Copyright: augurken zijn net krokodillen

Column – Bij een nieuwsbericht vorige maand op nu.nl, steigerde er bij mij weer eens een oud stokpaardje: copyright. Wat moet ik nou vinden van copyright? In het desbetreffende artikel wil de EU een soort van linkbelasting opleggen aan Google voor het tonen van nieuwsberichten van nieuwswebsites. Omdat de “duurzaamheid van uitgeefindustrieën (…) op het spel zou staan.”

Even los van het feit dat ik heel erg voor een duurzame uitgeefindustrie ben, lijkt mij dit weer typisch een gevalletje van proberen de disruptie van de economie tegen te gaan. Ja, Google (en internet in het algemeen) verlaagt de oplagecijfers van de uitgeefindustrie. Maar in plaats van protectionistisch de boel overeind proberen te houden, zouden de uitgevers moeten proberen naar een ander verdienmodel te komen. Of gaan we Google straks ook belasting laten betalen omdat we Jeroen Overbeek van het NOS Journaal aan de praat moeten houden, terwijl er over 15 jaar niemand meer naar het journaal op tv kijkt?

Waarom zou er überhaupt copyright op een tekst kunnen zitten?

Waarom?

Maar dit terzijde, want ik wilde het eigenlijk over iets anders hebben en een hele grote steen in deze vijver van Frank gooien: waarom zou er überhaupt copyright op een tekst kunnen zitten? Het feit dat iemand een bepaalde hoeveelheid woorden in een bepaalde volgorde zet, maakt dat iemand “eigenaar” van die verzameling woorden?

“Zo’n journalist heeft een hoop tijd gestoken in zijn artikel en die moet ook betaald worden” is een argument dat al snel naar voren komt in deze discussie. Ja, ik weet het. Ik schrijf hier ook een stukje en dat kost best wel even tijd. Maar dat is toch geen argument? Een timmerman die een stoel gemaakt heeft, zal tenslotte elke keer een nieuw meubel moeten maken, wil hij geld krijgen. Hij krijgt niet betaald voor elke keer dat je op zijn stoel zit.

Als de desbetreffende journalist er met zijn noeste arbeid er de huur mee wil betalen, zou hij misschien een ander verdienmodel moeten kiezen dan zijn woorden in een krant te plaatsen. Denk bijvoorbeeld aan Blende of Frankwatching zelf, maar ik kan me ook andere vormen voorstellen.

Doeleinden van teksten

“Jij wil toch ook niet dat jouw teksten van jullie website worden overgenomen door een andere website?” is dan het volgende argument. Nee, dat wil ik inderdaad niet als hiermee misleiding wordt veroorzaakt. Op onze website staan teksten waar we goed ons best op hebben gedaan. Als die gebruikt worden door iemand anders om daarmee te suggereren dat zij Kees zijn, dan zouden wij ook zeker protest aantekenen. Maar als onze teksten met een ander doel worden gebruikt, is iedereen meer dan welkom, mits met bronvermelding. We doen het zelf namelijk ook, zie foto.

De filosofische vraag is en blijft echter: hoe kan iets dat je bedenkt ook jouw eigendom worden? En deze vraag gaat misschien wel verder dan alleen maar tekst.

Mijn schilder heeft dit najaar een passend groen voor mijn huis bedacht. Moet de rest van de straat nu gaan betalen als zij diezelfde kleur groen er ook op laten smeren? Nee, zal iedereen zeggen. Maar als diezelfde schilder een chemisch stofje bedenkt waarmee de verf er langer op blijft zitten, kan hij/zij daar patent (een soort copyright) op krijgen. Dan moet iedereen hem wel (een deel) betalen als er zo’n pot verf wordt verkocht. Ja, dat vinden we dan wel weer terecht.

Deze discussie kun je dus blijkbaar ook voeren over verf, software, foto’s, muziek, medicijnen en wat al niet meer. Ook voor professionals op deze vakgebieden zijn er andere verdienmodellen denkbaar.

Het huidige copyright brengt ons niet meer verder

Copyright in de huidige vorm brengt ons met zijn allen niet meer verder. Het werkt protectionistisch, het schept een ongelijke verdeling, het creëert patent-trollen die rechtszaken gaan voeren. Laten we ermee stoppen: het is iets van de vorige eeuw. Het maakt alleen Bill Gates en anderen die meer dan genoeg hebben, nog rijker.

Eens of oneens?

Als je het eens bent met mijn stelling mag je dit artikel vrijelijk delen (zie de knopjes naast of onder dit artikel). Als je het er niet mee eens bent, mag dat ook. Maar dan moet je mij 25 cent betalen.

Afbeelding inleiding met dank aan 123RF.