het over big data en de opmars van de kwant. Ik spreek deze week Victor Mayer-Schönberger, auteur van het boek. Ik zal hem vragen naar de duistere kanten van de big data. Volgende week verslag.

Deze column werd eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.