Van WhatsApp naar Signal: waarom stapt Nederland massaal over?

Je hebt de naam Signal misschien al eens gehoord, of je vraagt je af waar deze berichtenapp ineens vandaan komt. Dat is niet zo vreemd, want Signal groeit wereldwijd enorm in populariteit. Hoe komt dit?
Nederland is zelfs een van de koplopers in de groei, ons land staat namelijk in de top 10 van landen met de meeste nieuwe gebruikers. Wat maakt Signal nu specifiek zo bijzonder dat het een dergelijke opmars maakt en waarom is het aantal downloads sinds januari zo exponentieel gegroeid in Nederland?
Wat is Signal en waarom is het anders?
Signal is een berichtenapp, vergelijkbaar met bekendere apps zoals WhatsApp en Telegram. De app is opgericht door Moxie Marlinspike, expert op het gebied van privacy en beveiliging, en Brian Acton, medeoprichter van WhatsApp. Acton verliet WhatsApp in 2017 vanwege onenigheid met Facebooks plannen voor advertenties en dataverzameling. In 2018 steunde hij Signal met een donatie van 50 miljoen dollar en hielp hij bij het oprichten van de Signal Foundation, met als doel een platform te creëren dat volledig vrij is van commerciële belangen en privacy centraal stelt.
Wat Signal echt onderscheidt van andere apps, is dat privacy de hoogste prioriteit heeft. Waar andere apps data verzamelen om bijvoorbeeld inkomsten te genereren, wordt Signal als non-profit volledig gefinancierd door donaties (Signal.org). Hierdoor zijn er geen commerciële belangen, zoals het verkopen van gebruikersdata of het tonen van advertenties.
Signal biedt standaardfuncties zoals je die ook in andere apps gewend bent, zoals tekst- en groepsberichten, audiogesprekken, tijdelijke berichten en het delen van bestanden. Daarnaast maakt Signal gebruik van end-to-end-encryptie, wat betekent dat alleen jij en de ontvanger de inhoud van het gesprek kunnen lezen. Signal zelf heeft hier geen toegang toe. Het is dan ook niet verrassend dat privacy experts, zoals Edward Snowden, Signal actief aanbevelen als berichtenapp.
Wat is end–to–end-encryptie precies?
Bij end-to-end-encryptie, ook wel bekend als E2EE, wordt de inhoud van je berichten versleuteld op je apparaat voordat deze wordt verstuurd. Alleen het apparaat van de ontvanger kan deze berichten vervolgens ontcijferen. Dit betekent dat niemand anders, inclusief de app zelf, de inhoud van je berichten kan lezen.
Andere apps, zoals Whatsapp en Telegram, maken ook gebruik van end-to-end-encryptie voor berichten, maar er zijn belangrijke verschillen in hoe en wanneer dit wordt toegepast:
- Signal: zoals gezegd, is alle communicatie standaard end-to-end versleuteld. Daarnaast verzamelt Signal geen metadata, zoals wie met wie communiceert of wanneer er gesprekken plaatsvinden. Daardoor biedt Signal eigenlijk de maximale privacy.
- WhatsApp: ook WhatsApp maakt gebruik van end-to-end-encryptie, en de technologie lijkt enorm op die van Signal. Echter, het grote verschil is dat WhatsApp wel metadata verzamelt. Dat is data over wie jij bijvoorbeeld berichten stuurt en hoe vaak je dit doet, maar ook over je contactenlijst en tijdstempels. Deze gegevens worden gedeeld met moederbedrijf Meta, wat voor veel privacybewuste gebruikers een doorn in het oog is.
- Telegram: berichten binnen Telegram zijn niet altijd versleuteld met end-to-end-encryptie. De app versleutelt standaard enkel de verbinding tussen je apparaat en hun servers (client-server encryptie). Theoretisch gezien zou Telegram dus de inhoud van jouw berichten kunnen inzien. Met de functie ‘Geheime chats’ kun je er wel voor zorgen dat je berichten versleuteld zijn.
- iMessage: Apple’s iMessage biedt ook standaard end-to-end-encryptie aan voor berichten. Maar zodra je iCloud gebruikt om een back-up van je berichten te maken, kunnen die back-ups toegankelijk worden voor Apple. Daardoor is ook binnen deze populaire berichtenapp de beveiliging niet altijd waterdicht.
Voor een volledig overzicht van welke berichtenapp wel en niet wordt aangeraden vanwege het beveiligen van berichten en documenten, kun je hier een kijkje nemen.
Waarom wordt Signal in Nederland zo populair?
Hoewel er niet één directe aanleiding valt aan te wijzen voor de stijging van het aantal Nederlandse gebruikers, kunnen we wel terugkijken op enkele actuele ontwikkelingen die mogelijk hebben bijgedragen aan de exponentiële groei in de afgelopen weken:
1. Groeiende behoefte aan privacyvriendelijke oplossingen
Nederlanders worden steeds bewuster van hoe hun data wordt gebruikt door grote technologiebedrijven. Schandalen zoals Cambridge Analytica, waarbij in 2018 bleek dat miljoenen Facebook-profielen zonder toestemming waren verzameld en gebruikt voor politieke advertenties hebben het vertrouwen in big tech aangetast.
Ook de wijzigingen in het privacybeleid van WhatsApp in 2021 zorgden voor ophef. WhatsApp kondigde aan dat gebruikers akkoord moesten gaan met het delen van bepaalde gegevens met Facebook (nu Meta). Dit leidde tot zorgen over privacy, waardoor mensen massaal overstapten naar alternatieve diensten zoals Signal en Telegram.
Signal biedt in dit opzicht een helder alternatief: geen advertenties, geen dataverzameling en volledige transparantie. Dat het aantal downloads van Signal in Nederland sinds januari enorm is gegroeid, wijst op een duidelijke behoefte aan veilige en privacygerichte oplossingen. Ook deze trend sluit aan bij het bredere privacy bewustzijn in Nederland, waarbij gebruikers steeds kritischer kijken naar hun digitale footprint.
2. Kritiek op Meta’s beleid
De recente beleidswijzigingen bij Meta, moederbedrijf van WhatsApp, hebben geleid tot bezorgdheid onder gebruikers. Zo heeft CEO Mark Zuckerberg aangekondigd te gaan stoppen met factchecken, wat bij sommige gebruikers vragen heeft opgeroepen over de betrouwbaarheid en integriteit van het platform. Deze beweging zet mensen juist meer aan om te zoeken naar veiligere en betrouwbaardere alternatieven voor hun communicatie. Een vergelijkbare trend zagen we bij de opkomst van Bluesky als alternatief voor X, waar gebruikers massaal overstapten vanwege onvrede over de beleidsveranderingen en het gebrek aan vertrouwen in de nieuwe koers van het platform onder Elon Musk.
Zijn er dan ook nadelen aan het gebruik van Signal?
Het is duidelijk dat Signal op het gebied van privacy en veiligheid enorm veel voordelen biedt ten opzichte van de andere berichtenapps in de markt. Maar er zijn ook een aantal beperkingen die voor sommige gebruikers wellicht een struikelblok vormen bij het overstappen van bijvoorbeeld WhatsApp:
Kleinere gebruikersbasis
In vergelijking met de grootste berichtenapp op de markt, WhatsApp, heeft Signal nog een relatief kleine gebruikersgroep. Dit zou in de praktijk betekenen dat je nog vaak zult moeten switchen tussen verschillende apps om te blijven communiceren met al je contacten. Het feit dat de app qua gebruikers dus enorm is gegroeid sinds januari, kan die switch wel gaan versnellen.
Andere gebruikerservaring
Signal biedt inmiddels met recentere updates veel functionaliteiten zoals stickers, statusupdates (Signal Stories) en groepschats. Maar wel met een andere insteek dan bijvoorbeeld WhatsApp. Zo zijn sociale functies zoals Stories optioneel en volledig uit te schakelen. Dit geeft meer controle, maar sommige gebruikers kunnen het als minder interactief ervaren.
Afhankelijkheid van telefoonnummers
Signal vereist nog steeds een telefoonnummer om een account aan te maken, maar sinds vorig jaar kunnen gebruikers ervoor kiezen om hun nummer niet te delen. In plaats daarvan kunnen ze communiceren via een gebruikersnaam, waardoor hun telefoonnummer privé blijft. Dit verschilt bijvoorbeeld met Telegram, waar je een account kunt registreren zonder je telefoonnummer te hoeven gebruiken en direct met alleen een gebruikersnaam kunt communiceren.
Beperkte back-upmogelijkheden op iOS
Signal heeft geen ingebouwde back-upfunctie voor iPhones. Dit betekent dat als je een nieuwe iPhone krijgt of je telefoon verliest, je chatgeschiedenis niet automatisch hersteld kan worden. Op Android is er wel een lokale back-upoptie. Signal kiest er bewust voor om geen iCloud-back-ups toe te staan, omdat deze door Apple toegankelijk kunnen zijn voor derden. Hoewel Apple met de introductie van ‘Advanced Data Protection‘ end-to-end encryptie voor iCloud-back-ups mogelijk heeft gemaakt, is deze functie optioneel en vereist een handmatige activering door de gebruiker. Signal werkt aan een oplossing, maar deze update is op het moment van schrijven nog niet beschikbaar.
De bredere impact van Signal
Signal is dus niet zomaar een berichtenapp, het staat momenteel symbool voor een bredere verschuiving in hoe we omgaan met digitale communicatie en het groeiende bewustzijn rondom het delen van privacygevoelige gegevens. Het succes van de app en de exponentiële groei in Nederland laten zien dat gebruikers steeds meer waarde hechten aan privacy en transparantie. De snelle groei van de app in ons land benadrukt de behoefte aan alternatieven die gebruikers meer controle geven over hun eigen gegevens. Hierbij willen zij zich geen zorgen maken dat deze gegevens voor commerciële doeleinden worden gebruikt.
Hoewel Signal momenteel niet alle uitgebreide functies heeft die we kennen van WhatsApp of Telegram, blijft het dus een uitstekende keuze voor degenen die prioriteit geven aan privacy en veiligheid. Of Signal ooit de dominante positie van WhatsApp kan overnemen, blijft natuurlijk altijd de hamvraag. Maar dat het een solide plek heeft veroverd in het brede scala aan berichtenapps, is inmiddels wel duidelijk.
Wat vind jij?
De opkomst van Signal laat zien dat privacy en transparantie steeds belangrijker worden in onze digitale communicatie. Wat vind jij belangrijk in een berichten app? Is privacy voor jou een hoofdthema of hecht je juist meer waarde aan functionaliteiten en een grotere gebruikersbasis?
Bron header-afbeelding: Julio Ricco / Shutterstock.com