Zo maak je digitale toegankelijkheid concreet (met behulp van AI)

Stel je voor: je hebt een prachtig ontworpen website, een slim platform of een veelbelovende app. Maar… een deel van je publiek kan er niet bij. Niet omdat ze niet willen, maar omdat jij ze onbedoeld buitensluit.

Vanaf 28 juni 2025 wordt dat niet alleen een gemiste kans, maar ook een juridisch probleem. Dan gaat namelijk de European Accessibility Act (EAA) in: een wet die digitale toegankelijkheid op veel vlakken verplicht stelt. En toch worstelen veel organisaties nog steeds met dezelfde vraag: waar begin je? Wat moet je precies doen? En zeker zo belangrijk: wat levert het op?

Daarom dit artikel. Geen lange checklist, maar een praktijkvoorbeeld dat laat zien hoe het wél kan. En ja, ook slimme inzet van AI komt aan bod: hoe je daarmee toegankelijkheid niet alleen beter, maar ook sneller realiseert.

Toegankelijkheid is geen project, maar een mindset

Voor we inzoomen op het voorbeeld: waarom is digitale toegankelijkheid eigenlijk zo belangrijk?

Het simpele antwoord: als je iedereen wil bereiken, moet je ook voor iedereen ontwerpen. Dat betekent dus ook voor mensen die blind zijn, slechthorend, laaggeletterd of tijdelijk beperkt (denk aan een gebroken arm of fel zonlicht op je scherm). Of mensen die informatie anders verwerken, zoals bij autisme, ADHD of dyslexie.

Richtlijnen zoals WCAG 2.2 AA helpen daarbij. Denk aan eisen voor kleurcontrast, toetsenbordnavigatie, duidelijke foutmeldingen en logische structuur. Maar wie ooit een WCAG-document heeft gelezen weet: het is geen licht verteerbare kost. Het echte werk begint pas wanneer je die richtlijnen vertaalt naar keuzes in ontwerp, content en techniek.

Toegankelijkheid is geen vinkje, het is een ontwerpkeuze

Te vaak wordt digitale toegankelijkheid nog gezien als iets wat je ‘achteraf’ fixt. Een audit, wat technische aanpassingen en klaar. Maar échte toegankelijkheid begint aan de tekentafel. En het eindigt nooit, want technologie, wetgeving én gebruikers veranderen voortdurend.

Toegankelijkheid is geen project. Het is een ontwerpfilosofie. Als je vanaf het begin denkt aan diverse gebruikers — jong, oud, slechthorend, blind, laaggeletterd — ontwerp je slimmere, duidelijkere interfaces die voor iedereen werken.

De praktijk: zo ziet toegankelijkheid eruit

Genoeg over richtlijnen en principes: tijd voor de praktijk. Hoe ziet digitale toegankelijkheid er nou écht uit als je het goed aanpakt?

Een van de sterkste praktijkvoorbeelden die ik recent tegenkwam is het Forum voor Inclusie, een initiatief van de Coalitie voor Inclusie, in opdracht van de Rijksoverheid. Dit online platform is opgezet om kennis, ervaringen en ideeën over inclusie en diversiteit toegankelijk te delen. Van lokale initiatieven tot landelijke beleidsveranderingen: hier brengen ervaringsdeskundigen, VN-ambassadeurs, gemeenten en professionals hun inzichten samen.

Wat het Forum uniek maakt? Hier is toegankelijkheid niet als vinkje achteraf toegevoegd, maar als uitgangspunt genomen: van de eerste schets tot de livegang. Hieronder vertel ik je hoe dat eruitzag.

1. Toegankelijkheid vanaf het begin: ontwerp als uitgangspunt

Waar veel organisaties pas na een audit gaan ‘fixen’, koos het Forum voor een andere aanpak: toegankelijkheid vanaf dag één.

Dat betekent:

• Volledige bediening met toetsenbord
• Heldere focusindicatoren voor gebruikersnavigatie
• Volledige compatibiliteit met screenreaders
• Correcte HTML-structuur en duidelijke semantiek
• Alt-teksten bij afbeeldingen, ook in documenten
• Kleurgebruik met voldoende contrast, onafhankelijk getest

Door deze elementen direct in het ontwerp- en ontwikkelproces te integreren, voorkom je dat toegankelijkheid ‘eraan moet worden geplakt’. Je bouwt het gewoon meteen goed.

2. Taal die iedereen begrijpt

Digitale toegankelijkheid gaat niet alleen over techniek, maar ook over taal. Op het Forum is alle content geschreven op B1-niveau. Dit maakt de teksten begrijpelijk voor een groot publiek — inclusief mensen met beperkte taalvaardigheid of mensen die Nederlands niet als moedertaal spreken.

Visuele content wordt altijd begeleid door tekst, audio of ondertiteling. Daardoor is alle informatie toegankelijk voor mensen met een visuele of auditieve beperking.

Belangrijk: begrijpelijke taal betekent niet ‘simplistisch’. Het Forum biedt inhoud met diepgang, maar verpakt in heldere taal. Zodat niemand buiten de boot valt.

3. Inclusieve gebruikerservaring

De ervaring van het platform zelf voelt mensgericht en uitnodigend. Geen overdaad aan visuele prikkels, maar rust en overzicht. Geen vage call-to-actions, maar duidelijke instructies. Geen formele afstand, maar een warme toon.

Het resultaat: gebruikers voelen zich welkom en erkend. En dat is precies wat inclusie beoogt.

4. Wat is de ROI van digitale toegankelijkheid?

Toegankelijkheid wordt vaak gezien als iets dat ‘moet’. Maar het is óók een slimme investering. Volgens onderzoek van Forrester levert elke euro die je investeert in digitale toegankelijkheid en gebruiksvriendelijkheid tot wel €100 aan waarde op in de vorm van hogere klanttevredenheid, betere prestaties en lagere beheerkosten.

Checklist: wat kun je vandaag doen aan digitale toegankelijkheid?

Wil je zelf aan de slag met toegankelijkheid, maar weet je niet waar te beginnen? Gebruik deze checklist als vertrekpunt:

✅ Voeg alt-teksten toe aan afbeeldingen
✅ Test of je website volledig bruikbaar is met alleen een toetsenbord
✅ Controleer kleurcontrast met tools zoals WebAIM of AXE
✅ Schrijf of herschrijf content op B1-niveau
✅ Geef formulieren duidelijke labels en foutmeldingen
✅ Zorg voor ondertiteling bij video’s
✅ Laat je platform testen door mensen met een beperking
✅ Betrek gebruikers al tijdens de ontwerp- en ontwikkelingsfase

Of… kies een leverancier die dit al voor je geregeld heeft. Heb je zelf niet de capaciteit of technische kennis in huis? Dan is er een alternatief: kies voor een platformleverancier die WCAG 2.2 AA-gecertificeerd is. Dat betekent dat zij de toegankelijkheidsstandaarden al volledig hebben ingebouwd in hun producten: van intranet tot LMS. Vraag hen ernaar!

Slim aan de slag met AI voor digitale toegankelijkheid

Hoewel het Forum in het praktijkvoorbeeld hier geen gebruik van heeft gemaakt, kan AI je natuurlijk ook helpen om je digitale toegankelijkheid sneller en efficiënter op orde te krijgen. Niet als vervanging van menselijk inzicht, maar als versneller: van analyse tot content en code. Hieronder heb ik een aantal praktische stappen uitgewerkt om te voldoen aan de toegankelijkheidseisen (zoals de EAA). En waarmee je tegelijkertijd je gebruikerservaring kunt verbeteren.

1. Scan je site op toegankelijkheidsfouten

Tool: axe DevTools, WAVE, Google Lighthouse

Gebruik AI-aangedreven scanners om problemen met kleurcontrast, structuur of toetsenbordnavigatie op te sporen.

2. Laat AI je teksten herschrijven voor duidelijkheid

Tool: ChatGPT, Jasper, Grammarly

Vraag AI om moeilijke teksten om te zetten naar B1-niveau, of om heldere alt-teksten te genereren voor afbeeldingen.

3. Verbeter je UX-copy en labels

Tool: ChatGPT, Writer.com

Laat AI meedenken over toegankelijke knop- en formulierteksten, foutmeldingen en instructies.

4. Check of je code toegankelijk is

Tool: GitHub Copilot, ChatGPT, CodeSnippets AI

Vraag AI om je HTML of React-componenten te controleren of verbeteren volgens WCAG-richtlijnen (zoals correcte aria-labels).

5. Laat AI helpen bij documentatie & uitleg

Tool: ChatGPT, Notion AI

Genereer een checklist, teambriefing of samenvatting van WCAG in begrijpelijke taal voor je collega’s.

Nog slimmer werken? Start een project in ChatGPT

Wil je het nog slimmer aanpakken, dan is het slim om een project in ChatGPT aan te maken. Daarmee bundel je alles wat je doet – van contentherschrijving tot codecontrole – op één plek, mét context. Je hoeft dus niet steeds opnieuw uit te leggen wat je maakt, voor wie je het doet of wat je al geprobeerd hebt.

ChatGPT onthoudt jouw doelen, tone of voice, persona’s en eerdere stappen. Zo werk je sneller, consistenter én effectiever met AI als meedenkende collega. Zo kan dat eruit zien:

1. Projectnaam

Je projectnaam moet duidelijk zijn, maar ook inspireren. Hier zijn suggesties:

• AccessBoost.AI: focus op versnellen via AI
• Accessible by Design: integreert toegankelijkheid vanaf de start
• AI4Access: kort, technisch en to the point
• Ready for EAA: richt zich op 2025-wetgeving
• OpenVoorIedereen: meer empathisch en publiekgericht

Mijn tip: kies iets dat aansluit bij je tone of voice én je doelgroep (technisch vs. mensgericht).

2. Praktische aanpak binnen ChatGPT

Je kunt ChatGPT inzetten als meedenkende partner, uitvoerende assistent en kwaliteitscontroleur. Zo pak je het aan:

Stap 1: doel en scope formuleren

• Wil je voldoen aan EAA?
• Of toegankelijkheid verbeteren én je conversie verhogen?

Geef dit expliciet aan in je prompt. Voorbeeld: “Ik werk aan een platform dat EAA-proof moet zijn tegen juni 2025. Help me om AI-tools gericht in te zetten voor content, design, development en testing.”

Stap 2: voorzie ChatGPT van deze info

Wat aanleveren:

Bonus: voeg mockups of URL’s toe (of beschrijf visueel wat je hebt).

Stap 3: vraag per domein hulp

• Content: “Herschrijf deze productpagina op B1-niveau en voeg goede alt-teksten toe.”
• UX: “Beoordeel deze formulierflow op toegankelijkheid en doe 3 verbetervoorstellen.”
• Code: “Check deze HTML op toegankelijkheid en leg uit wat er beter kan.”
• Testen: “Simuleer een audit op deze pagina met toetsenbordnavigatie in gedachten.”

Stap 4: AI-persona als toegankelijkheidstester

Maak een fictieve tester zoals deze, om AI gerichter te laten testen of beoordelen:

Persona: Saskia, 42, slechtziend, werkt met vergrotingssoftware en keyboardnavigatie.

“Ik wil snel en zonder muis door een webshop kunnen navigeren, maar ik raak vaak verdwaald of zie links niet goed door slechte contrasten.”

Gebruik haar als leidraad. Vraag ChatGPT bijvoorbeeld:

“Beoordeel deze navigatie zoals Saskia het zou ervaren. Wat gaat goed en wat niet?”

Tenslotte vraag je of ChatGPT een ‘project kick-off template’ voor je maakt, zodat je die in je ChatGPT-project kunt zetten. Dat doet ‘ie graag 😊

Toegankelijkheid is vooruitgang

Toegankelijkheid is geen einddoel, maar een manier van werken. Het dwingt je om beter na te denken over wat je maakt, voor wie je het maakt, en hoe je jouw impact kunt vergroten. Daarvoor is ook die EAA-wet bedoeld.

Maar het voorbeeld van het Forum voor Inclusie laat zien: je hoeft niet te wachten op regels. Je kunt vandaag al bouwen aan iets beters en het levert je direct iets op.

Want de vraag is niet of je aan de richtlijnen voldoet. De vraag is: sluit jouw digitale wereld mensen uit of nodigt die ze uit om mee te doen?

Home < Zo maak je digitale toegankelijkheid concreet (met behulp van AI)