De lezer is de baas

[[image:poster.jpg::right:1]]Eergisteren was ik op uitnodiging van Jaap de Jong en Rob Punselie te gast bij de Leidse Letterenfaculteit waar de praktijkstudie Journalistiek & Nieuwe Media een symposium hield over ‘Nieuwe journalistiek voor nieuwe media’. Maar wat er al een weekje aan zat te komen, is dan nu ook echt gebeurt. Ook ik ben geveld door een stevige verkoudheid (of is het nou griep?). Gelukkig was Lilian Kluivers er ook, ze mailde me zojuist haar verslag. Vandaag dus het woord aan gastblogger Lilian Kluivers.

[[image:meisje.jpg::left:1]]De invloed van de lezer groeit, de webbezoeker is de baas. Maar hoe denkt de baas? Wat wil de baas? Hoe ervaren webbezoekers een site? Waarnaar kijken ze eigenlijk? Dit waren de belangrijkste onderwerpen die aan bod kwamen op het symposium ‘Nieuwe journalistiek voor nieuwe media’ op donderdag 27 oktober in de Universiteit van Leiden.

[[image:benvroom.jpg::left:1]]Dat een bezoeker een website heel anders ervaart dan een maker van dezelfde site, blijkt wel uit het voorbeeld wat Ben Vroom (foto) van Ben Vroom usability, zie tekst lezing) gaf. Hij liet een foto zien van een jong, geschminkt meisje tussen twee muren. Althans voor de mensen in de zaal betekende die foto niet meer dan dat. Hij, als maker, kent het meisje, en plaatst daardoor een context bij de foto. Zo is het ook bij een website, een maker heeft veel meer inhoudelijke kennis. Deze heeft de links op de website bijvoorbeeld ingedeeld in voor hem vertrouwde labels. Daarnaast overziet hij het scherm en weet wat er bij handelingen gaat gebeuren.

Verschillende sprekers op het symposium houden zich in hun dagelijkse praktijk bezig met onderzoek naar gebruiksvriendelijkheid van websites, onder andere Ben Vroom zelf. Bij zijn onderzoeken bezoekt een proefpersoon een site en krijgt daarbij vragen en opdrachten. [[image:mennodejong.jpg::left:1]]De makers van de site kijken mee, terwijl de proefpersoon hardop moet denken. Drie testen blijken voldoende om de echte knelpunten op te sporen.

Menno de Jong (foto) richt zich bij zijn onderzoek meer op de makers van de sites. Waarom zien zij de moeilijkheden voor de gebruiker niet? Hij laat een filmpje zien van een tekst op een pagina bij ‘de dienst inburgering asielzoekers’ op een website van een gemeente. De tekst is van het soort Nederlands dat alleen een vergevorderde, ingeburgerde asielzoeker kan begrijpen. De zaal barst in lachen uit. Hoe kan het dat een maker dit niet door heeft?

[[image:robpunselie.jpg::left:1]]Maar hoe denkt de baas? Met andere woorden: wat wil de lezer? ‘Inmiddels surft de lezer niet meer, maar hij zuigt leeg,’ zegt Rob Punselie (Content Kings, foto), organisator van het symposium, "door RSS kun je zonder probleem 200 websites volgen." Henk Blanken, adjunct hoofdredacteur bij het Dagblad van het Noorden, ontmoette onlangs een jongen die zei ‘het internet uit te hebben,’ deze jongen had een paar favoriete sites en geen zin meer om uren over het web te surfen.

De media zijn hard bezig zich aan de wens van de lezer aan te passen. En dat is nodig. Nieuws is alomtegenwoordig en is er altijd. Kranten zijn niet up to date, want nieuws verschijnt direct op het web en daar is het nieuws gratis.

[[image:henkblanken.jpg::left:1]]‘Bestaande kranten worden geschreven en gelezen door babyboomers en zo houden ze elkaar als het ware in slaap,’ zegt Henk Blanken (foto). De hoogste tijd voor de kranten om zich aan te passen aan een breder publiek. De Volkskrant komt hun nieuwe doelgroep tegemoet met de Nieuwskraker. Dat wordt een virtuele contactpersoon die je kunt toevoegen aan je MSN-lijst en die je altijd het laatste nieuws brengt. ‘RSS is niet hetzelfde,’aldus Robert Jan de Heer, marketing manager new business bij de Volkskrant, ‘de helft van de mensen weet niet wat RSS is en wil wel het laatste nieuws horen’. Zoals P. Broertjes laatst al in de Volkskrant schreef: ‘De krant zal multimediaal zijn, of ze zal niets zijn.’

Het Dagblad van het Noorden maakt brengt sinds enkele weken het nieuws in het format van een weblog, en dat blijkt vooralsnog succesvol. Ook op de site van de Volkskrant is ruimte voor blogs. Worden weblogs nu eindelijk serieus genomen door de traditionele media? Leon de Wolff, auteur van De krant was koning, zegt daarover: ‘nieuwe media zijn niet onbetrouwbaarder dan de klassieke media. Blogs attenderen soms zelfs op onwaarheden van de klassieke media. Je hebt er sowieso geen idee van hoe je als journalist wordt gemanipuleerd door ‘spindoctors’ en regeringen. Je weet toch niet wat waar is en dat is het leuke van blogs.’
[[image:panel400.jpg::center:1]]

V.l.n.r: Rachelle Conradie, Peter Verweij, Leon de Wolff en Robert Jan de Heer

Wat is de nieuwe journalistiek voor de nieuwe media? Bestaat die al? De nieuwe journalistiek is nog in ontwikkeling volgens Peter Verweij, onderzoeker van internetjournalistiek, die met zijn uitspraak de moraal van het symposium als volgt samenvatte: ‘Nieuwe media zijn nog te veel georiënteerd op tekst. We moeten een nieuwe manier van verhalen vertellen leren, nieuws brengen met video, foto, geluid en tekst.’

Lilian Kluivers

[Lilian studeert nu 5 jaar Klassieke Talen aan de Faculteit der Letteren in Leiden met als bijvak journalistiek. Ze schrijft verder nog boekrecensies voor de Historische Informatie Courant van de vakgroep Geschiedenis in Leiden.]

Andere bronnen (artikelen, foto’s en symposiuminformatie):

• Lezing "Het scherm van de bezoeker" van Ben Vroom (Ben Vroom usability, 29 oktober 2005)
• De toekomst van de journalistiek (Jaap Stronks op Dit is Berry, 29 oktober 2005)
• Waarom overleeft de journalistiek wel? (Henk Blanken op MediaBlog, 29 oktober 2005)
• Lajf vanuit Lajden (Arjan Dasselaar op Blognoot, 27 oktober 2005)
• Nieuwe journalistiek voor nieuwe media (Marco Derksen op Marketingfacts, 27 oktober 2005)
• JNM V: Henk Blanken en slotdiscussie (Jeroen Steeman op Minitrue, 27 oktober 2005)
• JNM IV: Elja Polak (Kobalt) (Jeroen Steeman op Minitrue, 27 oktober 2005)
• JNM III: Onderzoek naar gemeentewebsites (Jeroen Steeman op Minitrue, 27 oktober 2005)
• JNM II: Peter Wiegman (STIR) (Jeroen Steeman op Minitrue, 27 oktober 2005)
• JNM I: Symposium "Nieuwe journalistiek voor nieuwe media" (Jeroen Steeman op Minitrue, 27 oktober 2005)
• Foto’s Frankwatching (Flickr)
• Foto’s Arjan Dasselaar (Flickr)
• Symposium Nieuwe journalistiek voor nieuwe media (informatie en sprekers)