Het allerbeste artikel over imposter syndrome ooit geschreven

Column – Dit is het aller-allerbeste artikel over imposter syndrome dat er bestaat. Het is ongekend. Prachtig. Uitmuntend. Wie dat zegt? Dat zeg ik, Johan Stevens, senior ‘top’ tekstschrijver, neusje van de zalm. Heb je weleens het gevoel dat je een bedrieger bent, terwijl je eigenlijk dus heel erg veel ervaring hebt?

Dit artikel wat je nu gaat lezen, over het imposter syndrome, is dus pure klasse en ik geef je – subliem, het moet gezegd worden – ideeën uit de psychologie en de filosofie over het imposter syndrome, hoe je er net wat beter mee omgaat en waarom het een misverstand is, niets meer dan een misverstand.

Ons brein gaat met ons aan de haal

Waarom het mij interesseert: omdat het zo bizar fascinerend – en irritant – is hoe onze gedachten, ons brein, steeds met ons aan de haal gaan. Ik heb het imposter syndrome veel gezien bij (zelfstandig) dienstverleners die vastbesloten waren: die webteksten móeten anders. Beter. Persoonlijker. Dus gingen ze er voortvarend mee aan de slag. NOT. Zero. Nee, joh, wat volgde waren klamme handen, uitslaande paniek, deftig twijfelen. De afgelopen jaren heb ik zo’n 80 zelfstandig ondernemers geholpen met de webteksten en altijd hadden ze al veel en veel eerder willen beginnen, maar het imposter syndrome hield hen vreselijk tegen.

Schrijven over jezelf is lastig

Een zeer ervaren trainster in leidinggeven draaide een kleine twee ton per jaar. Zij vond de Over mij-pagina zo lastig, dat het niet te doen was. “Ja, maar het moet niet zo’n opschepperig verhaal worden.” Duidelijk ontdaan. Later vertelde ze me dat ze drie avonden bezig was geweest met die pagina. Samen deden we het in een uurtje. “Ja, wat goed, ik zou mezelf zeker inhuren! En ook wel daten, wat een leuk type ben ik eigenlijk.”

Perfectionisme en uitstelgedrag

Weet je wat sneaky is? Gemeen bijna? Dat het imposter syndrome heel stiekem verandert van gedaante. Het vermomt zichzelf, heel geniepig in perfectionisme en ook wel in uitstelgedrag. Bijna alle ondernemers met wie ik heb gewerkt, wisten al een jaartje dat die teksten totaal niet meer passen, (het is echt een suffig verhaal nu), ze wilden écht een ander verhaal op de website.

Maar dat verlangen werd vertrapt door dat perfectionisme. “Ja, maar ik moet het nog voorbereiden.” En dat voorbereiden? Daar wilden ze dan drie weken voor uit trekken. Uiteraard nadat ze eerst hun werkkamer hadden gerestyled, nadat ze hun inbox hadden opgeruimd en weet ik het wat voor onzin. Nog eens drie weken. “Ik moet er echt even de tijd voor nemen.” Onzin natuurlijk.

Hoe wil jij zelf zijn?

Een andere veel gehoorde smoes is: “Ja, maar mijn positionering moet beter.” En daar gaan ze dan jaren over nadenken. Ik zeg: “Vraag jezelf af hoe jij zelf wil zijn.” Daar heb je invloed op, op wie je zelf wil zijn in je leven en in hoe je met jezelf en anderen omgaat. En hoe je dan dus op je website wil klinken. Imposter syndrome verandert in perfectionisme en uitstelgedrag.

Imposter syndrome of zelfkennis

Maar wacht even. Voor ik verder ga: is onzekerheid áltijd imposter syndrome? Anders gezegd: de valse zangers bij een programma als Idols, herinner je je die? Als die mensen achteraf zeggen: “Jeetje, ik kan gewoon niet zo goed zingen”, is dat dan imposter syndrome of een briljant zelfinzicht? Verdienen deze mensen een dikke knuffel voor hun – best wel late – onwaarschijnlijk heldere zelfkennis?

Zelfreflectie is goed

Wat ik wil zeggen: een beetje nuchtere reflectie op het eigen kunnen is altijd een goed idee. Ik heb al eens een stuk geschreven met de titel Word Geen Coach, omdat er nogal wat halve zolen zijn die een Pinksterweekend liefdesverdriet hebben gehad en dan maandagmorgen naar de KVK rennen om zichzelf als Spiritueel Liefdescoach te laten registreren. Ze hadden plots het licht gezien. Bij die mensen denk ik altijd: nee. Nee, nee, nee. Stop. Nu. Maar dan, dus: jij bent niet zo.

Stoppen met piekeren

Jij bent echt goed, science based, geen flauwekul en nuchter. Hoe krijg je nou wat minder last van dat gepieker, die neersabelende gedachten?

Ik moet mezelf er elke dag weer aan herinneren, maar zeker al die gedachten over jezelf, al die conclusies, neem ze met een korrel zout. Ik heb een leven lang gespendeerd aan het wegdrukken van ingewikkelde gedachten. Dat werkt niet helemaal lekker, maar steeds weer zien ‘Hé, een gedachte’ en daar afstand van nemen, is een gouden tip.

Imposter sydrome laat mensen piekeren bron: PeopleImages.com – Yuri A / Shutterstock

Het is maar een gedachte

Het is moeilijk echt te bevatten, maar een gedachte, zo zegt dr. Russ Harris, ACT-specialist, is ‘maar een rijtje woorden.’ Dat is toch fascinerend! Het is ‘maar een rijtje woorden.’ Bij Acceptance en Commitment Therapie zeggen ze ook: “Een gedachte op zich is helemaal niet erg, tot je er in gelooft.”

Denk maar eens heel serieus ‘Ik ben een banaan’. Dat kun je een minuut lang heel serieus denken, maar het doet niets met je, want je weet dat de mensen je veel kunnen verwijten, maar niet dat je een banaan bent. (Ik ontmoette ooit iemand in Lissabon die zichzelf peer noemde, Pera, maar daarover meer in een heel scherp stuk ‘Ontdek het fruit in jezelf: maak vrede met je innerlijke framboos’) Denk je: ik kan helemaal niets, ik val straks door de mand? Dat is helemaal niet erg, als je er maar niet in gelooft.

De oorzaak van imposter syndrome

Dan, mijn nieuwe bron van wijsheid, De School of Life. De School Of Life deelt een karrevracht aan inspiratie vanuit de filosofie. Over liefde, zelfliefde, falen, angsten, eenzaamheid, seks en emotionele volwassenheid. Nou ja… dus over die dingen waar je iets meer van zou willen hebben, of juist minder.

De elite

Zij zeggen: “De echte oorzaak van het imposter syndrome is een enorm onrealistisch beeld van hoe mensen aan de top zijn. We voelen ons bedriegers, niet omdat we uniek gebrekkig zijn, maar omdat we ons niet kunnen voorstellen hoe diep gebrekkig de elite ook moet zijn onder een min of meer gepolijste buitenkant.”

Bam! Ik hoop niet dat dit je diep schokt, maar we doen allemaal maar wat. De mensen waarvan jij denkt dat ze het allemaal op een rijtje hebben, ook.

We doen maar wat

In 4000 Weeks van Oliver Burkeman stelt de schrijver een aantal vragen om je wat meer ontspannen productief te laten zijn. Om de kramp, de eeuwige kramp wat los te laten. Eén van de vragen: Op welke levensgebieden houd je jezelf nog steeds in, omdat je wacht tot je het gevoel hebt dat je weet wat je doet?

Dat is een verrekt goede vraag en als je nu denkt: guilty! Iedereen is guilty. Burkeman vertelt vervolgens dat hij bij alle werkgevers waar hij werkte, altijd en overal zag dat mensen allemaal maar wat doen. Dus, conclusie: of het nu gaat om het schrijven van teksten of jezelf op een andere manier aan de wereld laten zien: ontspan.

Ontspan

Natuurlijk is schrijven een vaardigheid en schrijven van je webteksten weer een vak apart. En vaak heb je, als je weet dat je dit vak niet zo beheerst, een professional nodig. Iemand zoals ik: top of the bill, een onbeschrijfelijk goede tekstschrijver.

Maar als je steeds in paniek raakt, geïrriteerd bent en helemaal vastzit in een stukje over jezelf, waar je ronduit mag zeggen dat je veel ervaring hebt, dan is er iets anders aan de hand.

Ontspan. Je bent briljant en je doet maar wat. Je bent een briljante prutser, net als iedereen.

Beste stuk ooit, toch?

Oh en is dit stuk echt het allerbeste, het meest briljante, grandioze stuk over imposter syndrome? Wie kan dat ooit bepalen? Wie bepaalt wat bagger is of juist briljant? En kreeg je een flink ongemakkelijk gevoel bij mijn zelf felicitaties? Dan kan ik niet anders zeggen dan dat ik het zelf een meesterwerk vind.