De visuele arbeidsovereenkomst: een leesbaar contract

Misschien heb je ‘m weleens voorbij zien komen, de visuele arbeidsovereenkomst van chocoladefabrikant Tony’s Chocolonely. Een visueel contract dat voor iedereen leesbaar en begrijpelijk is. Maar wat is zo’n ‘arbeidsovereenkomst met plaatjes’ precies? En leidt het tot juridische risico’s? Dat lees je in dit artikel.

Wat is een visuele arbeidsovereenkomst?

Mocht je nog nooit van een visuele arbeidsovereenkomst gehoord hebben, dan laat het zich het best omschrijven als begrijpelijke arbeidsovereenkomst aangevuld met visuele elementen. Zonder pagina’s met wollige juridische teksten. Er zijn allerlei soorten en maten denkbaar. Of je nu HR-professional of werknemer bent, je moet in één oogopslag kunnen zien waar het om gaat.

Meer dan alleen plaatjes

Een visuele arbeidsovereenkomst is zoals gezegd meer dan alleen wat plaatjes toevoegen aan je huidige arbeidsovereenkomst. Allereerst moeten de visuele elementen van toegevoegde waarde zijn en dienstbaar zijn aan de inhoud. Denk bijvoorbeeld aan een pictogram voor het toilet. Iedereen weet gelijk wat het betekent en waarvoor het is bedoeld.

Ook de tekst speelt een belangrijke rol. Korte en begrijpelijke teksten staan centraal, waarbij juridisch vakjargon zoveel mogelijk wordt vermeden. Het doel is niet ‘stukcontracteren’ van ieder denkbaar scenario of risico, maar het uitdragen van de bedrijfscultuur en vertrouwen.

Wat is het doel van een visuele arbeidsovereenkomst?

Het doel van een arbeidsovereenkomst is dat je afspraken met elkaar maakt. Het is dan wel fijn als je die afspraken allebei begrijpt, anders kun je ze ook niet nakomen. Een visuele arbeidsovereenkomst in begrijpelijke taal draagt hier aan bij. Daarnaast straalt het vertrouwen uit naar je medewerkers, en dit verhoogt vervolgens weer loyaliteit en jobtevredenheid. Niet onbelangrijk in een krappe arbeidsmarkt.

Ook kun je de arbeidsovereenkomst gemakkelijk digitaal aanbieden, wat weer past binnen een duurzaam beleid. Bovendien is het ook gewoon een veel leukere kennismaking, dan wanneer je 10 kantjes gortdroge tekst onder je neus geschoven krijgt.

Kan dat juridisch wel?

Is zo’n overeenkomst wel juridisch geldig? Een arbeidsovereenkomst is in principe ‘vormvrij’. Je kunt hem dus ook visueel maken. Er zijn wel een paar wettelijke eisen waar een arbeidsovereenkomst minimaal aan moet voldoen. Deze voorwaarden staan in artikel 7:655 lid 1 BW, ook wel de ‘informatieplicht’ genoemd.

Daarnaast is per 1 augustus 2022 de Wet Transparante & Voorspelbare Arbeidsvoorwaarden in werking getreden. Deze wet stelt nog een aantal extra eisen aan de arbeidsovereenkomst. Zo moet je onder andere informatie geven over de werkplek, de tijden waarop gewerkt wordt en de betaalde verlofuren. Dit moet dus óók in een visuele arbeidsovereenkomst gebeuren.

Wat zijn de risico’s?

Over de (juridische) risico’s zijn de meningen verdeeld. Voorstanders vinden dat een visuele arbeidsovereenkomst vanwege de beknopte inhoud minder ruimte biedt voor misinterpretaties. Tegenstanders vinden juist dat een té beknopte arbeidsovereenkomst juridische risico’s oplevert. Voor allebei valt in zekere zin wat te zeggen. Of je nu de voorkeur geeft aan een meer traditionele arbeidsovereenkomst of de visuele variant, in beide gevallen is het belangrijk om geen leemtes te laten vallen en je te houden aan de geldende wetgeving.

Legal design

Een visuele arbeidsovereenkomst is overigens maar één onderdeel van de bredere beweging ‘legal design’. Dit is het ondersteunen van ingewikkelde juridische materie met visualisaties. Dat kan in de vorm van een arbeidsovereenkomst, maar bijvoorbeeld ook in een personeelshandboek of andere juridische documenten. Evenals bij het inzichtelijk en begrijpelijk maken van ingewikkelde juridische processen, zoals het opstellen van een dagvaarding.

Hoe begin je?

Jouw arbeidsovereenkomst in visuele vorm gieten? Denk hieraan:

• Breng in kaart welke juridische- of personeelsdocumenten kans maken op een visualisatieslag. Denk hierbij aan de gehele employee journey: van contract, tot onboarding en offboarding.
• Als je begint met de visuele arbeidsovereenkomst: bedenk welk doel je hierbij hebt.
• Haak aan bij de bestaande branding, zorg dat alles aansluit bij je visuele identiteit
• Meet of de visuele arbeidsovereenkomst ook echt bijdraagt: vraag bijvoorbeeld om de meningen van nieuwe medewerkers.
• Stel bij waar nodig, vergeet ook niet belangrijke wijzigingen in je HR-beleid mee te nemen in de visualisaties.