Spreekangst is echt: 5 mentale tips voor jouw presentatie

Het wordt regelmatig genoemd als een van onze grootste angsten: spreekangst. Maar voor de meeste professionals is er geen ontkomen aan: spreken in het openbaar. Het geven van presentaties is een belangrijke vaardigheid die vereist is voor de meeste carrières en vaak onderdeel van het selectieproces voor veel banen. Er zijn een aantal simpele mentale oefeningen die je kan doen om spreekangst te verminderen. In dit artikel deel ik mijn 5 favoriete trucs.
De beste sprekers hebben spreekangst. Ook al sta ik een paar keer per week op een podium, zelfs ik merk dat mijn lichaam nog reageert als ik bijvoorbeeld voor een grote zaal mag spreken of een bijeenkomst waar alles draait om mijn verhaal. De afgelopen jaren heb ik een aantal artikelen hier op Frankwatching gepubliceerd over beter leren presenteren, door spreekangst te overwinnen, authentieker te presenteren en je lichaam strategisch in te zetten.
Spreekangst is echt
Spreekangst is en blijft een ding. Ik zie in mijn dagelijkse werk als presentatiecoach echt iedereen voorbijkomen met de meest bijzondere vormen van spreekangst; van studenten tot een staatssecretaris en topondernemers tot onderwijzers. Vaak mensen waar je totaal niet van verwacht dat ze überhaupt angst hebben om een podium te pakken, maar dit wel echt hebben.
Gezonde spanning
Zelf vind ik gezonde spanning juist fijn; het houdt mij scherp en zorgt niet voor hoogmoed (maar eerder kwetsbaarheid) op het podium en geeft mij ook altijd de stimulans om alles nog even extra goed te checken. Maar ik zie ook genoeg mensen die, doordat ze zoveel spreekangst hebben, de negatieve gevolgen ervan ondervinden in het maken van carrière. En bijvoorbeeld ook nooit een podium durven te pakken op een bruiloft of begrafenis, terwijl ze dit stiekem zo graag willen.
Ik ben altijd gefascineerd door de werking van het brein. De talloze manieren hoe je met het brein van het publiek kan spelen, om jouw verhaal beter te laten overkomen. Maar ook om zelf mentaal fitter te worden en bijvoorbeeld fijner een presentatie in te gaan. Mijn 5 favorieten:
Tip 1. Praat met het publiek
Emoties zijn echt besmettelijk. We nemen de positieve vibes van anderen over. Praten met mensen die enthousiast zijn over en vertrouwen hebben in onze presentatievaardigheden, dat straalt echt op ons af in mijn optiek. Voor elke presentatie maak ik dan altijd een praatje met een paar mensen uit het publiek. Als dat niet kan, dan bel ik kort een dierbare vriend(in). Het zorgt ervoor dat je lichaam lekker ontspant en je met een glimlach richting het podium loopt.
Tip 2. Fake it ’til you make it
Oefen met het zogenaamde indrukmanagement. Indrukmanagement is niets anders dan jezelf eens flink proberen te overtuigen, zelfs als je zelf twijfelt. Een zelfverzekerd beeld projecteren, ook al voel je dat van binnen niet altijd zo. Of zoals de Amerikanen zouden zeggen: “fake it ’til you make it.”
Een voorbeeld: vlak voor een belangrijke presentatie ben je bang dat je belangrijke punten vergeet of niet boeiend genoeg bent. Beeld je in dat je elk detail moeiteloos onthoudt en het op een inspirerende, interactieve manier brengt. Schrijf daarna op wat je in deze mentale oefening hebt bedacht. Welke informatie koos je om te delen? Hoe heb je die overgebracht? Door deze stap te herhalen, leer je hoe je niet alleen overtuigend overkomt, maar je uiteindelijk ook echt zo voelt.
Tip 3. Reframe
Reframing is een van mijn favoriete oefeningen. Het is een slimme techniek uit de cognitieve gedragstherapie (CBT) waarmee je negatieve gedachtepatronen stap voor stap kunt ombuigen. Een voorbeeld hiervan is hoe we onze eigen emoties labelen als ‘goed’ of ‘slecht’. Niet iets ertussenin. Neem bijvoorbeeld de zenuwen bij presenteren. Het gevoel dat je krijgt wanneer je zenuwachtig bent, lijkt stiekem verrassend veel op opwinding!
Dus in plaats van te piekeren zodra je merkt dat de zenuwen toeslaan, kun je ze ook reframen: zie ze als opwinding voor wat je gaat doen. Door die zenuwachtige energie te herinterpreteren als enthousiasme, zet je je lichaam en geest in de actiestand. Je voelt je niet alleen zelfverzekerder, maar ook trots, omdat je iets buiten je comfortzone durft te doen. Een spannende uitdaging wordt zo een kans om te groeien en te stralen.
Dit laat een prachtig onderzoek van Harvard ook heel mooi zien. De onderzoekers ontdekten dat proberen om jezelf te kalmeren voordat je spreekt niet werkt zoals verwacht. In plaats daarvan is het veel effectiever om te zeggen: “Ik ben enthousiast om dit te presenteren!” Spanning is een negatief verhaal over hoe je zult presteren, terwijl opwinding een positief verhaal is.
Tip 4. Powerpose
Het is een van mijn favoriete TED-talks die ik coachees altijd verplicht laat kijken. Ik heb het over die van Amy Cuddy over de ‘Powerpose’. Haar onderzoek toont aan dat hoe je je lichaam houdt, direct invloed heeft op je aanwezigheid, zelfvertrouwen en mindset. Je houding kan je zelfs letterlijk zelfverzekerder maken. Dit gaat niet over hoe anderen je zien, maar over hoe je je voelt. Presenteren is tenslotte geen performance, het draait om verbinding.
Een van Cuddy’s meest opvallende ontdekkingen is ‘power posing’. Door simpelweg twee minuten in een krachtige houding te staan – zoals met je armen wijd uitgestrekt – stijgen je testosteronniveaus met 20%. Dit helpt je je sterker, dominanter en veerkrachtiger te voelen.
Bonus: tover die glimlach erbij, zelfs als het nep voelt. Die beweging van je gezichtsspieren triggert de aanmaak van serotonine en dopamine, waardoor je humeur verbetert.
Tip 5. Happy thought
Ik heb geen kinderen, maar wel erg leuke neefjes. Elke keer als ik een presentatie mag geven, denk ik een paar seconden voordat ik start aan hen. Het tovert een grote glimlach op mijn gezicht, waarna ik begin met spreken. De wetenschap laat breeduit zien dat een happy thought heel positief kan uitwerken op zaken als stresslevels, de aanmaak van feel-good-hormonen en een positieve uitstraling.
Succes met jouw volgende presentatie!